Tan Morgül

ABD'nin son dönem dış politikasını belirleyen üç ana damar: Soldan gelen yeni- muhafazakârlar, cumhuriyetçilerin sağ kanadından gelen saldırgan milliyetçiler ve Hıristiyan sağcılar. Bu üçlü fikri koalisyon, siyasette, medyada, sivil alanda Amerikan toplumunu ve tüm dünyayı kuşatıyor.

Galatasaray- Fenerbahçe kupa finalinde 70 binlik Olimpiyat Stadyumu'nu dolduran taraftar sayısı 20 bindi. Beklenen olmadı, dolayısıyla korkulan olmadı. Gece maçı, zengin maçı tribünleri öksüz bıraktı.

Mahalle günlerine dönülüyor, formalar çıkartılıp annelerin ördüğü yün formalar giyiliyor, kaleler sökülüp yerlerine taş konuluyor. Spor yazarlarına da çizgili pijama, atlet, terlik ve fileden oluşan ''bakkaldan dönen futbol hastası amca'' durum seti takdim edilmek suretiyle ambiyans tamamlanıyor.

İnsanın kanını donduran, ''ne oluyor artık bu millete?'' dedirten, ar damarı iyiden iyiye çatlayan toplumun göbeğinde, en kaba haliyle lümpenlik, bir pankart vasıtasıyla, ulu orta arz-ı endam ediyor. Saraçoğlu tribünlerinde açılan ''Rıza Efendi 2 ekmek, 1 süt'' pankartından bahsediyorum.

İspanya'da Tenerife takımında oynayan İgor Simutenkov'un Avrupa Birliği Adalet Divanı'nca kabul edilen başvurusu Avrupa futbolunun geleceği ile ilgili önemli bir gösterge. Bu vesileyle, Avrupa futbol statükosuna ilk isyanı başlatan Belçikalı Jean Marc Bosman'ın hakkını da teslim edelim.

Trabzon'daki ''melun'' hadisenin aktörlerinin TV'ye yansıyan yüzlerinde gördüğümüz o ifade, tribünde ve sahada gördüklerimize ne kadar benziyor. Fark etmediniz mi?

Ağızlarından çıkan her kelimenin, ekranlardaki mimiklerinin her halinin manşet olduğu ''sorumlu'' adamlar, memleketin en ''şiddet-meşru'' alanında akıl almaz açıklamalar yapıyorlar. Merkezine sadece kendilerini koydukları kimliklerinden ''öteki''ne yine tarifsiz nefretler saçıyorlar.

Bir genç kadın. Koşmayı seviyor, iyi de koşuyor. Kazanıyor. ''Milletim için koştum'' diyor. Farkında olmadan, ezilmiş, sinik ve izlemeye alışmış bir kalabalığın "onur" unu sırtlıyor. Nasıl bir yükün altına girdiğinden habersiz, ulus-devletin cila ideolojisinin aracısı oluveriyor.

Akşam Gazetesi'nin 8 Mart 2005 tarihli manşeti: ''Sahaya Besmelesiz Çıkmıyorlar.'' Haber devam ediyor: ''Zidane'e hayranlık, Müslümanlığa ilgiyi artırdı.'' Düşünün ki, bir grup insan var ve sırf Zidane ilgisinden Müslüman oluyor. Zidane hastası bir cemaatten kime fayda gelir, orası da meçhul.

Fanatikliğin, dolayısıyla ''zıvanadan çıkma'' halinin, pekâlâ şeref tribününden başlayıp, koridorlara kadar yayılabileceği bu denli ortadayken, futbolda şiddetle baş etmenin yolu, sürekli olarak ''sıradan'' taraftarı günah keçisi gösterip, bütün önlemleri ona odaklamak değildir.

Her şey Büyük Ortadoğu Planı'na, ne kadar uygun. Kendi ülkesinde, herhangi etnik temsiliyete zerre tahammül gösteremeyenler, mesele Ortadoğu olunca her türlü okumayı etnik ve dini kimlikler üzerinden yapıveriyor.

Tan Morgül, Lübnan'lı siyaset bilimci ve yazar Gilbert Achcar ile, Irak direnişi, Ortadoğu ve yükselen İslami dalga, ABD hegemonyası ve yeni bir sol tahayyüle olan ihtiyacımız hakkında konuştu.

Teşvik primi çamuru, ulusal takımın başına kadar ulaştı. Sanki, kendisi Ay'dan gelip takımın başına geçmiş. Neymiş, böylesi mevkideki bir insanı bu tartışmalara alet etmemek lazımmış. Sokmasaydınız siz de o vakit memleket futbolunu tartışmaların içine

İstanbulspor gibi bir takımın düzenli izleyicisi olduğunuzda, ortada dönen kepazeliği daha bir iyi anlıyorsunuz. Bir maçın ertesinde, ''Rakibimizi elle atılan bir golle yenmek istemezdik. Üzgünüm.'' demişti Aykut Hoca.

Tsunami felaketzedelerine yardım amacıyla oynanan maça ilgi çok azdı. Tan Morgül'ün yorumu şöyle: "Türkiye'de sporsever değil taraftar var. Ve maalesef, 'onların maceralarında, başarıya açlık, kör bir sevda ve rakibe duyulan açık-kapalı kinden başka bir şey yoktur.'

İngiliz Chelsea takımı, Umbro firmasıyla forma sponsorluğu anlaşmasını bozmuş ve 24 milyon pound tutarındaki tazminatı ödemeyi kabul etmiş. Şimdi Nike ve Adidas'la görüşüyorlarmış. Bu firmalar, düşük ücretle çocuk işçi çalıştırmak gibi kötü bir üne sahipler.

Primler vesilesiyle, ''profesyonel'' futbolcunun oyunla kurduğu ahlaki ilişki, mahalle maçlarındaki halinin çok gerisine düşmüştür. İnsanın aklı almıyor, oysa, ''Top oynuyorsan, futbolu çok seviyorsundur. Çok seviyorsan da rakiple arana toptan başka bir şey girmez."

Muhtemelen çoğunu hatırlayacağınız spiker güzellemelerine şöyle bir bakalım, memleket hal ve vaziyetini maç spikerlerinin dili üzerinden çözelim. Veya hiç zorlamayalım, sadece gülüp geçelim, bir yere not edelim.

Klişedir, oyuncular genellikle hocaları için kullanırlar; "O bizim, babamız gibidir." Siyasette olsun, sokakta olsun, sporda olsun sürekli bir baba arayışının kendisine dair söyleyeceklerimizi saklı tutalım; ama sonuçta, aile dışında biriyle kurulacak baba-oğul ilişkisinin en temel düsturu, iktidard

Ya Federasyon'a, ya medyaya ya da UEFA'ya mı gerek var maçınızı izlemeye gelmiş binlerce insanın güvenliğini sağlamak için? Merdivenleri tamamen dolu tribünlerden, insanları çıkartmak için geliştirilecek metot hakikaten çok önemli, hatta literatüre bile geçer, o yüzden bu kadar merak ediyoruz.

Amigoluk, yani kelimenin Türkçe karşılığı düşünüldüğünde, "arkadaşlık", tribün için çok mu gereklidir? Tribüne sadece TV'den veya localardan angaje olanlara sorarsanız, hele hele son olaylar da dikkate alınırsa, verecekleri cevap basittir:"Hayır!" Peki mesele bu kadar basit midir?

Sadece Cihat'ın kalbine sokulan bıçağa değil, bütün bu coğrafyanın insanlarının vicdanlarına sokulan bıçaktaki parmak izlerine bir daha ve dikkatlice bakılsın. Daha kimlerin parmak izlerini göreceğiz, o kanlı bıçağın sapında!

''Sofranız şen olsun'' denip kalkılırdı masadan, ev sahipleri de ''Geldiniz şen olduk'' diye cevap verirlerdi.'' Lakin, gittiler! Biz bize kalınca da ne olduğumuz ortada!

''Darbe''li yılların da yardımıyla mağrur zamanlardan mağdur zamanlara doğru meyletmiş gidiyoruz. Artık, orta yerinden çatlamış bir ahlak hattında, ''ne zaman bir omuz, bıçak, kurşun yeriz?'' diye tırsa tırsa dolaşıyoruz ortaklıkta.

Tan Morgül, Ayrıntı Yayınları tarafından Türkçe'ye kazandırılan Aptallık Ansiklopedisi'nin yazarı Matthijs van Boxsel'e kafamızı neye istinaden bu kadar karıştırdığını sordu.

Hâlâ "Hemşehrim memleket nere?" sorusu karşısında cevap vermekte zorlanan bu eski komşularımızın hissiyatına iyi bir örnek olsa gerek, 34 yıl önce "memleketinden" göçen, AEK takımının malzemecisi Koço Karidopulos'un söyledikleri: "Memleketimi çok özledim. Çok sevinçliyim. Aslında Fenerbahçeliyim.''

Hiç kimse, fenalaşan ve ambulansa bindirilmek için eller üstünden taşınarak çevik kuvvete teslim edilen bir gence reva görülene akıl sır erdiremedi. Kolluğun, memleket genci gördüğünde geliştirdiği refleks olsa gerek, bu toplu taarruz ve infial hallerini diri tutan...

Malumunuz, hem renkleri hem de geleneği itibariyle Milano'da bizcileyin desteklenen takım Milan olagelmişti. Her ne kadar Berlusconi çelmesi sendeletse de, Antonio Negri'nin muz ortaları ile tekrardan kendimize gelmiştik.

Internazionale Milano'nun takım kaptanı Arjantinli futbolcu Zanetti, "Daha iyi bir dünyaya, tüm insanların kendilerine özgü kültürel farklılıklarının ve geleneklerinin var olduğu bir dünyaya inanıyoruz'' demiş. Ne denebilir ki? İşte tam da "sahalarımızda görmek istediğimiz hareketler"den biri!

71. dakikada muhteşem bir kafa ve durum 1-1. Ondan sonrası, Yasin için sıradan bir son dakikalar güzellemesi; "Amman dikkat çocuklar, Afferin Okan, Devammmm. Amman dikkatli... Bak, yanlış pas Hüseyin.. Evet, sayın seyirciler ağlatmak istiyoruz!'' Az daha gayret, üstat, az daha!