Gece Şarkıları (II)

Programın açılışını, Juliette Gréco’nun 1998 tarihli C’était un train de nuit adlı parçasıyla yaptık. Sözleri Jean-Claude Carrière, müziği ise Gérard Jouannest imzalı parçada, bir gece vakti, çalkantılı bir ülkede yol alan bir trende geçen, kısa ve gizemli bir aşk hikâyesinden bahsetti sanatçı bize. 2020’de yayınlanan, gece temasını işleyen parçalara yer verdiğimiz ilk programda da bahsetmiştik, özellikle seksenli yıllarda, geceden, günün bu saatlerinde yaşanan yalnızlık ve melankoli duygusundan söz eden pek çok şarkı yazılmış. Bunlardan biri de Michel Jonasz'ın 1981 tarihli C’est la nuit aldı parçası. Geceye çok yakışan caz ve blues gibi türlerle şansonu harmanlayan şarkılarıyla tanıdığımız Jonasz bu parçada: ”Ayrıcalıkların zamanı geldi, koltuğuna büyük bir kral gibi oturan güçlü sessizliğin zamanı. Siz yatarsınız o ayağa kalkar, o karanlıkta görür, gölgeler düşünce başlar çatıların kiremitleri üzerinde kaymaya” sözleriyle tanımlıyor gece vaktini ve “suç ortağım, tek yoldaşım” diye sesleniyor geceye. 

Alman besteci Bert Kaempfert’in 1966 tarihli A Man Could Get Killed filmi için bestelediği bir melodi, Frank Sinatra’nın yapımcısı Charles Singleton’a dinletilmiş, o da ilk olarak Beddy Bye olarak adlandırılan bu besteye söz yazılırsa Sinatra’nın bunu farklı bir isimle kaydedebileceğini ifade etmişti. Ne var ki bu söz yazım süreci birkaç ay sürecek, yazılan iki farklı söz reddedilecek, sonunda parça, Charles Singleton ve Eddie Snyder’ın, filmin iki başrol oyuncusu James Garner ve Melina Mercouri’nin filmin sonunda bir barda birbirlerine bakıp âşık oldukları sahneden ilham alarak yazdığı sözlerle kaydedilecekti. Sinatra’nın yorumuyla, 1966’nın Nisan ayında Strangers in the Night adıyla piyasaya çıkan parça Temmuz’da Billboard Hot Hundred listesinin zirvesine otururken aynı başarıyı İngiltere ve Fransa da dâhil on üç ülkede daha yakaladı. En İyi Şarkı dâhil üç dalda Grammy ödülü kazanan parça, 1967’de düzenlenen Altın Küre töreninden de En İyi Şarkı ödülüyle ayrıldı. O günden bu yana iki yüzü aşkın uyarlaması yapıldı Strangers in the Night’ın. Parçanın sırasıyla Tanju Okan ve Ajda Pekkan tarafından seslendirilen, sözleri Fikret Şeneş ve Fecri Ebcioğlu imzasını taşıyan İki Yabancı isimli iki ayrı Türkçe versiyonu bulunuyor. Fransa’da ise 1966’dan itibaren Line Renaud, Tino Rossi, Ricardo, Dalida, Hervé Vilard, Richard Anthony gibi isimler Jacques Mareuil’ün yazdığı Fransızca sözlerle Etrangers dans la nuit ismiyle yorumladı şarkıyı. Parçanın güncel yorumlarından birinin de Dany Brillant’ın 2007 tarihli Histoire d’un amour aldı albümünde bulunduğunu hatırlatalım.

Geçtiğimiz Kasım ayında aramızdan ayrılan İrfan Alış’ın, bestesini Övünç Aslan'la birlikte yaptığı Gecenin Teni adlı parçaya Fransızca sözler yazmasıyla ortaya çıkan À la fin de la nuit isimli şarkısı 2022'nin son günlerinde yayınlanmıştı. Aynı yılın Aralık ayında, Kültür Meclisi sitesinden Berna Güler’le yaptığı röportajda şöyle anlatıyordu Alış şarkının ortaya çıkış sürecini: “À la fin de la nuit benim son dönemde, Övünç Aslan’la birlikte yaptığım bir şarkı. Yaptığım derken sözlerinden bahsediyorum. Şarkılar düzenlemem, ortalığı toparlamam ve söz yazmam için bana geliyor. Tabii şarkıya bölümler bulmam gerekiyor. Bana gelen her şarkıyı mutlaka yakıp yıkıp sıfırdan ele alıyorum. Gecenin Teni’nde şarkı sözlerini yazmam sadece dokuz ayımı aldı. O sözleri bir de Fransızcaya çevirip yazdım. Vokaller bulmam, yeni yerlerini yapmam, -Övünç’ün yaptığının üstüne, var olanın üstüne-derken benim iki yılımı aldı. Sonra Ozan Murat’la beraber prodüksiyon süreci başladı. Söz, düzenleme biraz tamamlandı, yine üstünden geçildi. Övünç’ün fikirlerinin üzerine geliştirdiğimiz bir şarkıydı, biz şarkıyı çok değiştirdik. Öteden beri Fransızca bir şarkı yazmak istiyordum. Bu şarkıda onu yaparak kendimi gerçekleştirdiğimi düşünüyorum.” 

Charles Aznavour’un Jean Patrick ile birlikte yazıp bestelediği La nuit, sanatçının 1960'ta piyasaya çıkan albümünde bulunuyordu. Söz konusu albüm en fazla Tu t’laisses aller ve isim şarkısı Les deux guitares’la dikkat çekse de Ce jour tant attendu, Plus heureux que moi ya da J'ai perdu la tête gibi gizli cevherleri de içeriyor. La nuit de ise, geceyi, kendine has sıra dışı benzetmelerle tanımlıyordu Aznavour ve: “Gece, kadife bir masa örtüsü gibi, çatıların üzerinde süzülür ve esner, âşıkları suskun bırakır, günün hüzünlü ölümü karşısında ve aniden ortaya çıkan bir gürültüyle, kalplerin ve sokakların derinliklerinde, kıvılcımlar saçar, rüyaya giden yolu gösteren” diyordu. 1968 yılında piyasaya çıkan Les yeux de la nuit (Gecenin gözleri) adlı parçada ise Herbert Léonard, gündüzleri sevgisinden emin olamayan ama gece kendine güveni geri gelen bir adamın hikâyesini: “Karanlıkta yeniden görmek seni çok kolay, gözlerimi açmam yeter, gökyüzünün bana hatırlatması için, senin beni mutlu ettiğin sakin saatleri, gece beni hayata döndürür, yaşıyorum evet yeniden yaşıyorum geceyi, yaşıyorum, yeniden yalıyorum geceleri” sözleriyle anlatıyordu bize.

Véronique Sanson’un kendi yazıp bestelediği Une nuit sur son épaule (Onun omzunda bir gece) adlı parça, sanatçının 1972 tarihli ikinci stüdyo albümünde yer alıyordu. Sanson parçayı, albümün kayıtları sırasında tanıştığı ve bir yıl sonra hayatını birleştireceği Amerikalı müzisyen Stephen Stills’e ithafen yazmıştı. O dönemde çok fazla dikkat çekmeyen şarkının kaderi 1994’te La Rochelle’de düzenlenen Les Fracofolies festivali sayesinde değişecek, söz konusu festivalde Véronique Sanson ve Marc Lavoine tarafından düet şeklinde yorumlanan parçanın bu yeni düzenlemesi olağanüstü bir ilgiyle karşılanacaktı. Şarkı o dönemde single olarak yeniden piyasaya çıkarken 2008’de Amerikalı rap müzik yıldızı Jay-Z, Barack Obama’nın başkan seçilmesini kutladığı History adlı şarkısında bu parçadan sample’lar kullandı. Véronique Sanson şarkıyı, 2018 tarihli düetler albümü “Duos volatils”de, bu kez Juliette Armanet ile birlikte kaydetti.

Jean-Jacques Goldman’ın, Carole Fredericks ve Michael Jones ile bir araya geldiği 1990 tarihli albümden çıkan ilk single, bu çalışmanın dikkat çeken slow'larından biri olan Nuit olmuştu. Kendisiyle gerçekleştirilen bir röportajda, Goldman bunun özel bir nedeninin olmadığını, ekibin albümdeki tüm şarkıları eşit derecede sevdiğini, bu nedenle ilk single için bir seçim yapmaları gerektiğini ve en nihayetinde bu şarkı üzerinde karar kıldıklarını belirtiyor. Bununla birlikte sanatçının repertuarında, insanın kendisiyle baş başa kaldığı gece saatlerini konu ala parçaların özel bir yeri olduğunu söylemek mümkün. 1985 tarihli Confidentiel ve gece şarkılarını konu alan ilk programımızda bahsettiğimiz Veiller tard gibi parçalarda karşımıza çıkan bu tema, bu albümde de Nuit dışında albümün sekiz dakikalık kapanış şarkısı Tu manques’da da işleniyordu Goldman tarafından. Sanatçı bu konuyla ilgili de bir gece ansızın gelen bir ilhamla kaleme alınan bu tip şarkıların son derece kişisel olduğunu belirtiyor ve söz konusu şarkının kayıtlarının da aynı gece gerçekleştiğini ifade ediyordu. 

Aix-en-Provence’daki bir gece kulübünde DJ’lik yapan William Picard ve Marsilya’daki yerel bir radyonun yayın sorumlusu Sacha Goëller tarafından 1988’de kurulan Début de soirée grubunun, aynı yıl piyasaya çıkan Nuit de folie (Çılgınlık gecesi) adlı 45’liği, 1 buçuk milyonu aşan bir satış rakamına ulaşarak yılın en çok satan single’ı unvanını elde etmişti. Sözleri William Picard, müziğin ise Claude Mainguy ve Sauveur Pichot imzasını taşıyan parça, 1984’te kaleme alınmış ancak o dönemde sadece gece kulüplerinde, gece ikiden sonra yavaş yavaş uykusu gelen insanları uyandırmak için çalınmıştı. Parçanın, bundan dört yıl sonra, Patty Ryan’ın You’re my love, you’re my life isimli şarkısına benzer bir düzenlemeyle kaydedilmesi ise, Nuit de folie’nin kaderini değiştirerek parçanın bugünlere kadar ulaşmasını sağladı.