"Diğerkamlık Ağrısı" tezi nedir? İnsanlarda doğum sancısı diğer hayvanlara göre niçin daha şiddetli? Bunun biyolojik bir faydası olabilir mi? Açık Bilinç'te acı/ağrı serisini özetleyerek ve diğerkamlık davranışıyla ilintilendirerek bitiriyoruz.
Bu hafta Cornell Üniversitesi nörobilimcilerinden Barbara Finlay'in "Diğerkamlık Ağrısı" adını verdiği hipotezden söz ettik. İnsanlarda doğum ağrısı diğer hayvanlara göre niçin daha şiddetli deneyimleniyor? Bunun evrimsel/biyolojik açıdan bir avantajı olabilir mi?
Finlay pek çok maymun türünde dişilerin kendi başlarına doğum yaptığını ve çok kısa bir süre içinde olağan hayatlarına geri döndüğünü söylüyor. İnsanlarda durum hayli farklı. Doğum hemen her kültürde doktorlar, ebeler gibi yardımcıların varlığını gerektiriyor. Niçin?
Finlay bu durumu insanların acı eşiğinin genel olarak düşük olması veya acıya dayanıksızlık gibi bir tavırla açıklanmaması gerektiğini söylüyor. "Diğerkamlık Ağrısı" tezine göre, insan türünde doğum sancısı daha şiddetli yaşanıyor ve bunun evrimsel bir nedeni var.
Finlay'a göre, insanlarda diğer canlılara göre daha yüksek olan diğerkamlık, yardımcılık ve dayanışma eğilimleri, doğum sancısının daha şiddetli deneyimlenmesinin nedeni. Şiddetli ağrı, doğuma yardımcı olacak bir ritüele yol açıyor ve bu anne ve bebeğin yaşam şansını artırıyor.
Diğer hayvan türlerinde, zorda kalmış bireylere yardımcı olma eğilimi insanlardakine göre daha düşük. Örneğin dişi atlar doğum esnasında daha görünür bir sancı davranışı gösterseler bile bu atlar dünyasında bir farka yol açmıyor. Ama insanlarda durum farklı.
-- / --
"Diğerkamlık Ağrısı" tezine göre bütün kültürlerde gözlemlenen doğuma yardımcı olacak uzmanlar ve kurumların varlığı, insanlarda doğum sancısının şiddetli ve görünür olmasından kaynaklanıyor. Bu da anne ve bebeğin hayatta kalma şansını yükselten biyolojik bir avantaj sağlıyor.
-- / --
Fakat bu tezden hareketle diğerkamlığın olumsuz bir nitelik olduğunu söyleyemeyiz. Tam tersine; biyolojik bir eğilim olarak dayanışma, daha önceki pek çok programda da vurguladığımız gibi, insan türünü diğer hayvanlar karşısında avantajlı kılıyor.
Hatta Çin kaynaklı yeni bir araştırma, diğerkamlık davranışının insanlarda fiziksel acıyı azaltan özellikleri olduğuna dikkat çekiyor.
Bu çalışmaya göre kimsesiz çocuklara yardımda bulunan insanlarda bu diğerkamcı davranışlarının ardından fiziksel acı algısında azalma saptanmış.
Hatta bu azalma kanser hastalarının kronik ağrılarında bile gözlemlenmiş.
Bu makale diğerkamcı davranışların ardından gözlemlenen ağrıda düşüş hissinin fonksiyonel MR beyin görüntüleme yöntemiyle beynin acı merkezlerinde kayda değer bir faaliyet azalmasına bağlı olduğunu da ileri sürüyor.
Yani, başkalarına iyilik ettiğiniz veya yardımcı olduğunuzda deneyimlediğiniz fiziksel acı azalıyor, kendinizi daha iyi hissediyorsunuz. Özetle, diğerkamlık davranışı insan hayatında biyolojik olarak ödüllendirilen bir davranış türü.
-- / --
Bu makale fiziksel acı üzerine. Ama geçen haftanın tartışmasına dayanarak 'sosyal acı'nın fiziksel acıyla ortak beyin mekanizmalarına sahip olduğunu düşünürsek, başkalarına yardım etmenin sizin kendi kalp kırıklığınıza da iyi geleceğini öngörebiliriz.
(Not. Bu benim çıkarımım. Bu konuda bir çalışmaya veya bulguya rastlamadım.)
-- / --
Acı/ağrı serisini böylece noktalıyoruz. Ama önümüzdeki haftalarda şimdiye kadar tartıştığımız konulara temas eden başka ilginç soruları ele alacağız. Örneğin, acı/ağrının hipnozla tedavisi, Covid ilintili baş ağrısı ve bilişsel rahatsızlıklar ile devam edeceğiz.
