Covid-19 ile birlikte Letarjik Ansefalit ("Uyku Hastalığı") salgını da kapımızda olabilir mi? Tıp tarihçisi Doç. Dr. Fatih Artvinli, yüzyıl öncesinin arşivlerini inceleyerek yorumladı.
Covid-19 salgını neredeyse bir yılını doldururken, Tıp tarihi arşivleri ilginç bilgiler sunuyor.
1918-1920 "İspanyol Gribi" salgını sırasında yükselmiş bir nöropsikiyatrik hastalık, Letarjik Ansefalit, bugün de bir tehdit unsuru haline gelebilir mi?
Covid-19 ile Letarjik Ansefalit ilişkisini, tıp tarihçisi Doç. Dr. Fatih Artvinli ile Türk Psikiyatri Dergisi'nde geçen ay yayımlanmış yazısı "Bir İhtimal Daha Var: Uyku Hastalığı Salgını" (Ocak 2021) çerçevesinde ele alacağız.
— / —
Daha önce de, bu kez Vakayiname’de Fatih Artvinli'yi konuk etmiş ve "tarihte salgınlar nasıl sona ermiş?" sorusu üzerinden iki program boyunca günümüzdeki Covid-19 salgınına ışık tutmaya çalışmıştık.
1. https://acikradyo.com.tr/podcast/224672
2. https://acikradyo.com.tr/podcast/224772
— / —
Letarjik Ansefalit, virüs yoluyla bulaşan ve sinir sisteminde bozukluk yaratan, hem nörolojik hem psikiyatrik semptomlara yol açan ciddi bir hastalık.
Yaklaşık yüzyıl öncesinin "İspanyol Gribi" salgını sırasında L. Ansefalit vakalarında, Türkiye de dahil bütün dünyada, büyük bir artış gözleniyor.
Bu hastalığa Türkçe ismini veren kişi, ülkemizde Psikiyatri'nin kurucularından Dr. Mazhar Osman.
1933'de şöyle yazmış:
"Memleketimizde mevcut Ansefalit Letarjikin halkın lisanına ve anlayışına daha mülayim gelen Uyku Hastalığı namile [adlandırılmasında] mahzur görmemekteyiz.”
1920li yıllarda Uyku Hastalığı hakkında 34 bölümlük bir tefrika hazırlayan Mazhar Osman, 1925'de bu yazıları da içeren "Uyku Hastalığı Salgını" başlıklı bir kitap yayımlamış.
[Bu bilgilerin hepsini, Fatih Artvinli'nin yukarıda bağlantısını verdiğim makalesinden alıntılıyorum.]
— / —
Türkiye'de o zamanlar üzerinde çok çalışılmış olan Letharjik Ansefalit, nörolog-yazar Oliver Sacks'in 1973'de yayımladığı ve 1990'da Robin Williams'ın unutulmaz oyunuyla sinemaya uyarlanan "Awakenings" kitabının da ana konusu.
— / —
Son zamanlarda Covid-19 kaynaklı L. Ansefalit vakalarına rastlanması, etkileri uzun süreli olabilecek yeni bir nöro-psikiyatrik hastalık salgını ihtimalini gündeme getirdi.
"Klinik Nöroloji ve NöroCerrahi" dergisinde geçen yıl yayımlanmış olan aşağıdaki makale, bunun bir örneği.
Konuğumuz da şöyle bir ikazda bulunuyor:
"Pandemi boyunca genel olarak nöropsikiyatrik bulguları özel olarak ise ansefalit vakalarını değerlendirirken bu tarihsel kanıtları dikkate alabiliriz ve hastalarda iyileşme sonrası bile uzun süreli takiplerin gerektiğini hatırlayabiliriz."
— / —
Haftaya, salgın döneminde giderek önem kazanan gıda/beslenme konusunu ve özel olarak sağlıklı yaşam için vitamin desteğinin bir rolü olup olmadığı sorusunu, son bilimsel veriler ışığında Kardiyoloji uzmanı Prof. Mehmet E. Korkmaz ile konuşacağız.
