15 Kasım 2007Erhan Üstündağ
"Enerji sektörünün karbon salımları bütünün yüzde 25'ini oluşturuyor ve enerji üretimi küresel ısınmaya en fazla katkı yapan sektörlerden biri."
Tüm dünyada 50 bin enerji santralinin ve 4 bin enerji şirketinin karbon emisyonlarını izleyen Eylem İçin Karbon İzleme (Carbon Monitoring for Action-CARMA) veri bankasınca hazırlanan raporun ilk cümlesi böyle.
Veri bankası, İlkim Değişikliğiyle Mücade Girşimi (Confronting Climate Change Initiative) ve Küresel Gelişme Merkezi (Center for Global Development) tarafından oluşturuldu.
Türkiye, enerji sektöründeki karbon salımı açısından küresel ısınmaya en fazla katkı yapan 18. ülke. Birleşmiş Milletler İnsani Kalkınma Endeksi'ndeyse 92. sırada.
Türkiye'de Kahramanmaraş Afşin Elbistan, Adana Sugözü, Manisa Soma, Muğla Yatağan santralleri karbondioksit emisyonu listesinin başında yer alıyor. Afşin Elbistan A ve B santralleri toplam 19 milyon ton karbondioksiti atmosfere bırakıyor.
Yedi yılda yüzde 20 artış
Türkiye'de işleyen ya da yapım aşamasında 559 enerji santrali var. Bunların 145'i "kırmızı alarm" veriyor.
Bu santraller 124 milyon Megawatt/saat enerji üretirken karşılığın 102 milyon ton karbondioksiti atmosfere bıraktı. Bu enerjinin yüzde 66.9'u fosil yakıtlardan, yüzde 32.4'ü hidroelektrik santrallerinden ve sadece yüzde 0.2'si diğer yenilenebilir enerji –rüzgar, güneş- kaynaklarından elde ediliyor.
2000'e göre kirlilik/üretilen enerji açısından santrallerin verimliliği ilerledi ama enerji üretiminde fosil yakıtların oranı da yüzde 4 yükseldi. Aradan geçen yedi yılda atmosfere bırakılan karbondioksit miktarı da 21 milyon ton arttı.
Hidroelektrik temiz
Dünyayı en fazla kirleten ilk beş enerji şirketinden üçü Çin'de. Diğer ikisiyse Hindistan ve Güney Afrika'da. Huaneng Power International şirketine bağlı santraller 292 milyon ton karbondioksit üretiyor.
Dünyanın en fazla enerji üreten ilk beş santraliyse su gücüyle çalışıyor ve hiç salınım yapmıyor. İlk sırada 63,3 milyon Megawat/saat elektrik üreten Brezilya'daki Itaipu santrali var.
Kalkınmış ülkeler ilk sıralarda
Sera etkisine en fazla katkıda bulunan ilk iki ülke, sırasıyla 2 milyar 690 milyon ton ve 2 milyar 680 milyon ton karbondioksit salımıyla Kyoto Sözleşmesi'ni imzalamayan Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Çin.
Onları Rusya, Hindistan ve Japonya izliyor. Bu ülkeler arasında ABD, Rusya ve Japonya enerji üretiminde nükleer enerji santrallerine de büyük pay ayırmış durumda -sırasıyla yüzde 19.5, 14 ve 28-.
Nüfus başına en fazla karbondioksit emisyonu yapan ülkeyse Avustralya. İkinci sırada kişi başına 8 ton karbondioksit salımıyla ABD var.
Veriler, endüstrileşmiş ülkelerde bu oranın diğerlerinden çok daha fazla olduğunu gösteriyor.(EÜ)
http://www.bianet.org/bianet/kategori/cevre-ekoloji/102933/santraller-gezegeni-pisiriyor
