Açık Bilinç'te Güven Güzeldere, Dr. Nil Tekgül'ün "Osmanlı İmparatorluğu'nda Duygular" adlı kitabına odaklanıyor.
Geçen hafta Dr. Nil Tekgül ile duygular konusuna giriş yapmış ve özellikle 'duygular, evrensel midir?' sorusu üzerinde durmuştuk. Bu hafta ise geçen programda kısaca geçmek zorunda kaldığımız Osmanlı İmparatorluğu'nda Duygular kitabına odaklanıyoruz.
Dr. Nil Tekgül, Osmanlı dönemi metinleri üzerinden yaptığı okumada, hangi duyguların niçin en önemli sayıldığını ve bunun Osmanlı'da aile, toplum, ahlak, ve siyaset hakkında ne gibi ipuçları barındırdığını anlatıyor.
Örneğin, İngilizce'de 'shame' diye geçen (ve Batı'dan ziyade Doğu toplumlarına ait olduğu düşünülen) duygu; Türkçe, Farsça, ve Arapça kökenli en az 12 ve birbirinden farklı çağrışımlara sahip terimle adlandırılıyor (Bu terimlerim bir kısmı hala kullanılıyor, bir kısmıysa anlam kaymasına uğramış durumda.) Bu, bize Osmanlı toplumunda yaşam hakkında neler söylüyor?
Benzer şekilde, 'mahabbet' veya 'merhamet' terimlerinin kullanım ve çağrışımlarından neler çıkarsanabilir veya daha genel olarak, duyguların, örneğin tarihsel siyasi ve hukuki metinlerdeki analizi ile o toplum hakkında neler anlaşılabilir?
Bu soruların yanı sıra, geçen haftaki ilk bölümde değinme fırsatı bulamadığımız fizyolojik ve psikolojik duygu kuramlarından da kısaca söz ediyoruz. Özellikle, 'bedenselleşme'yi ('embodiment') öne çıkartan ve 'korktuğumuz için kaçmayız, kaçtığımız için korkarız' hipoteziyle genel kabul görmüş anlayışı tersine çeviren 19. yüzyıl kökenli 'James-Lange duygu teorisi'ni anıyoruz.
Böylece çok disiplinli bir yaklaşımla ve pek çok yönüyle ele almaya çalıştığımız duygular konusunu şimdilik noktalıyoruz.
