Açık Bilinç'te Koç Üniversitesi’nden Dr. Fuat Balcı ile müzik algısının evrimi serisine canlılarda zamanlama mekanizmalarını ele alarak devam ettik: Zaman, diğer algı modalitelerinde olduğu gibi somut bir uyaran, gözle görülen, elle dokunulan bir nesne değil. Peki o zaman nasıl algılanabilir?
Dış dünyada var olan somut bir uyarıcı nesne olmadan, canlıların sinir sistemleri zaman algısını kendi içsel unsurlarıyla düzenleyebilir mi?
Geçen hafta Dr. Özlem Çevik'le zamanlama mekanizmalarının evrimini, en basit canlılardan başlayarak konuşmuştuk: Canlılarda Zamanlama Mekanizmalarının Evrimi
Zaman algısının dış dünyadaki uyaranlara bağımlı olup olmadığı sorusunu ve bu konuda birbirleriyle rekabet içinde olan hipotezleri, daha önce Dr. İnci Ayhan'la ele almıştık: Öyle Bir Geçer Zaman ki...
Dr. Balcı’nın üzerinde durduğu sorulardan birisi şu: Zaman akışını algılamamız içsel mekanizmalara bağımlıysa, bu mekanizmaların arızalandığı hastalıklarda farklı, yani hastaya yavaşlamış ya da hızlanmış gibi gelen zaman algıları görüyor muyuz? Cevabı, evet.
Bu bağlamda, dopamin ve glutamat gibi nöronlar arası iletişimi sağlayan "nörotransmiter" maddelerin, zaman algısı üzerindeki etkilerine değineceğiz. Örneğin, Şizofreni, Huntington Hastalığı gibi durumlarda, zamanın geçişi, nörotransmiterlere bağlı olarak daha farklı hızlarda algılanabiliyor.
Dr. Balcı'nın araştırma konularından bir diğeri, omurgalı canlılarda ortak olduğu görülen zaman algısının, beyine içkin karar mekanizmalarının evrimiyle bağlantılı olduğu hipotezi.
Zaman algısı konusuyla ilgili kısa videoları izlemek isterseniz:
Zamanı nasıl algılarız? https://www.youtube.com/watch?v=sKdU1d9ZesE
Zamanlama yeteneği, her canlıda aynı mıdır? https://www.youtube.com/watch?v=EzM-KlvD5Ho
Zamanlama algısı, hangi durumlarda değişir? https://www.youtube.com/watch?v=hcN1dIc1Hjo
