Sudan Gelen

Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Su Ürünleri Temel Bilimleri Bölümü’nden Doç. Dr. Sedat Gündoğdu’nun Mart 2018’de Food Additives and Contaminants adlı dergide yayımlanan çalışmasında Türkiye’de satılan 16 sofra tuzu markasından alınan örnekler incelendi ve hepsinde 5 milimetreden küçük plastik parçacığı yani mikroplastik bulundu. Hem Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği günlük miktarın hem de dünya ortalamasının üzerinde tuz tüketen Türkiye için endişe verici bu gerçeği farklı boyutlarıyla Sudan Gelen'de Akgün İlhan'a ve Ayşe Bereket'e konuk olan Doç. Dr. Sedat Gündoğdu anlattı. 

2011’de Japonya’da meydana gelen deprem ve tsunamiyle birlikte başlayan Fukuşima nükleer reaktörlerindeki patlamaların üzerinden yedi seneyi aşkın bir zaman geçti. Ancak sorunlar bütün hızıyla ve şiddetiyle devam ediyor. Koca Pasifik Okyanusu radyoaktif maddeyle kirlenmiş durumda. Sudan Gelen’e konuk olan nukleersiz.org koordinatörü Pınar Demircan nükleer felaket sonrası toplumsal yaşam üzerine yaptığı araştırma projesi için Eylül ayında Japonya’daydı.

Bu hafta Sudan Gelen’de yarım asır önce sudan gelmiş bir güzel filmi konuşmak istedik. Çünkü aradan yarım asır geçmiş olsa da su kavgası pek değişmemiş. Ve yarım asırdır hemen her boyutuyla irdelenmiş Susuz Yaz, ne tuhaftır ki adının içinde geçen suyla pek az dile getirilmiş. İşte biz bu eksikliği bir parça doldurmak istedik Yeşilçam Arkeolojisi programının yapımcısı ve sunucusu Utku Uluer ile. 

Okulların açıldığı hafta Sudan Gelen’de çocuk kitapları yazarı Banu Bozdemir’i konuk ettik. Bozdemir’in doğayla olan ilişkimizi, insan ve doğa dostluğunu ve dayanışmasını anlatırken hayallerimizi hoplatan şahane çocuk masallarından bir kaçını konuştuk. 

Şiddeti ve karmaşıklığı giderek artan çevre sorunları artık hepimizin sağlığını ve varlığını tehdit eder hale geldi ve insanlık bu bilinmezler denizinin ortasında kendine yön gösterecek bir referans noktası arıyor. Çevre gazeteciliği bu noktada bir kutup yıldızı olma çabası belki de. Sudan Gelen'de Akgün İlhan'ın konuğu olan Büşra Akman ile bu konuları konuştuk. 

Monsanto’nun ürettiği Roundup ve RangerPro adlı herbisitlerde (otkıranlar) bulunan glifosat yüzünden kansere yakalandığı iddiasıyla şirkete dava açan Dewayne Johnson’a 289,2 milyon dolar tazminat ödenmesi kararı çıktı. İki ay süren bu dava Monsanto’ya karşı glifosat hakkında görülen ve kazanılan ilk dava olarak tarihe geçti. Türkiye'de de on yıllardır kullanılan bu zehrin, Monsanto'nun  ve sadece Johnson’un değil, hepimizin hikâyesini Sudan Gelen'e konuk olan Yeşil Gazete yazarı Ayşe Bereket’le konuştuk.

Dünya bir gıda krizinin ortasında. Tükettiğimiz gıda maddelerinin su ayakizi, karbon ayakizi kısacası ekolojik ayakizi muazzam boyutlara ulaşıyor. Sürdürülebilir bir biçimde beslenme için tarım, gıda ve tüketim sistemlerinde bir evrime ve süreçte agroekolojiye ihtiyacımız var. Norwegian University of Life Sciences’tan agroekolojist İdil Akdöş agroekolojinin felsefesini, uygulamalarnıı ve doğayla uyumlu sosyal hareketlerini anlatıyor. Başka bir gıda ve tarım, başka bir dünya mümkün! Değişmek ve değiştirmek gerçekten mümkün. 

Ekolojik krizle boğuştuğumuz bu yüzyılda adı daha çok telaffuz edilmeye başlanan “Küresel Yeryüzü Anayasacılığı” akımını ele aldığımız bu programda, konuğumuz avukat Rana Göksu ile doğanın tarihsel süreçte hukukun neresinde yer aldığı ve günümüzde nerede konumlandırıldığı gibi önemli sorulara cevap aradık. 

Denizlerimiz kirleniyor. Bu kirliliğin en önemli nedenlerin başında hızla artan plastik kullanımı geliyor. Peki, hızla büyüyen plastik kirliliği gezegenimiz ve insanlık için ne anlama geliyor? Bir plastik şişenin ömrü gerçekten 450 sene olabilir mi? Mikroplastik dediğimiz parçalanmış ve ufalmış plastik parçaları nasıl bir ekolojik yıkıma neden oluyor? Denizlerimiz kirliyken bedenlerimiz temiz kalabilir mi? Tüm bu sorular ve daha fazlasını Sudan Gelen'e konuk olan Almanya'daki Alfred Wegener Enstitüsü'nden Mine Tekman ile konuştuk.

Çocukluğunda gürül gürül akan o dere kupkuru kalmış. Mardin'in Akarsu beldesine o güzel ismini veren dere akmaz olmuş şimdi. Sudan Gelen'e konuk olan Adnan Mirhanoğlu anlatıyor: Derenin kurumasının nedeni sadece iklim değişikliği değil dereyi besleyen yeraltı sularının büyük ölçekte üretim yapan ve su kuyularını tam kapasite kullanan çiftçiler de. Geleceğimizin garantisi yeraltı sularımızın hali-i ahvalini gelin bizden dinleyin dedik... 

Sudan una, mayadan ekeoljik yaşama keyifli bir sohbet için Murat Demirtaş, Esra Demirtaş ve 2,5 yaşındaki oğulları Ozan radyomuzda Sudan Gelen'e konuk oldu. Anlatıkları sadece evde ekmek yapmak değildi. Çocuklarına temiz unu, temiz suyu ilk yaşlardan itibaren öğreten ve İstanbul'da onlarca aileyi de kendi yaptıkları güzel ekmeklerle besleyen bir ailenin de hikâyesiydi bu. 

Sudan her zaman bereket değil, bazen de felaket gelir. İklim değişikliğiyle sıklaşan ve şiddetlenen yağışlar betona ve asfalta boğulmuş kentlerde suyu sellere dönüşür… Peki, suyu bereketten felakete çeviren şey nedir? Sudan Gelen’e konuk olan Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü’nden Prof. Dr. Halim Perçin, Ankara’nın Mamak ilçesinde kentsel dönüşümü, dere yataklarına yapılan yolları ve yaşanan selleri anlattı. 

Kızıl akan Kızılırmak’ın renginin soluşunu ve sudan gelen tarım emekçilerinin yavaş yavaş yok oluşunu tarihe not düşen, nedenlerini anlatan fotoğraflarıyla Cevahir Akbaş Sudan Gelen’e konuk oldu. Kızılırmak yine kızıl akar mı? Pirince de su kalır mı? Buyurun buradan dinleyin…     

Su, medeniyetlerin çıkış noktası ve yaşamın en temel bileşenlerinden biri. Onu temiz tutmak ve tasarruflu kullanmak iklim değişikliğinin içinde kuraklıktan sellere savrulan dünyamızda her zamankinden daha önemli. Sudan Gelen'e konuk olan Buket Atlı, suyla olan bu sorunlu ilişkimizde kalıcı çözüm yollarını anlatıyor. Su meselesi hepimizin meselesi.