Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, 78 yaşında aramızdan ayrılan usta yönetmen David Lynch'i "Büyük Balık: Meditasyon, Bilinç ve Yaratıcılık" adlı kitabı ve 1997 tarihli "Lost Highway" adlı filmi üzerinden anıyor.
Patricia Arquette'e bayılıyorum. (Aklıma gelen ilk sahneler Stigmata filmindeki performansından, en son olarak da Escape at Dannemora dizisini izlemiştim.) Bill Pullman'ın yer aldığı hiçbir yapımı da muhtemelen kaçırmamışımdır. (Yakın tarihli The Sinner dizisinin üzerimdeki etkisini inkâr edemesem de, sinemada izlediğim ilk film olan Yılan ve Gökkuşağı'nda da oynadığını hatırlatıyorum kendime.) Fakat David Lynch'in hayatını kaybettiğinin haberini alınca, aklıma bambaşka sahneler sökün ediyor. Kayıp Otoban filmi ve filmin iki başrol oyuncusunun yer aldığı afişinin görüntüsü uyanıyor sanki bilinçaltından. Kayıp Otoban filminin ve genel olarak da David Lynch'in böyle bir yeri vardı demek benim için. Öyle hep göz önünde olmasa da, unutulması da mümkün olmayan, etkisi farklı şekillere bürünmüş olarak yaşayan...
Kayıp Otoban filmini bir kez daha izleyeceğim bu aralar, hiç kuşkusuz. Ama öncesinde, David Lynch'in bendeki kitabını da hatırlıyorum. Büyük Balık: Meditasyon, Bilinç ve Yaratıcılık. Altını çizdiğim satırlar var mı, kenarına not aldığı sayfalar olmuş mu diye karıştırmak için elime aldığımda, ister istemez, doğrudan "Kayıp Otoban" sayfasına yöneliyorum.
"Barry Gifford'la beraber Kayıp Otoban'ın senaryosunu yazdığımız zaman bir şekilde O. J. Simpson davasına takıntılıydım. Barry'le bundan açıkça hiç bahsetmedik ama filmin her nasılsa bu davayla ilişkili olduğunu düşünüyorum. O. J. Simpson'un gülümseyebilmesi, gülebilmesi beni oldukça etkiledi. Sanki olayın tamamı büyük bir olay değilmiş gibi golf oynamaya gidebiliyordu. Bunları yapabilen bir insanın hayatını nasıl sürdürdüğünü merak ettim. Barry'le şu harika psikoloji terimini, zihnin bir dehşetten kaçmak için kendini kandırdığı bir olayı anlatan 'psikojenik füg'ü bulduk. Yani bir bakıma Kayıp Otoban bununla ilgili. Ve ayrıca hiçbir şeyin sonsuza kadar gizli kalamayacağı gerçeğiyle..."
Kitabın ilk sayfasına dönüyorum. Kayıp Otoban filmini izlemeden önce, bu elimdeki kitabı baştan sona yeniden okuyacağım. "Fikirler balık gibidir," diyor David Lynch, "Küçük balık yakalamak istiyorsan sığ sularda kalabilirsin. Ama büyük balık için derinlere inmelisin." Ve kitabının ne hakkında olduğunu da şöyle anlatıyor: "Transandantal Meditasyon programındaki otuz üç yıllık pratiğim, film ve resim çalışmalarımın; hayatımın her alanının merkezi oldu. Büyük balık arayışında derinlere dalmam için yol gösterdi bana. Bu kitapta, işte bu deneyimlerin bazılarını sizinle paylaşmak istiyorum."
David Lynch
Büyük Balık: Meditasyon, Bilinç ve Yaratıcılık
çev. Mehmet Öznur
Encore Yayınları, 2021, 192 s.
