Bir ölçüm aracı olarak anketler ne kadar güvenilir? Anket tasarımı ve uygulamasında sorunlar neler? ABD ve Türkiye'de seçim anketleri bize ne söylüyor, ne söyle(ye)miyor? Açık Bilinç’te Dr. Aysuda Kölemen ile konuştuk.
ABD'de seçim anketleri, birkaç istisna dışında, 2016'da Hilary Clinton'ın, Donald Trump'a karşı başkanlık seçimini çok zorlanmadan kazanacağını öne sürüyordu.
Yanıldıkları ortaya çıktı.
2020'de, 2016'nın hata payı da göz önüne alınarak yeni anketler yapıldı. Biden 10 puan kadar önde gözüküyordu.
Bu kez seçimi anketlerin öngördüğü gibi Joe Biden kazandı ama anketlerin yine de oranları tutturamadıkları görüldü.
Niçin?
— / —
ABD'de anketlere güvenin hayli sarsılmış olduğu şu günlerde, anket araştırmacıları hatalarının nedenlerini anlamaya çalışıyorlar.
Hatta sosyolog Zeynep Tüfekçi, seçim tahmininde bulunan anketleri hiç hesaba katmamanın daha doğru olabileceğini söylüyor: Opinion | Can We Finally Agree to Ignore Election Forecasts?
— / —
Anketler yalnızca gelecekle ilgili öngörülerde bulunmak için yapılmıyor. Geniş bir nüfusta belli eğilim ve anlayışları ölçmek için anketlerden tümden vazgeçmek herhalde doğru olmaz.
Ama dünya karmaşıklaştıkça, anket metodolojisin daha ince ayarlarla geliştirilmesi gerektiği açık.
Örneğin, anketlere katılmayı reddeden kişiler belli bir görüşü temsil ediyorlarsa (diyelim, belli bir siyasi partinin destekçileriyse), katılmayı kabul edenlerin oluşturacağı küme, ister istemez, bir yanlılık ve dolayısıyla hata payı içermeye mahkûm.
Ankete davet ettiğiniz insanlar, siyasi veya sosyal endişelerle bazı görüşlerini açıklamaktan çekiniyor olabilirler.
Ülkemizde, kimi kadınların eşlerinin yanında görüş bildirmekten kaçındıkları, anketçilerin hep karşılaştıkları bir olgu.
— / —
Bu sorunların hepsinin üstesinden gelmek, prensip olarak, mümkün olabilir.
Örnekleme kümenizi doğru seçmeniz, yanlılık ve hata payını modellemeniz içinde ayıklamanız, sizi daha doğru sonuçlara ulaştırabilir.
Fakat anketlerdeki sorun, bunlardan ibaret değil.
Bir seçim anketinde görüş bildiren kişi, bir gün sonra sandık başında fikrini değiştirirse, bunun yaratacağı hataya karşı önlem almak imkânsız.
Daha da kötüsü, görüş bildiren kişinin kafası karışık olabilir; ne istediğini ve ne yapacağını kendisi de iyi bilemiyor olabilir.
— / —
Çoğumuz gelecek konusunda önceden haber almayı önemsiyoruz. Özellikle seçimler söz konusu olduğunda.
Ama bütün bu hata yaratabilecek unsurlar göz önüne alındığında, her ankete güvenmemek gerektiği, iyi anketlere bile belli bir çekinceyle yaklaşmakta yarar olduğu açık.
Konuğumuz Dr. Aysuda Kölemen, hem anketler konusunda kuramsal olarak düşünen, hem de alanda bizzat anketlerle veri toplayan çalışmalar yapan bir siyaset bilimci.
Yeni teknolojilerin güdümündeki değişen dünyamızda ve ABD/Türkiye bağlamında, anket çalışmalarına dair sorularımızı yanıtlayacak.
