Açık Bilinç’te son iki haftadır izlediğimiz öğrenilmiş çaresizlik, toplumsal ayrışma, ve otoriteye itaat temasını sürdürerek, liderlerin peşine takılan kitlelerden ve güruh psikolojisinin bireysel yapı taşlarından bahsettik.
1933 seçimlerini kazanarak Almanya Şansölyesi olan Hitler, zafer konuşmasında şöyle diyor: "Karşı konulmaz itaat etme ihtiyacına teslim olun!"
Otoriteye itaat altında eleştirel aklı, algıyı ve muhakemeyi körelten güruh psikolojisinin bireylerdeki zeminini hangi faktörler oluşturur?
II. Dünya Savaşı sonrası,özellikle Frankfurt Okulu düşünürleri kitle psikolojisi üzerinde derinlemesine düşündüler, önemli eserler ortaya koydular. Max Horkheimer'ın Akıl Tutulması, Batı aklının tarihçesine, savaş sonrası eleştirel perspektifiyle bakar. Bilim tarihinde sonradan çok tartışmalı bir kişilik haline gelecek olan Avusturyalı psikanalist Wilhelm Reich ise, kitle psikolojinin faşizme giden ögelerini başka bir yönden, psikoloji/psikiyatri açısından inceler.
Güruh psikolojisine, savaş sonrası sosyal psikoloji araştırmalarıyla yaklaştığımızdaysa, Leon Festinger’in bilişsel uyumsuzluk ve Solomon Asch’in sosyal konformizm kuramları öne çıkar. Bilişsel uyumsuzluk kuramı, insanlardaki birbiriyle çelişen düşünce ve inançları mazeret üreterek uyumlu hale getirme eğilimini anlatır. Sosyal konformizm kuramları, bireylerin içinde yer aldıkları topluluklara uyma isteğinin içselleştirilerek işlevsellik kazanmasını belgeler. Bu kuramlardan geçmiş programlarda detaylıca söz etmiştik.
Tek adam hayranlığı ve içinde liderin peşinden kayıtsız şartsız gitme hevesi barındıran güruh psikolojisi, dünyada yeniden yükselen bir akım. Bu akımın son örneği "Trumpizm" dalgasına karşı, tarihçi J.Brecher ABD'de "toplumsal meşru müdafa" öneriyor (İngilizce): http://www.commondreams.org/views/2017/01/09/social-self-defense-protecting-people-and-planet-against-trump-and-trumpism
Kitle psikolojisi ve eleştirel akıl serimizi haftaya felsefi bir düşünce ve eylem biçimi olarak sivil itaatsizlik konusuyla sürdüreceğiz.
