22 Ekim 2012Hürriyet Gazetesi
Şinasi’ye göre “Atasözleri ki avam (halk) hikmetleridir, halk felsefesidir; dilinden çıktıkları milletin nasıl düşündüğünü, yani fikirlerinin ne mahiyette olduğunu anlatırlar. Osmanlı – Türk atasözlerinin ise hepsi manalıdır.” Oğuzname’de ise “Atalar sözü tutmayan yabana atılır” diyor! Hem yabana atılmamak için, hem de Şinasi’ye inanarak 10 bin 730 Türk atasözü ve deyimini tarayıp havamıza bir baktım.
ASLAN GİBİ YATMA TİLKİ GİBİ GEZ
Önce seyahat konusunu inceleyelim: “Gezen ayağa taş düşer” şeklinde bir uyarı var! Bununla birlikte “Yatan aslandan, gezen tilki iyidir” diyerek, tilki gibi gezmemizi teşvik ediyorlar. “Kışın ocak başı, yazın dağlar başı” sözünden ise atalarımızın kayak ve plajdan pek hoşlanmadığı anlaşılıyor. Atalarımız “Rüzgarlı havanın kuytusu, yağmurlu havanın uykusu” diyerek yağmurlu havada uyuma ile rüzgarlı havada kuytuya gitmeyi tavsiye ediyor. Yağmurlu havada uyuma fikrini çok tuttum doğrusu. Bir sözlerinde “Yazın azıksız, kışın yağmurluksuz yola çıkılmaz” diyorlarsa da başka bir sözlerinde “Gezen kurt aç kalmaz” buyuruyorlar. “Gezenin karnı işler, oturanın başı” sözünden de bir şey anlamadım. Gezmek ve yemekle ilgili en hoşuma giden sözleri ise “Sizde yiyelim içelim, bizde konalım göçelim”...
ÖNGÖRÜNÜN BÖYLESİ
Bu tespit ve tavsiyelerden sonra “Yaz yağmurudur geçer, geçer ama gömleğe” ve “Yaz gününün yağışı, iki sevgilinin dövüşüne benzer; şimdi gelir şimdi geçer” sözlerinin ne kadar doğru ve hoş söylenmiş sözler olduğuna şaşırdım doğrusu. Bildiğiniz gibi yazın, yağış genellikle kısa süreli sağanak şeklinde oluyor. Bunu iki sevgilinin kavgasına benzetmek bir meteoroloji profesörünün bile hiç aklına gelmediğini itiraf etmeliyim.
Atalarımızın kış hakkındaki gözlemleri çok ilginç: ¬ Kış günü kırk türlü. ¬ Kış, kış gerek; yaz, yaz. ¬ Kıştan sonra bahar olur. ¬ Kışın soba al, yazın aba al. ¬ Kış güneşi gibi ayda bir defa doğar. ¬ Padişahım, yazı yaz olsun, kışın kış. ¬ Kışın ekmeksiz, yazın gömleksiz yola çıkma.Buradaki “.. yazın gömleksiz yola çıkma” sözü bizi güneşin morötesi ışınlarından ve dolayısıyla cilt kanseri gibi bir tehlikeden korumak için çok iyi bir tavsiye doğrusu!
Atalarımızın hava tahmini için söyledikleri arasında bulunan “Sabahın kızartısı akşamı kış eder, akşamın kızartısı sabahı güz eder” sözü çok doğru bir gözlem doğrusu. Derslerimde şimdiye kadar bu gözlem için kullandığım “Sabahın kızartısı, denizcileri korkutur; akşamın kızartısı, denizcileri memnun eder” şeklindeki Amerikan sözünden bahsetmeyeceğim artık.
TECRÜBEYE GÜVENİN
Unutmayın havayla ilgili atasözleri, süper bilgisayarlar, sayısal hava tahmin modelleri, meteoroloji uyduları, radarları, balonları, barometre, termometre, anamometre, higrometre, meteoroloji genel, bölge, sinoptik ve büyük klima istasyonu müdürlükleri, küçük klima ve yağış istasyonları, meteoroloji profesörleri, doçentleri, doktorları, araştırma görevlileri, yüksek mühendisler, mühendisleri, teknisyenleri, binlerce meteoroloji ve atmosferik bilimler araştırması, kitabı ve makalelerinden çok önceleri geliştirilmiş ve kullanılmıştır...
