Kayıp ve Zarar Fonu için umutlar yüksek

Geçen yılki COP27 zirvesinin ardından Mısır’ın başmüzakerecisi yaptığı açıklamada, iklim kaynaklı felaketlerden etkilenen yerlere finansman sağlamayı hedefleyen kayıp ve zarar fonunun Kasım ayı sonunda başlayacak olan COP28 zirvesi tarafından oluşturulması gerektiğini söyledi. Geçen Kasım ayında Mısır’daki COP27’de bir ‘kayıp ve zarar’ fonu kurma anlaşması imzalandı. Ancak anlaşma, fona kimin ödeme yapacağını veya paranın nasıl ödeneceğini açıklamadı. COP27’den önce, zengin Batılı ülkeler, tarihi emisyonlardan kendilerinin sorumlu tutulabileceğinden korkarak, savunmasız devletlerin kayıp ve zarar fonu çağrılarına uzun süre direndiler.

Barajlardaki su seviyesi yükselmeye başladı

İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) verilerine göre, bu yıl kuraklık nedeniyle %28,75'e kadar düşen barajlardaki su seviyesi, son günlerdeki yağışların ardından yükselmeye başladı. Kente su sağlayan barajlardaki doluluk seviyeleri bugün itibarıyla beş ay sonra tekrar %40'ın üstüne çıktı. Son bir haftada su seviyesindeki artış %2,53, son iki haftada da %3,25 olarak hesaplandı. Verilere göre, bu yıl barajlara düşen yağış miktarı metrekare başına 183,36 kg oldu. Kente su sağlayan baraj ve göletler, 868 milyon 683 bin m³ biriktirme hacmine sahipken su miktarı bugün itibarıyla 348,65 milyon m³ seviyesinde. İstanbul'da günlük su kullanımı, dün itibarıyla 2 milyon 969 bin m³ oldu. Melen ve Yeşilçay'dan bu yıl alınan su miktarı 204,59 milyon m³ olarak gerçekleşti.

17 bin 500 kişi daha az rahatsızlık yaşayacak

Hollanda'daki Amsterdam Schiphol Havalimanı’nın gürültü kirliliği nedeniyle 2025’ten itibaren gece ve özel jet uçuşlarını yasaklayacağı bildirildi. Amsterdam Schiphol Havalimanı'ndan yapılan açıklamaya göre, daha sessiz, temiz ve iyi bir hava taşımacılığı için 2025'ten itibaren 00.00 - 06.00 saatlerinde uçakların kalkışına ve 00.00 - 05.00 saatlerinde uçakların inişine izin verilmeyecek. Açıklamada, özel jet ve çok gürültü çıkaran uçak modellerinin de Schiphol Havalimanı'nı kullanımının yasaklanacağı kaydedildi. Yapılması planlanan yeni kalkış pistinin yapımından vazgeçildiği aktarılan açıklamada, Schiphol Üst Yöneticisi Ruud Sondag'ın uçuş yasaklarına ilişkin, “Çalışanların, yolcuların, komşuların, politikacıların ve toplumun güvenini yeniden kazanmak için mevcut önlemler çerçevesinde tek yol bu,” ifadelerine yer verildi. Açıklamada, gece uçuş yasağının yılda 10 bin daha az uçuş anlamına geldiği belirtilirken, gürültü nedeniyle Schiphol çevresinde yaşayan 17 bin 500 kişinin daha az rahatsızlık yaşayacağı ve uyku problemi çeken kişi sayısının 13 bin azalacağına dikkat çekildi. Özel jetlerin ticari uçuşlara göre kişi başı yirmi kat daha fazla karbon ayak izi salımına neden olduğu kaydedilen açıklamada, 2025 itibarıyla özel jetlerin uçuşlarının tamamen sonlandırılacağı ifade edildi. Hollanda Kraliyet Hava Yolları'ndan (KLM) karara ilişkin yapılan açıklamada, ‘hava yolu firmalarını ciddi anlamda etkileyen bir kararı firmaları dahil etmeden’ alınmasına tepki gösterilirken, karara ilişkin görüşlerini diğer hava yolları firmalarıyla birlikte Altyapı ve Su İdaresi Bakanlığına iletecekleri bilgisine yer verildi.

Tunus su kullanımından muzdarip

Dört yıldır şiddetli kuraklıktan muzdarip olan Tunus, su kullanımı için sıkı kısıtlamalar uygulamaya başladı. Devlet su dağıtım şirketi, her gün 21.00 ile 04.00 saatleri arasında şebeke sularını kesmeye başladı. Tarım Bakanlığı ise suyun bundan böyle tarımsal sulama, yeşil alanların ve diğer ortak alanların sulanması ve araba yıkama için kullanılmasını yasakladı. The Guardian’ın aktardığına göre, ülke genelindeki su rezervlerinin, kapasitenin yaklaşık %30 oranında eksik olduğu söyleniyor. Başkent Tunus da dahil olmak üzere ülkenin kuzeyine su sağlayan Sidi Salem rezervinin ise sadece yaklaşık %16’sı dolu. Tunus, uzun zamandır su tedariği için ağırlıklı olarak yüzey sularını toplamaya bel bağlaması nedeniyle özellikle iklim krizinin neden olduğu yağış kıtlığına karşı savunmasız durumda. Akdeniz bölgesinde son dört yıldır kavurucu yazlar ve ılıman kışlar yaşanırken, nispeten az yağış görülüyor. Tunus genelinde sıcaklıkların 2050 yılına kadar yaklaşık 3,8°C artacağı ve aynı dönemde yağışın en az %4 azalacağı tahmin ediliyor. Eski borulardan oluşan su şebekesi ise sorunu daha da kötüleştiriyor. Tunus kentindeki Doğal Hayatı Koruma Vakfı’nın (WWF) proje çalışanlarına göre, sızıntılar nedeniyle ülkedeki suların yaklaşık %30’u bir musluğa ulaşmadan önce eski borularda kayboluyor. Bir çiftçi sendikası yetkilisi olan Mohamed Rjaibia, geçen hafta sıkı kısıtlamalar açıklandığında Reuters’a yaptığı açıklamada, kuraklığın ‘yıkıcı’ olacağını söyledi. 2022’deki 750 bin tona kıyasla bu yılki tahıl mahsulünün 200 bin ila 250 bin ton ile geçen yılın yalnızca üçte biri olacağı tahmin ediliyor. Tarım sektörü, ülkenin yıllık gayrisafi yurt içi hasılasında yaklaşık %10’luk paya sahip. Hükümet, kuyular açmayı, deniz suyunu tuzdan arındırmayı ve atık suyu geri dönüştürmeyi düşünüyor ama yaz gelmeden krizin en kötü günlerinden kurtulma şansı çok az. Halihazırda zayıf ekonomi, yüksek işsizlik ve artan yaşam maliyetleri nedeniyle çalkantılı bir dönem geçiren Tunus’ta su kesintilerinin toplumsal huzursuzluğu daha da alevlendirebileceğinden korkuluyor.