Uyarlamalar & Uyarlananlar

Programa Johnny Hallyday’le başladık. 1965 yılına ait bir şarkıda, Beatles’ın Girl adlı şarkısından uyarlanan Je l’aime adlı parçayı seslendirdi sanatçı. Beatles’ın bunun dışında pek çok şarkısı Fransızcaya uyarlanmıştı. Hatta sadece bu uyarlamalardan oluşan 2 CD’lik bir albüm de mevcut. Bu albümde Frank Alamo, Lucky Blondo, Michele Torr ve Hugues Auffray gibi isimlerin seslendirdiği Beatles şarkıları bulunuyor. Beatles denince akla gelen ilk şarkılardan biri de Yesterday. Bu şarkının Fransızca uyarlaması olan Je croyais, 1966 yılında Hugues Aufray imzalı sözlerle Michèle Arnaud tarafından da seslendirilmişti. Michèle Arnaud kısa süren bir şarkıcılık kariyerinin ardından televizyon programcılığına geçiş yapmıştı. Kendisi uzun yıllardır Fransız televizyonlarında yayınlanan eğlence programlarının vazgeçilmez ismi Michel Drücker’i yetiştiren kişi aynı zamanda. 

Repertuvarının yüzde yetmişe yakını uyarlama şarkılardan oluşan Claude François; Bee Gees, Barry Ryan, Cliff Richard ve Neil Sedaka gibi isimlerden uyarladığı şarkılarla altmışlı ve yetmişli yıllar boyunca Fransız pop müziğine damga vurmuştu. Geçtiğimiz yıl, onun ölümünün kırkıncı yıldönümüydü aynı zamanda. Programda ondan dinlediğimiz Reste isimli parçanın Beggin’ isimli orijinalini ise Frankie Valli ve The Four Seasons seslendirmişti 1967’de, Fransızca uyarlaması ise Jacques Plante tarafından yapılmıştı. 2007 yılında ise Norveçli hip-hop grubu Madcon imzalı cover’la yeniden gündeme gelmişti. 

Fransız müziğindeki uyarlamalar yalnızca pop şarkılarıyla sınırlı değil elbette. Bazı klasik müzik eserleri de farklı müzisyenler tarafından Fransız müziğine kazandırılmıştı. Bu konunun uzmanlarından biri de Serge Gainsbourg’du. "Histoire de Melody Nelson" albümünde klasik müzikle şansonu buluşturan Gainsbourg, ilerleyen yıllarda da bu tarz besteleri kullanmaya devam etti repertuarında. Dépression au dessus du jardin ve Jane B’de Chopin’in, Ma Lou Marilou’da Beethoven’ın, Requiem pour un con’da ise Dvorak’ın eserlerinden ilham almıştı sanatçı. Şimdi dinleyeceğimiz parçada, Brahms’ın 1883 tarihli 3.senfonisinden esinlenmiş ve tam yüz yıl sonra 1983’te, Fransızcaya uyarlamıştı bu eseri Gainsbourg. Brahms’ın bu melodisini aynı zamanda 1961 tarihli Aimez-vous Brahms filminden de hatırlıyoruz. Filmin orijinal müzikleri arasında yer alan, sözleri Françoise Sagan imzalı Quand tu dors près de moi adlı parçayı Yves Montand seslendirmişti. Parçanın Gainsbourg düzenlemesi olan Baby Alone in Babylone ise, ilk kez Jane Birkin’in aynı adlı albümünde yer almıştı. İlerleyen dönemde Birkin klasiklerinin arasında girdi şarkı ve onun farklı konseptlerde verdiği konserler aracılığıyla müzikseverlerle oldukça farklı formlarla buluştu. 

Latin Amerika kökenli birçok melodi de Fransızcaya başarıyla uyarlanmış ve bu dilde de klasikleşmeyi başarmıştı. Georges Moustaki, Bernard Lavilliers ve tabii ki Sacha Distel bu konuda öne çıkan sanatçılardı. Latin melodilerini Fransızca sözlerle seslendiren ilk isimlerden biri de Claude Nougaro’ydu. Brésilien, Noces de sang ya da Bidonville gibi parçaların yanı sıra Chico Buarque’nin ünlü şarkısı O Que sera’yı 1978 yılında Tu verras ismiyle Fransızcaya uyarlamıştı Nougaro ve şarkı neredeyse orijinali kadar ilgi görmüştü. 

Fransızcadan Türkçeye uyarlanan en ünlü şarkılardan biri Serge Reggiani'nin seslendirdiği T’as l’air d’une chanson. Reggiani’nin 1973 tarihli “Bon à tirer” adlı albümde yer alan parça, Türkçeye Mehmet Teoman’ın yazdığı sözlerle Kadınım adıyla uyarlanmış, Tanju Okan’ın eşsiz yorumuyla da bir klasiğe dönüşmüştü. Şarkının orijinal isminin Türkçesi “Bir Şarkı Gibisin" anlamına geliyor ancak nakarat kısmı olan Ma femme yani Kadınım birebir çevrilmiş.  Şarkının Türkçe uyarlaması: “Eşyalar toplanmış seninle birlikte, anılar saçılmış odaya her yere, sevdiğim o koku yok artık bu evde” diye başlıyor ve bir ayrılık hikâyesini anlatıyordu. Sözleri Jean-Loup Dabadie imzalı orijinalinde ise iyisiyle kötüsüyle uzun yıllar süren bir birliktelikte, sevdiği kadına aşkını ifade ediyor Reggiani.

Altmışlı yıllarda Anglosakson kökenli birçok şarkıyı Fransızcaya uyarlayan Richard Antohny, Ray Charles’ın 1961 tarihli Hit the Road Jack adlı parçasının Fransızcaya Fiche le camp Jack adlı adıyla uyarlamıştı. Yaklaşık iki yıl önce kaybettiğimiz Kanadalı şair ve müzisyen Leonard Cohen’in eserlerinden Fransızcaya uyarlanan iki parçayla devam ettik programa. Bunlardan ilkini altmışlı ve yetmişli yıllarda yaptığı uyarlamalarla tanınan Yeni Zelanda kökenli sanatçı Graeme Allwright seslendirdi. Kendisi Roger Miller’ın Old Toy Trains ve Malvina Reynolds’ın Little boxes gibi parçalarını da uyarlamıştı Fransızcaya. Aynı zamanda Leonard Cohen’in Everybody knows, The Stranger Song, Sisters of Mercy ve Winter Lady ve şarkılarını da kendi yazdığı sözlerle seslendirmişti. Françoise Hardy ise, 1968 tarihli albümünde Cohen’in Suzanne adlı parçasını yorumlamıştı. Parça ilerleyen yıllarda Nana Mouskouri, Sylvie Vartan ve Alain Bashung gibi isimlerce de tekrar seslendirilmişti. 

Fransızcadan Türkçeye uyarlanan L'aveugle adlı parça aslında Fransızcaya da başka bir dilden uyarlanmıştı. 1927 tarihli bir Musevi halk şarkısı olan Rebbe Elimelech, 1969 yılında Mireille Mathieu tarafından Fransızca sözlerle seslendirilmişti. Parçada bir kasabada keman çalan ve o kasabadaki herkes tarafından sevilen görme engelli bir adamdan bahsediyordu Mathieu. Parçanın Fikret Şeneş tarafından yapılan Türkçe uyarlaması ise 1972 yılında piyasaya çıkmış, Ayten Alpman’ın Memleketim adıyla yorumladığı şarkı özellikle akılda kalıcı nakarat kısmı sayesinde 1974 Kıbrıs Barış Harekâtı sırasında adeta bir marş haline gelmişti. 

Altmışlı yıllarda, yé-yé akımının başlangıcından bu yana birçok uyarlamaya imza atan bir isimlerden biri de Sylvie Vartan. Kendisi kariyerinin başında Gene Vincent, The Beach Boys ve Roy Orbison gibi birçok isme ait parçanın Fransızca versiyonlarını seslendirmiş, uyarlamalara seksenlerde de devam etmişti. 1983 yılında, Euryhtmics’in tüm dünyada büyük ilgi gören şarkısı Sweet Dreams’i Déprime adıyla yorumlamıştı Vartan. Şarkı doksanlarda Marilyn Manson yorumuyla bambaşka bir kimliğe de bürünmüştü. 

Özellikle altmışlı yıllarda pekçok uyarlama şarkıyı seslendiren Eddy Mitchell, bir Elvis Presley hayranıydı. Aynı zamanda Buddy Holly, Eddy Cochran, Ray Charles ve Jerry Lee Lewis gibi isimler de idolleri arasında yer alıyordu sanatçının. Jerry Lee Lewis’in 1975 tarihli Boogie Woogie Country Man adlı şarkısından yaptığı uyarlamada ise bir rahip rolüne bürünüyordu Eddy ve papanın evlenmeden ilişki yaşamanın günah olduğu yönündeki açıklamasını, kilisesine gelenlere son derece eğlenceli bir şekilde iletiyor ve akşam duanızı etmeden önce boogie woogie yapmayın diyordu onlara.