In Memoriam'23

Programa 8 Mart günü, doksan dört yaşında hayata gözlerini yuman Marcel Amont'un, oğlu Mathias Miramon’la birlikte seslendirdiği Samba d’été adlı parçayla başladık. Çocukluğu Bordeaux’nun işçi mahallelerinden birinde geçen Amont, Paris’e 1950’de gelmişti. Burada farklı kabarelerde boy göstermesinin ardından 1956’da Édith Piaf konserlerinde açılış sanatçısı olarak sahne alarak geniş izleyici kitleleriyle buluşma şansını elde etti. 1958 tarihli albümüyle Charles-Cros Akademisi ödülüne layık görüldükten sonra 1962’de bu kez Bobino’da tek başına sahne alarak izleyenleri gülmekten kırıp geçirdiği Moi le clown, Marcel Valentino ve Barcarolle auvergnate gibi skeçlerle bezeli şarkıları seslendirdi. Yé-yé fırtınasının ortalığı silip süpürdüğü dönemde; Bleu, Blanc, Blond ve Charles Aznavour bestesi Un mexicain gibi şarkılarla da müzik piyasasındaki yerini korudu. Yetmişlerin ortaları ve seksenler boyunca daha çok yurtdışı konserlerinde boy gösteren Amont, en son 2018’de, düetler albümü "Par-dessus l’épaule"ü piyasaya sürmüştü.

1956 yılında Paris’te dünyaya gelen François Hadji-Lazaro, yetmişli yılların başında, hayranı olduğu Bob Dylan sayesinde folk müziğe ilgi duymaya başladı. Kendi çabasıyla önce gitar daha sonra da akordeon, banço, keman ve ukulele gibi enstrümanları çalmayı öğrenen genç adam, alternatif rock müziğin yükselişe geçtiği seksenli yıllarda, Les Garçons Bouchers grubunun gitaristliğini üstlenmesinin ardından, adını müzikseverlere ilk kez 1986’da, sözü ve müziği kendi imzasını taşıyan La bière adlı parça ile duyurdu. Aynı yıl Pigalle grubunun solistliğini yapmaya başlayan Hadji-Lazaro, bu dönemde beyazperdede de karşımıza çıkıyordu. Topluluğun 1990 tarihli ikinci albümü, Dans la salle du bar-tabac de la rue des Martyrs isimli parçayla büyük ses getirirken bundan cesaret alan sanatçı 1992’de, Piaf ve Fréhel şarkılarını alternatif müziğin popüler isimlerine yorumlattığı bir konsept albümü piyasaya sürdü. Seksenlerde kurduğu yapım şirketiyle kendisi gibi rock ile folk müziği aynı potada eriten Mano Negra, Paris Combo ve Los Carayos gibi grupları kanatları altına alan Hadji-Lazaro, 1996’dan itibaren kariyerine genellikle solo albümlerde devam ediyordu. 

Bu yıl doksan dokuz yaşında hayata gözlerini yuman Marcel Zanini, 1923 yılında, Yunan asıllı bir anne ve Fransız bir babanın oğlu olarak İstanbul’da dünyaya gelmişti. Aile 1930’da Türkiye’yi terk edip Marsilya’ya yerleşti. Müzik kariyerine de 1946’da Léo Missir orkestrasıyla başlayan Zanini, 1950’de ilk grubunu kurmasının ardından 1954’te dört yıllığına New York’a giderek burada caz müziğin önde gelen isimleriyle tanıştı. 1962’de yollarının Eddy Barclay’le kesişmesinin ardından ilk 45’liğini piyasaya süren sanatçı, 1969’da kariyerine damga vuracak Wilson Simonal uyarlaması Tu veux ou tu veux pas’yı kaydetti. Bestesi Carlos Imperial imzasını taşıyan bu Brezilya şarkısının Fransızca versiyonu; balıkçı şapkası, yuvarlak gözlükleri ve bıyığıyla kendine has bir imaj yaratan Zanini’ye kırk beş yaşından sonra şöhreti getirecekti. 

25 Mayıs günü, yetmiş bir yaşında aramızdan ayrılan Jean-Louis Murat’nın ölümünden yaklaşık bir yıl önce, Fransız Öpücüğü’nün bir bölümünü ona ayırmış ve sanatçının hayatını ve repertuarını ayrıntılı bir şekilde incelemiştik. O programda da vurguladığımız gibi, her ne kadar geniş kitlelerce tanınmasa da açık sözlülüğü, bitmek tükenmek bilmeyen enerjisi ve farklı ilham kaynaklarıyla Fransız müziğinin en ayrıksı isimlerinden biriydi Murat. Aynı zamanda son derece üretken bir sanatçıydı kendisi ve hemen her yıl, yeni bir albümle çıkıyordu müzikseverlerin karşısına. Murat, son stüdyo albümü “La vraie vie de Buck John"u 2021'de yayınlamıştı. Buck John, 1953’le 1986 yılları arasında yayınlanan, western temalı bir çizgi roman. Albümün tanıtımı için çekilen fotoğraflarda da kafasında kovboy şapkası ve elinde gitarıyla country ya da blues şarkıları çalacak gibi görünüyordu sanatçı ne var ki aslında elektronik müzik ve rock altyapılı bir albümle karşı karşıyaydık. 

Özellikle seksenli yıllarda yayınladığı hit parçalarla tanınan İtalyan asıllı Belçikalı sanatçı Claude Barzotti, 24 Haziran günü hayata gözlerini yumdu. Kendisine Altın Plak getirecek ilk albümü “Madame”ı 1981’de yayınlamıştı Barzotti. Bundan iki yıl sonra piyasaya çıkan ve Fransa’da göçmen olmayı biraz da mizah dolu bir dille anlatan Le rital ise bir buçuk milyonu aşan satış rakamıyla onun geniş kitlelerce tanınmasını sağladı. Seksenli yılların geri kalan bölümüne; C’est moi qui part, La maison d’Irlande ve Si je le pouvais gibi parçalarla damgasını vuran Barzotti, 1990’da bu kez Aime-moi adlı slow ile müzik listelerini salladı. Doksanların ortasından itibaren yurtdışı kariyerine ağırlık veren sanatçı; Kanada, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’da verdiği birçok konserin ardından 2004’te Fransa’ya dönerek Olympia’da sahne aldı. 

Çeşitli rahatsızlıklarla geçen birkaç yılın ardından 16 Temmuz’da hayat veda eden Jane Birkin'in ölümü, Fransa’da olduğu kadar dünya genelinde de büyük bir üzüntü yarattı. Fransız Öpücüğü’nde iki özel programla anmıştık biz de Birkin’i. Bu programlarda yer verme şansı bulamadığımız parçalardan biri olan Serge Gainsbourg imzalı Ballade de Johnny Jane, yönetmenliğini yine Gainsbourg’un üstlendiği 1976 tarihli Je t’aime moi non plus adlı filmin soundtrack’inde de yer alıyordu. Johnny, filmde Birkin’in canlandırdığı androjen görünümlü genç kızın adı. Şarkı da, film boyunca sevgiyi arayan bu saf genç kızın talihsiz aşk hikâyelerini konu alıyor. 

Jane Birkin’le aynı gün yani 16 Temmuz’da, Fransız şansonunun gölgede kalmış isimlerinden biri olan Henri Tachan da hayata gözlerini yumdu. Ne var ki Birkin’in aramızdan ayrılması öylesine büyük bir yankı uyandırdı ki, Tachan’ın ölüm haberi de, tıpkı yaşamı boyunca yayınladığı albümler gibi çok az yer bulabildi kendine medyada. Kariyerinin ilk başlarından itibaren sansürle mücadele etmek zorunda kalmıştı Tachan. 1965 tarihli ilk albümü “Les Mauvais Coups”da yer alan şarkılarının radyolarda yayınlanması, içerdikleri “müstehcen” sözler nedeniyle yasaklanmıştı. Buna karşın pes etmedi sanatçı ve Pas Tintin ya da La pipe à Pépé gibi şarkılarla herkes için cinsel özgürlüğü savunmaktan ya da Les Z’hommes, On est tous des Corses ya da J’ai pas vécu gibi parçalarla da ataerkil toplumu ve kilisenin ikiyüzlülüğünü eleştirmekten geri kalmadı. Eserlerinde kullandığı sert dil sayesinde Pierre Perret’nin takdirini kazanan sanatçının diğer hayranları arasında ise, onun birçok albümünün kapağına imza atan Charlie Hebdo dergisi çizerleri Reiser, Wolinski ve Cabu de bulunuyordu. 

Yetmişlerde kurulan popüler müzik grubu La Compagnie Créole’ün solist ve gitaristlerinden José Sébéloué de bu yıl hayata veda eden sanatçılar arasındaydı. 1975’te, Fransız Guyanası ve Antiller kökenli müzisyenler tarafından kurulan La Compagnie Créole, özellikle seksenli yıllarda yayınladığı C’est bon pour le moral, Ça fait rire les oiseaux ve Le bal masqué gibi şarkılar sayesinde önemli satış rakamlarına ulaşmıştı. Grubun kurucu üyelerinden olan Sébéloué ise, kariyerine altmışlı yıllarda Fransız Guyanasında; kadans ve zouk tarzındaki albümlerle başlamış, yetmişlerin ortasında La Compagnie Créole’ü kurmasının ardından, bir yandan bu toplulukla çalışırken öte yandan solo projeleri de ihmal etmemişti. 1989’da bir de yapım şirketi kuran sanatçı, bu sayede doğduğu topraklardaki birçok yetenekli genci kanatları altına almıştı. 

Bundan yaklaşık üç hafta önce, bu kez Kanadalı folk, rock ve country grubu Les Cowboy Fringants’ın solisti Karl Tremblay aramızdan ayrıldı. 1976’da Québec’te dünyaya gelen sanatçı, ilk grubunu 1994’te gitarist Jean-François Pauzé ile birlikte kurmuş, ikili 1996’da kariyerlerine Les Cowboys Fringants adı altında devam etmeye karar vermişti. İlerleyen yıllarda Marie-Annick Lépine ve Dominique Lebeau’nun da katılımıyla genişleyen topluluk, ilk albümünü 1997’de yayınlamasının ardından; sosyal ve siyasal olayların yanı sıra Québec tarihi ya da çevre bilincini konu alan şarkılarıyla kısa sürede geniş bir hayran kitlesine kavuştu. Les Cowboys Fringant, en son 2022 yılında, sevilen şarkılarını Montréal senfonik orkestrası eşliğinde yeniden yorumladığı bir albüm yayınlamış, o yılın Temmuz ayında ise Karl Tremblay bir süredir kanserle mücadele ettiğini açıklamıştı. Grup buna karşın 2023 yılında mümkün olduğunca konser takvimine sadık kalmaya çalıştı ancak Tremblay dört yılın ardından hastalıkla olan savaşını kaybetti ve 15 Kasım günü hayata gözlerini yumdu. 

Yine Kasım ayında, Tremblay’den bir gün önce, seksenli yıllar pop-rock müziğinin dikkat çeken isimlerinden Buzy yaşama veda etti. 1957 yılında Metz’de dünyaya gelen Buzy (ya da asıl adıyla Marie-Claire Girod), kariyerine ünlü Rocky Horror Picture Show müzikaliyle başlamış, bu gösterideki performansının söz yazarı Étienne Roda-Gil tarafından fark edilmesi sonrasında ilk 45’liği Dyslexique‘i 1981’de piyasaya sürmüştü. Tıpkı kendisiyle aynı dönemde ortaya çıkan Lio gibi, pop ile rock karışımı şarkılarla “new wave” akımının öncülerinden biri haline gelen Buzy, 1986’da bu kez Body Physical isimli 45’lik sayesinde büyük yankı uyandırdı. Doksanlı yıllarda çıkardığı “Rêve éveillé” (1993) ve “Délits” (1998) gibi kaliteli çalışmalara karşın yavaş yavaş hafızalardan silinmeye başlayan sanatçı, en son 2019’da, oldukça olumlu eleştiriler alan “Cheval fou” adlı albümü yayınlamıştı.