Dün, 3 Temmuz 2023'te, insanlık tarihinde yaşanan en yüksek küresel ortalama sıcaklıklar kaydedildi. Uzmanlar, 17.01°C derecelik günlük küresel ortalama sıcaklığın insan kaynaklı iklim krizinin bir etkisi ve yaşamımızın 'yeni normali' olduğuna işaret ediyor.
Dilan Ela Pamuk tarafından kaleme alınan ve 04.07.2023 tarihinde Yeşil Gazete'de yayınlanan haberi sizlerle paylaşıyoruz.
3 Temmuz 2023, insanlığın yeryüzünde var olduğu tüm zamanlardaki en yüksek küresel ortalama sıcaklıkların kaydedildiği gün olarak tarihe geçti.
ABD‘de bulunan Maine Üniversitesi‘nin İklim Değişikliği Enstitüsü‘ne bağlı Climate Reanalyzer platformu tarafından sağlanan veriler, 2023 yılındaki ortalama sıcaklıkların genelde önceki yıllara göre yüksek seyrettiğini, 3 Temmuz’da ise 17,01℃ ile insanlık tarihinin rekorunun kırıldığını gösteriyor.
Fosil yakıt kullanımı başta olmak üzere insan faaliyetlerinden kaynaklanan iklim krizi, küresel ortalama sıcaklıkların artmasına neden olmanın yanı sıra, bu artışın ivme kazanmasına da yol açarak yıl boyunca sıcaklık rekorları kırılmasında önemli bir rol oynuyor.
Küresel ortalama sıcaklık, hem deniz yüzeylerindeki hem de kara üzerindeki hava sıcaklıklarının ortalaması anlamına geliyor. Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA) verilerine göre 2022 yılında temmuz ayı küresel ortalama sıcaklığı 15,8°C olarak hesaplanmıştı. 2022’nin yıllık küresel ortalama sıcaklığı ise 13,9°C olarak ölçülmüştü.
‣ Araştırma: Hayal dahi edemeyeceğimiz sıcak dalgalarına karşı hazırlık yapmalıyız
‘Tarihte insanın yaşadığı en sıcak gün’
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (İklimBU) Müdürü ve Yeşil Gazete yazarı Prof. Dr. Levent Kurnaz, sosyal medya platformu Twitter üzerinde yaptığı bir paylaşımda 3 Temmuz 2023’te kaydedilen 17,01°C‘nin günlük bir ölçüm olsa da insanlık tarihinde kaydedilmiş en yüksek ortalama sıcaklık olması nedeniyle önem taşıdığını vurguluyor.
3 Temmuz Pazartesi günü küresel ortalama sıcaklık 17,01℃ olarak ölçüldü, bu şimdiye kadar yaşadığımız en sıcak gündü. Tekrar edeyim: DÜN TARİHTE İNSANIN YAŞADIĞI EN SICAK GÜNDÜ.
— Levent Kurnaz 😷 (@leventkurnaz) July 4, 2023
‣ Araştırma: Küresel ısınma La Niña ve El Niño olaylarını daha güçlü hale getirecek
İklim Acil Durumu Enstitüsü Direktörü ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) uzman yorumcusu Peter D. Carter ise bu yıl sıcaklıkların 2°C dereceyle zirve yapabileceğine dikkati çekiyor.
Carter, sıcaklıkları artırıcı etkisi bulunan El Niño‘nun henüz başlangıç aşamasında olduğunu ve gelecek yıl zirve yapacağını hatırlatıyor.
3 JULY 2023 NEW RECORD TEMPERATURE 17.01°C
— Peter D Carter (@PCarterClimate) July 4, 2023
Yesterday's record 16.85°C
This year's temperature could peak at 2°C.
El Niño has just started- it will peak next year. Record CO2 and methane, carbon sink drop.https://t.co/QeTtbdQvvP#globalwarming#climatechange#ClimateEmergencypic.twitter.com/xWwHxuQ6AK
‣ El Niño zamanı geliyor: Benzeri görülmemiş sıcak dalgaları görülebilir
El Niño nedir?
Doğu ve orta Pasifik Okyanusu‘ndaki okyanus sıcaklıklarında yaklaşık her üç ila beş yılda bir görülen yükseliş, El Niño’nun açık belirtilerinden biri. Bu durum dünya genelinde birbirini tetikleyen aşırı hava koşulları yaratarak bir yıla kadar etkili olabiliyor.
Bu dönemde doğu Pasifikte uzanan güney ABD gibi bölgelerde ortalamanın üzerinde yağış ve hatta tahribat yaratan toprak kaymaları yaşanabiliyor.
Okyanusun diğer ucundaki, Endonezya ve güneydoğu Asya gibi bölgelerde ise kuraklık etkili oluyor ve bu kuraklık yıkıcı orman yangınlarını tetikleyebiliyor.
Dünyanın diğer bölgelerinde ise yıkıcı seller, gıda güvensizliğine yol açabilecek mahsul kayıpları, tropikal hastalıklardaki artış ve balık popülasyonlarında düşüş gibi etkiler gözlemleniyor.
Bu olayların tamamı, hem yerel hem de küresel ekonomileri zarara uğratabiliyor.
‣ El Niño geliyor: Dünyayı ve Türkiye’yi ne bekliyor? (Animasyonlu anlatım)
Sıcaklık rekorunun sorumlusu El Niño mu?
Son üç yıldır dünyada genelinde serinletici bir etkide bulunarak sıcaklık artışlarını baskılayan La Niña hava olayı etkili iken, bu yıl La Niña sona erdi ve bilim insanları tam tersi bir etkide bulunarak ortama sıcaklıkları artırıcı etkide bulunan El Niño hava olayının başladığını açıkladı.
El Niño, dünyanın bazı bölgelerinde sıcaklıkların düşmesine ve yağışın artmasına neden olsa da, dünya genelinde esasen daha yüksek sıcaklıklarla, sıcak dalgalarıyla ve kuraklıkla ilişkilendiriliyor.
3 Temmuz 2023’ün küresel sıcaklık haritası. Harita: Climate Reanalyzer
3 Temmuz’da küresel ortalama sıcaklıklarda kaydedilen rekor da akıllara El Niño’nun etkisini getiriyor. Prof. Dr. Levent Kurnaz, Yeşil Gazete’nin konuya ilişkin sorularını yanıtlayarak söz konusu rekorun La Niña ve El Niño ile bağlantısını açıklıyor:
Yeşil Gazete: Bu sıcaklık rekorunun başlamakta olan El Niño ile bağlantılı olduğunu söylememiz mümkün mü?
Levent Kurnaz: Şimdi doğal olarak El Niño olan seneler, La Niña olan senelere göre daha sıcaktır. Bunun üstüne bir de iklim krizi bindiği zaman La Niña olan senelerde bile hava sıcaktı. Yalnız gerçek sıcaklık artışını La Niña gizliyordu üç senedir. Dolayısıyla La Niña bittiği anda sıcaklıklar fırladı yukarı doğru. Özellikle haziran ayı bayağı yüksek bir rekordu; daha önceki senelerle kıyaslandığında çok yüksekti. Muhtemelen temmuz da çok yüksek olacak. Yani temmuzda yaşadığımız her gün şimdiye kadar tarihte kaydedilmiş en yüksek sıcaklıktı. 1 Temmuz en sıcak 1 Temmuzdu. 2 Temmuz en sıcak 2 Temmuz’du. Ama 3 Temmuz bütün senedeki en sıcak gündü. Normalde en sıcak günlerin genelde temmuzun ikinci yarısı ağustos başı gibi olması beklenir. Türkiye’de yaşadığımız üzere biz de biliyoruz; sıcaklıklar haziranda artmaya başlar, temmuzun başında biraz artar. Ama ondan sonra temmuzun sonu, ağustosun başı çok yüksektir. Daha o noktaya varmadan bu rekoru yaşamış olmamız ileride çok çok daha sıcak günlerin bizi beklediğini gösteriyor.
Y.G.: O halde El Niño’nun zirve yapacağı ilerleyen aylarda yeni rekorlar bekleyebilir miyiz?
L.K.: Evet, daha bu El Niño’nun etkisi değil. La Niña’nın etkisinin ortadan kalkmasının etkisi. Çok daha yüksek rakamlar kaydedilecek. Yalnız şöyle bir durum var: Buna, sene içerisinde yükselip alçalan bir eğri olarak bakıyoruz. Yani en yüksek olduğu nokta dediğim gibi temmuz ayının son haftası. Ondan sonra gittikçe aşağıya inecek. Ama biz aralık ayına geldiğimizde de aralık ayı muhtemelen tarihte yaşadığımız en sıcak aralık ayı olacak gene.
Y.G.: Bir sonraki küresel ortalama sıcaklık rekorunu zaman bekleyebiliriz? Bu yönde bir tahmininiz var mı?
L.K.: Dün bir tane yaşadık. Sonraki muhtemelen bugün. Olmazsa yarın… Bundan sonra yaklaşık ağustos başına kadarki her gün esasında yeni bir rekor olabilir. Hani belki bir gün azalır bir gün çoğalır ama daha epey yol var yukarı doğru.
Y.G.: Bu rekorların bir anomali olduğunu söylememiz mümkün mü? Yoksa artık iklim krizi nedeniyle yeni normalimiz bu mu?
L.K.: Bu normal bir anomali. Yani bundan sonra her sene bunlarla karşılaşacağız. Böyle gidecek hayat. La Niña olduğunda belki azıcık, azıcık daha serinleriz ama bundan sonra gittikçe artacak. Ve hatta lineer bir artış da değil; biraz daha hızlı artmaya da başlayabilir.
Y.G.: Peki bu küresel ortalama sıcaklıklardaki artışın uzun vadedeki etkilerini nasıl özetleyebiliriz?
L.K.: Yanıyoruz; gittikçe, daha da yanmaya devam edeceğiz. Bütün aşırı hava olaylarının artacağını söyleyebiliriz.
