"Bir sebze yediğimiz zaman dünya tarihiyle bütünleşiriz," diyen Evelyne Bloch-Dano'nun bu çalışması, İletişim Yayınları'nın yeni başlattığı bir dizinin de ikinci kitabı aynı zamanda.
Lahanayı pek sevdiğimi söyleyemem ama Evelyne Bloch-Dano'nun kitabını okuduktan sonra, tarihin hatrına, kendisine bir şans daha vermeye karar verdim! "Lahana en eski sebzelerimizden biridir; yabani filizlerinin kıyı boylarından toplandığı paleolitik çağda da mevcuttu, daha sonra neolitik çağda yetiştirildi yani yaklaşık 7000 yıl önce ilk yetiştirilen bitkilerden biri oldu. İsviçre'nin göl mağaralarında yani anavatanı olan kıyıların uzağında da lahana tohumlarına rastlanmıştır. Bizim için bu kadar tanıdık olmasında şaşılacak bir şey yok, lahana hep vardı!"
Sebzelerin Efsanevi Tarihi, Evelyne Bloch-Dano'nun Fransa'daki Argentan Üniversitesinde yaptığı "Lezzet Tarihleri" başlıklı sunumlarının bir derlemesi. Gözden geçirilerek kitaplaştırılan bu konuşmalar, zamanında, kendisine ödül de kazandırmış. Lahana, havuç, bezelye, domates, fasulye, balkabağı, enginar ve daha başkaları... Bir biyografi yazarı olarak Bloch-Dano, söz konusu sebzelerin biyografilerini aktarıyor. Sebzelerin tarihini lezzet tarihine, edebiyatı botaniğe, sanat tarihini beslenme tarihine karıştırarak bir çeşit "türlü" hazırladığını söyleyebiliriz bizler için. Bunu yaparken de birçok disiplinden yararlanıyor; edebiyat, sanat tarihi, müzik, şiir, sinema, tarih, prehistorya, coğrafya, jeoloji, jeomorfoloji, iklimbilim, genetik, bostancılık, bahçecilik teorisi vd.
"Bir sebze yediğimiz zaman dünya tarihiyle bütünleşiriz," diyen Evelyne Bloch-Dano'nun bu çalışması, İletişim Yayınları'nın yeni başlattığı bir dizinin de ikinci kitabı aynı zamanda. "Ruhun Gıdası Kitaplar", mutfağın ve yemeğin toplumsal, tarihsel, kültürel yönlerine ışık tutan yeni bir dizi. İlk kitap olarak da "Osmanlı Hanımları" Mutfakta kitabı yayımlanmıştı; 1880-1926 yılları arasında yayımlanmış çeşitli Osmanlıca kadın dergilerinde yemek, sofra kültürü, beslenme alışkanlıkları üzerine çıkan makalelerden bir seçkiydi...
Tıbbi ve diyetetik faziletleri sebebiyle "fakirlerin hekimi" olarak da adlandırılan lahanaya geri dönecek olursam; şansımı öncelikle Brüksel lahanasıyla denemeye karar verdim. Gerçi Brüksel lahanası ilkel lahanadan değil, yemlik lahanadan geliyormuş; üstelik, adı sizi de yanıltmasın, anavatanı İtalya'ymış.
SEBZELERİN EFSANEVİ TARİHİ
Evelyne Bloch-Dano
Çeviren: Nihan Özyıldırım
İletişim Yayınları, 2020, 124 s.
