Programcımız Ceyhan Usanmaz, Hans Magnus Enzensberger'in "Hayatta Kalma Sanatçıları" başlıklı, doğum tarihlerine göre sıralanmış 99 yazarla ilgili kısa metinlerin yer aldığı yeni derlemesini inceledi.
Bir derleme kitapta, insan ister istemez bildiği ya da kendisine bir şekilde "yakın" hissettiği konuların/isimlerin yer aldığı sayfalardan başlıyor okumaya. Bunun bir nedeni de, kendince bir kontrol mekanizması işletmek. "Bakalım nasıl anlatmış onu", "şu ayrıntıdan da bahsetmiş mi", "hakkında yeni bir şey sunuyor mu" gibi sorular eşliğinde, beklentilerimizi ne oranda karşılayabileceğini kontrol ederiz aslında. Böylelikle, kitaba devam edip etmeme kararını da kolaylıkla alabiliriz.
Hans Magnus Enzensberger imzalı Hayatta Kalma Sanatçıları da bir derleme kitap. Doğum tarihlerine göre sıralanmış 99 yazarla ilgili kısa kısa metinler yer alıyor. Biyografik notlar, eserlerine ilişkin görüşler, anekdotlar... Alt başlığa da atıfla söylersek 20. yüzyıldan 99 edebi vinyet. Yalnızca fiziken aramızda olmayan bu isimler arasında İsmail Kadare de var. Halen hayatta olan yazarla ilgili şöyle bir not düşmüş Enzensberger: "Kendisinin sağlığı gayet iyi, ben de ona uzun bir ömür dilerim. Bu da onun bu küçük derlemeden elenmasine sebebiyet veriyor. Yine de onun sanatından mahrum bırakmak istemedim okuyucuyu." Özellikle aranırsa, Enzensberger'in bizi sanatından mahrum bıraktığı isimler bulunabilir elbette. "Neden şu isim var da şu isim yok?" sorusuyla da bir kontrole tabi tutmak mümkün Hayatta Kalma Sanatçıları'nı. Ama kitabın girişindeki yazısıyla bunun önünü almış Enzensberger. Niçin yalnızca yazarlara yer verdiği, niçin bazı yazarlara yer vermediği, neden bu yazarlar arasında kadınların azınlıkta olduğu gibi olası soruları kendi kendine sorarak cevaplamış. Öznellik meselesinin de altını çizerek...
Dolayısıyla biz ilk kontrol yöntemimize geri dönelim. "Büyük kamuoyu başlangıçta onu alaya aldı veya hakaret etti ona. Ama okurlar yavaş yavaş şiirlerinden tat almaya başladılar. Ün ve hayranlık kazandı. Bazı dizeleri neredeyse atasözüne dönüştü. Bugün hâlâ vapurda, tramvayda veya kafede rastlayabilirsiniz bunlara." Orhan Veli'nin anlatıldığı sayfalardan alıntıladığım bu cümlelerdeki "vapur" ayrıntısı, benim için kitabın testi geçtiğinin göstergesi! Okuma zevkinize ve alışkanlıklarınıza göre istediğiniz yazardan başlayabilirsiniz...
Künye
Hans Magnus Enzensberger
Hayatta Kalma Sanatçıları
çev. Tanıl Bora
İletişim Yayınları, 2021, 321 s.
