18 Nisan 2005
Küreselleşmenin damgasını vurduğu son 12 yılda dünyadaki yoksul-zengin uçurumu da giderek büyüdü. Kişi başına düşen gelire göre dünya nüfusunun en zengin yüzde 10'unu temsil eden ülkelerle, en yoksul yüzde 10 nüfusu barındıran ülkeler arasındaki kişi başına düşen gelir farkı 139 kata kadar çıktı. Dünya nüfusunun yüzde 5'ini barındıran kişi başına düşen geliri en yüksek ülkelerin toplam dünya gelirlerinden aldığı pay yüzde 31.8'e kadar yükselirken en yoksul yüzde 5'in payı binde 1'e indi.
Uluslararası Para Fonu'nun (IMF) dünya ülkelerinin GSYİH ve kişi başına düşen milli gelir verilerinden yapılan belirlemelere göre, dünya ülkeleri arasındaki gelir dağılımı 1992-2004 yılları arasında zengin ülkeler lehine önemli ölçüde bozulurken, kişi başına geliri en fazla ilk yedi ülke dünyanın diğer ülkeleriyle arasındaki farkı açtı. Azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkeleri sermayenin dolaşımını serbest bırakmaya, ithal mallara karşı kendi ekonomilerini korumak için uyguladıkları koruma oranlarını düşürmeye yönelik baskılarla gündeme gelen küreselleşmeden sonra, zengin ülkeler yoksul ülkelerle aralarındaki farkı önemli ölçüde büyüttüler.
En zengin ülkeler
1992 yılında 23.9 trilyon dolar olan dünyanın toplam gayrisafi milli hasılası 2004 yılında 40.7 milyar dolara kadar yükseldi. 2004 yılı sıralamasına göre dünyanın kişi başına geliri en yüksek ve dünya nüfusunun yüzde 5'ini barındıran Lüksemburg, Norveç, İsviçre, Danimarka, İrlanda, İzlanda ve ABD'nin toplam GSYİH'si yüzde 84.5 oranında büyüyerek 12.8 trilyon dolara kadar yükseldi. En yüksek kişi başına gelire sahip söz konusu ülkelerdeki ortalama kişi başına gelir 1992-2004 döneminde yüzde 62.6 büyüme yaşadı ve 25 bin dolardan 40.6 bin dolara yükseldi. Bu ülkelerin dünya gelirindeki payları da yüzde 29'dan yüzde 31.5'e çıktı.
En yoksul ülkeler Buna karşılık aynı dönemde kişi başına geliri en düşük olan ve dünya nüfusunun en yoksul yüzde 5'ini barındıran 15 ülkenin milli gelirinin toplam dünya gelirindeki payı binde 2'den binde 1'e geriledi. En yoksul ülkelerin gelirinde 1992-2004 yılları arasında yüzde 38.2, nüfuslarında yüzde 36.8 artış yaşandı. Bu ülkelerin ortalama kişi başına geliri 12 yılda sadece 1 dolar artarak 173 dolardan 174 dolara yükseldi.
233 kat fark var
Kişi başına geliri en yüksek yüzde 5'lik grupla, en düşük yüzde 5'lik grup arasındaki ortalama gelir farkı 145 kattan 233 kata çıktı. Dünyanın kişi başına geliri en yüksek ülkesiyle en düşük ülkesi arasında 1992 yılında 571 kat olan fark 2004 yılında 747 kata kadar yükseldi. 1992 yılında 36.2 bin dolarla en yüksek gelire sahip ülkesi olan İsviçre'yle, 63 dolarla en düşük gelire sahip ülkesi Myanmar arasında 571 katlık fark bulunuyordu. 2004 yılında ise kişi başına geliri 66.9 bin dolarla en yüksek ülke olan Lüksemburg ile 91 dolarla en düşük gelire sahip ülke olan Burundi arasında ise tam 767 katlık bir fark meydana geldi.
2004 yılı verilerine göre
2004 yılı verilerinden yapılan belirlemelere göre dünya nüfusunun yüzde 10'unu barındıran ve en yüksek kişi başına gelire sahip ilk 16 ülke toplam dünya gelirinin yüzde 31.5'ini kontrol ederken, en yoksul yüzde 5 nüfusu barındıran ülkelerin payı binde 1'de kalıyor. İkinci en zengin yüzde 5'lik nüfusu barındıran dokuz ülkenin (İsveç, Katar, Japonya, Avusturya, Finlandiya, İngiltere, Hollanda, Belçika ve Almanya) toplam geliri dünya gelirinin yüzde 27.7'sini oluşturuyor. Buna göre, nüfusun yüzde 10'unu barındıran en zengin 16 ülke dünya ekonomisinin yüzde 59.2'sini kontrol ediyor.
Dünya nüfusunun en yoksul yüzde 10'unu barındıran 31 ülke ise toplam gelirden sadece binde 4 oranında pay alıyor. 1992 yılında binde 5 olan dünya ekonomisi içerisindeki payı bu dönemde azalan söz konusu ülkelerde kişi başına düşen gelir sadece 273 dolarda kaldı. Dünya nüfusunun yüzde 13.8'inin yaşadığı ve kişi başına düşen geliri 20 bin doların üzerinde bulunan 25 ülkenin dünya gelirinden aldığı pay ise yüzde 75.8'e kadar ulaşıyor. Söz konusu ülkelerde ortalama kişi başına gelir 35.5 bin doları buluyor. Geliri 20 bin doların altında bulunan ve dünya nüfusunun yüzde 86.2'sini barındıran toplam 154 ülkenin dünya ekonomisi içerisindeki payı ise yüzde 24.2'de bulunuyor.
Bu ülkelerin ortalama kişi başına düşen geliri ise 1813 dolarda kalıyor. Dünya nüfusunun yüzde 80.7'si geliri 5 bin doların altındaki ülkelerde yaşıyor. Kişi başına ortalama 1286 dolarlık gelir düşen söz konusu ülkeler dünya gelirinden sadece yüzde 16 pay alabiliyor. Kişi başına geliri 1000 doların altında kalan 58 ülke ise dünya nüfusunun yüzde 37.1'ini barındırıyor ve dünyanın toplam gelirinden aldıkları pay ise sadece yüzde 2.9 düzeyinde.
Ortalama gelir arttı
Küreselleşmenin damgasını vurduğu son 12 yıla bakıldığında dünya genelinde kişi başına düşen ortalama gelir yüzde 43.9 büyüyerek 4 bin 496 dolardan 6 bin 470 dolara çıktı. Söz konusu dönemde kişi başına gelir açısından nüfusun yüzde 5'inin yaşadığı en zengin ülkelerde ise kişi başına gelir yüzde 62.2 artarak 40.5 bin doları buldu. İkinci en zengin yüzde 5'lik kesimdeki ülkelerde ortalama kişi başına düşen gelir ise yüzde 35.9 artarak 35.2 bin dolara yükseldi. Birinci en zengin kesimle ikinci en zengin kesim arasındaki fark da açılmaya başladı. En zengin yüzde 10'luk kesimin kişi başına gelirindeki artış ise yüzde 48.6 olarak gerçekleşti.
Kişi başına geliri 20 bin doların üzerindeki 25 ülkede bu dönemde gelir yüzde 48 artış kaydetti. Dünya nüfusunun en yoksul yüzde 10'unun yaşadığı ülkelerdeki ortalama kişi başına gelirdeki artışı ise yüzde 19.6'da kaldı.
