Açık Bilinç’in geçtiğimiz üç programında yoksulluk, cinsiyetçilik ve ırkçılık temelli ayrımcılığı, bilişsel ve beyin gelişimi konusundaki bilimsel araştırmaların ışığında ele aldık.
Açık Bilinç (7 Nisan 2015): Yoksulluk
30 Mart 2015’de Nature Neuroscience dergisinde yayımlanan geniş kapsamlı bir araştırmaya göre, çocukların ve gençlerin beyin gelişimiyle, ailelerinin sosyo-ekonomik statüsü (anne-babanın eğitim ve gelir düzeyi) arasında belirleyici olduğu düşünülen bir bağlantı var. Çalışmanın teknik detaylardan arındırılmış bir özetine buradan ulaşabilirsiniz.
ABD’de 3-20 yaş arası 1099 çocuk ve genç insanlar yapılan çalışma, yıllık geliri 25bin USD’den az ailelerin çocuklarındaki serebral korteks yüzey alanının, yıllık geliri 150bin USD’den çok olan ailelerin çocuklarına göre ortalama %6 daha küçük olduğunu gösteriyor.
Daha önceki kimi çalışmalar, anne-babanın eğitim ve gelir düzeyinin, çocuklarının düşünme, akıl yürütme, karar alma, ve yetkin dil kullanımı gibi bilişsel kapasiteleri üzerinde belirleyici olduğunu göstermişti. Columbia Üniversitesi’nden Kimberly Noble ve Los Angeles Çocuk Hastanesi’nden Elizabeth Sowell’in önderliğinde toplam 25 araştırmacı ve 30 bilimsel kurumun katkılarıyla yapılmış olan bu geniş çalışma, önceki araştırmaları tamamlayıcı şekilde, yoksulluğun çocuklarda beyin gelişimini fiziksel olarak da eksik bıraktığını ortaya koyuyor.
Üstelik bu çalışmada, yüksek gelirli ailelerde, gelir düzeyindeki artışlar, beyin gelişmesine ancak küçük katkılarda bulunurken, düşük gelirli ailelerde küçük gelir farkları, çocuklardaki beyin gelişiminde lineer olmayan bir biçimde büyük katkılar yapıyor. Yani, gelir düzeyinin en alt katmanlarında meydana gelecek olumlu artışların, o katmanlarda yer alan ailelerin çocuklarının hayatlarında önemli farklar yaratacağı gösterilmiş. Bu açıdan, bu araştırmanın sosyo-ekonomik politikalar açısından da ciddi sonuçları var.
Dr. Yankı Yazgan’ın “Yoksulluk Başa Dert” başlıklı yazısı da bu çalışmaya değiniyor:
İndirmek için: mp3, 28.4 Mb.
Açık Bilinç (14 Nisan 2015): Cinsiyetçilik
Cinsiyet ayrımcılığı temelde ırkçılıkla benzer bir kaynaktan besleniyor. Geçtiğimiz günlerde medyada kendine yer bulan, Uğur Işılak isimli AKP milletvekili adayının “fıtrat’a dayalı” kadın-erkek doğasına ilişkin söylediklerine de değinerek, Buckner Harrison Payne’nin 1867’de A.B.D.’de yayımladığı “Negro: What is His Ethnological Status?” başlıklı kitabındaki tezlere göz atıyoruz.
Daha sonra, psikolog Janet Hyde’ın 1990 ve 2005 yıllarında yapmış olduğu iki kapsamlı meta-analiz ışığında öne sürdüğü “cinsiyet benzerlikleri hipotezi”nden ve Steven Spencer ve ekibinin “stereotipi tehdidi ve kadınlarda matematik performansı” makalesinden söz ediyoruz. Harvard Üniversitesi rektörü Larry Summers’ın bilim ve matematiksel yetenekler konusunda cinsiyet ayrımcılığı içeren sözlerine ve bunun sonucunda öğretim üyelerinin güvensizlik oyu vererek kendisini 2006 yılında istifaya zorladıkları sürece de değiniyoruz.
Konuyla ilgili birkaç makale okumak isterseniz:
The Gender Similarities Hypothesis (Janet Shibley Hyde)
Gender Similarities (Ethan Zell, Zlatan Krizan, Sabrina R. Teeter)
Geceleri, sokakları ve meydanları terk etmiyoruz. (Ayşe Kadıoğlu)
The Negro: What is His Ethnological Status? (Buckner Harrison Payne)
İndirmek için: mp3, 28.4 Mb.
Açık Bilinç (21 Nisan 2015): Irkçılık
Cultural Psychiatry dergisinin Nisan 2015 sayısında Dr. Steven Moffic ırkçılığın ruhsal bir hastalık olarak teşhis edilebileceğini öneriyor. Aynı makalede, ırkçılık konusunda bilim tarihinden ilginç bir sayfanın sözü geçiyor.
Dr. Samuel Cartwright 1851'de New Orleans Medical and Surgical Journal dergisinde yayımladığı makalede "Drapetomania" ismini verdiği bir hastalık tarif eder. Cartwright'e göre Drapetomania ABD'de güneyli kölelerin plantasyonlardan kaçmalarına neden olan bir hastalıktır ve tedavi edilemesi gerekir. ("Report on the Diseases and Physical Peculiarities of the Negro Race.")
Açık Bilinç’in yoksulluk, cinsiyetçilik ve ırkçılık emelli ayrımı bilişsel ve beyin gelişimi bağlamında ele alan üç programlık dizisinin bu son programında yukarıda bahsi geçen makalelerin yanısıra ırkçı sözleri yüzünden bilim hayatı sona eren Nobel ödüllü biyolog James Watson'dan da söz ediyoruz.
İndirmek için: mp3, 27.1 Mb.
Açık Bilinç’in podcast servisine ulaşmak için tıklayın.
Açık Bilinç blog: acikbilinc.com
Twitter: @AcikBilinc
e-posta: [email protected]
