Bu hafta Açık Gazete'de yeni bir köşemiz oldu: 100. yılında Ekim Devrimi. Tarih Vakfı'nın katkısıyla hazırlanan programda, akademisyen Doğan Çetinkaya ile birlikte içinde bulduğumuz senenin sonuna kadar, 100. yılında Ekim Devrimi'ni konuşuyoruz. 2017 yılının sonuna kadar devam edecek programın ilk bölümünde 1917 Rus Devrim'ine giden yolları ve o yolların üzerindeki aktörleri hatırlayarak bir giriş yaptık. 100. yılında Ekim Devrimi her çarşamba saat 09:30'da Açık Radyo'da!
2017 yılının sonuna kadar devam edecek programın ilk bölümünde 1917 Rus Devrimi'ne giden yolları ve o yolların üzerindeki aktörleri hatırlayarak bir giriş yaptık.
Y. Doğan Çetinkaya 1914 yani Birinci Dünya Savaşı öncesi Çarlık Rusyasının 1917'yi hazırlayan iktisadi, toplumsal ve siyasal gelişmeleri özetledi. Rusya'da 19. yüzyılda öne çıkan iki sorunun 1917'ye giden yolda önemli olduğunun altı çizildi. Bunlardan ilki kendine özgü hızlı bir sanayileşme yaşayan Rusya'da ortaya çıkan proleterleşme olgusu; diğeri ise toprak yani köylü/serf sorunu idi. Rusya'da geç ortaya çıkmasına rağmen emsallerine ancak İngiltere gibi ileri sanayi ülkelerinde rastlanabilecek düzeyde ileri teknoloji kullanan sanayi yatırımlarının 19. yüzyılın sonunda bazı kentleri sanayi merkezlerine dönüştürdüğünden bahsettik. Sadece St. Petersburg ve Moskova değil zamanında Rusya'nın Manchester'ları olarak anılan Ivanovo ve Lodz gibi şehirlerden bahsettik. Bu merkezlerde çok sayıda çalışanın (aynı çatı altında 10 binden fazla işçinin çalıştığı örneklerde olduğu gibi) bir araya gelerek işçileştiğinin altını çizdik. Yine 1861 yılında serfliğin yasal olarak kaldırılmasına rağmen toprak sorununun, tarımda ticarileşme ve kapitalistleşmenin, mevcut müştereklerin özelleşmeye başlamasının ve Obşçina gibi komün benzeri yapıların bu gelişmelere direnmesinin önemli bir sınıfsal soruna yol açtığı üzerinde durduk.
Bu toplumsal/sınıfsal soruna paralel olarak 19. yüzyıl Rusyasında üç gelişmenin önem arz ettiğini vurguladık: Kendiliğinden toplumsal hareketler ve patlamalar; canlı bir aydın/entelejansiya hareketi ve entelektüel tartışma; ve son olarak da bunların da bir sonucu olan örgütlü siyasal hareketlerin yani siyasi partilerin ortaya ortaya çıkışı. 1917 Devrimi'nde ve ona giden yolda bu hareketlerin ve Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi'ndeki Bolşevik ve Menşevik gibi hiziplerin, Popülist halkçı geleneğin bir devamcısı olan Sosyalist Devrimcilerin ve Rus Anarşistler gibi grupların önem üzerinde durduk. Programın sonunda da 1905 Devrimi sonrasında o zaman ve 1917'de ikili iktidarı yani devrimci durumu oluşturcak iki kurumun ortaya çıktığından bahsettik: Duma yani meclis ve Sovyetler yani kitlelerin kendiliğinden oluşturdukları öz-yönetim organları şuralar.
Programımızı Çarlık karşıtı Yidiş dilinde bir şarkı ile sonlandırdık.
