Hasan Ersel

TL'den sıfır atılmasının risklerini ve iktisadi yararını ("Gözünüz rakamları daha iyi görür") anlatan Haban Ersel, Dünya Ticaret Örgütü toplantılarında tartışılan sorunların yeni olmayan temellerini irdeliyor. ("Türkiye'nin bu konulardaki görüşünü biliyor muyuz?)

Yılın geri kalan 5 ayında bütçe açığında ciddi bir düşüş sağlamak gerekiyor ki dengeler yerine otursun. En önemli sorun, faiz dışı harcamaların ¼'üne ulaşmış olan sosyal güvenlik harcamalarında...

Enflasyon düştüğü halde hayat pahalılığı neden artıyor, günlük yaşamda fiyat artış hızı neden kesilmiyor, kredili yerine peşin alışveriş enflasyonu düşürmez mi, peşin fiyatına taksitle sözüne inanmalı mı, üç çift ayakkabı neden tv ve yerli oto neden ithal fiyatına satılıyor sorularının yanıtları.

Türkiye'nin ihracatının en büyük kalemi % 23.5 ile giyim eşyası... Yani ihracatımızın % 77'sini başka ürünler oluşturuyor. "Bizim ihracatımız bir iki mal üzerine çok yoğunlaşmış, dolayısıyla o mallara bir şey olursa mahvoluruz" kaygısından uzaklaşmaktayız.

44 trilyon ABD Doları, dile kolay... Kısa vadede "iyi gidiyor" denilen Amerikan ekonomisinin ileriye dönük kamu açıkları, ülkenin bugünkü bütçesinin 20 katına ulaşıyor araştırmacılara göre. Acil önlem alınmazsa daha da büyüyeceği öngörülen bu açık, tüm dünyayı duraklatabilir.

Kamunun yaptığı işler doğru, yanlış olabilir ama açık, berrak olur ve söylenene güvenirsiniz. Bu yönde olumlu adımlar attığımız kanaatindeyim. Bu konuyu yüz küsur yıldır başarıyla yürüten Amerika'da ise acayip bir terslik oluyor...

Kamusal düzenlemelerde ciddi eksiklikler var, bu yüzden çeşitli konularda toplumun tatmin edilmesine ihtiyaç var. Bu olmadığı sürece toplum özelleştirme işinden rahatsız olacak, bu rahatsızlık sürdükçe de özelleştirme işinde sorun da artacak.

"Bütçe dengesine bakınca, bütçemizin açığında bir artış var, geçen seneye oranla reel olarak %3.9 artış görüyoruz. Ama daha önemlisi faiz dışı denge epeyce bozulmuş, reel olarak % 28.5!" Hasan Ersel bütçe açığını ve ödemeler dengesini değerlendiriyor.

Merkez Bankası ne gördü de faizleri aşağıya çekti? Niye şimdi çekti? İlk soru iktisat kuramı ile, ikinci soru ise biraz Merkez Bankacılık sanatı ile ilgili... Merkez Bankası yavaş yavaş hepimizi enflasyon hedeflemesi yaklaşımının kavramlarıyla tanıştırıyor.

Sanayinin, bankacılık kesiminden gereksinim duyduğu işletme sermayesi için kaynak temin etmekte zorluk çektiği anlaşılıyor. Bu da büyümenin kalıcılığı ya da sağlıklılığı konusunda sorun doğurabilir. Çünkü üretim, bu kaynak bulunabilirse devam eder.

İki ülke arasında epeyce iktisadi faaliyet var. Örneğin Kahire'deki binek arabalarının 1/3'ü Türk yapımı. Birçok projelerde Türk firmaları var. Bu ülkeyle olan ilişkilerimizin gelişmesi, sınırlı da olsa iş olanağı yaratabilir... Hasan Ersel, dikkat etmemiz gereken bir komşumuzu, Mısır'ı anlatıyor.

Economist Intelligence Unit'in "Türkiye batabilir" yönündeki raporunu analiz eden ("Çalışmanın ekonomiyle pek ilgisi yok") Hasan Ersel, IMF ile yeni bir programın yapılıp yapılmaması tartışmasını değerlendiriyor ("Bu işin içinden çıkamıyoruz" demiş olursunuz!) ve Malezya'nın bu konuda örnek gösteril

International Institute of Finance toplantılarından izlenimlerini aktaran Hasan Ersel, Irak üretime henüz katılmadan bile petrolde arz fazlası olduğuna, ABD ekonomisinden gelen karışık sinyallere, Avrupa Merkez Bankası tartışmasına ve S.Arabistan'ın Türkiye'ye yardım edeceği dedikodularının neden d

İşsiz sayısı 2002 yılında (yani ekonominin %7.8 büyüdüğü yılda!) %26.8 artmış, 510 bin kişi daha işsiz kalmış. Toplam (sadece kayda geçen) işsiz sayısı 2.412.000 kişi... İşsizlik sorununu incelemek isteyenlere kaynak öneren Hasan Ersel, kamuda istihdamın artırılması gibi önlemleri değerlendiriyor.

Zenginleri daha da zenginleştiren vergi indirimini eleştiren Warren Buffet'ın görüşlerini değerlendiren Hasan Ersel, ABD ekonomisinin sorunlarını irdeliyor: "Hani uzaktan baksanız Amerika, Almanya'yı müşkül durumda bırakmak için bunu kasten yapıyor, diyebilirsiniz."

"İhracat ve ithalat rakamlarındaki artışın önemli bir kısmının kur hareketlerinden geldiğini hesaba katmalıyız.

Hükümetin arazi satışları konusundaki amaçlarının şeffaf olmamasını eleştiren Hasan Ersel, dolar/avro paritesini değerlendirirken Avrupa para biriminin yükselmesinin neden kolaylıkla tersine dönebileceğine anlatıyor. Ayrıca: Arjantin'den çıkarılacak dersler.

Türkiye ile pek çok kez yanıltıcı biçimde paralellik kurulan bir ülke Brezilya. Hasan Ersel ile Ömer Madra, 180 milyon nüfuslu ülkenin yakın tarihten günümüze kısaca durumunu ve temel sorunlarını, Lula'nın başkan seçilmesiyle gözlenen olumlu ekonomik sinyalleri değerlendiriyor.

Bu niyet mektubu neredeyse altı ay gecikme ile verildi, o yüzden herkeste arada bir şeyler değişti hissi, IMF'de de, Türkiye'de yaşayan insanlarda da, dünyada Türkiye'ye bakanlarda da doğdu. Hayır öyle bir şey yok.

Dünya ekonomisinin gidişatına ilişkin IMF raporunu, dünyadaki büyümenin üçte ikisini belirleyen ABD ekonomisinin verdiği sinyalleri ve Türkiye'deki beklentileri rakamlarla değerlendiriyor Hasan Ersel.

"Sık sık burada dolaşacağız, öyle dilim dilim değil, bayağı ince zar biçiminde parayı serbest bırakacağız (IMF)." Hasan Ersel, niyet mektubunun verilmesi sürecini, hükümetin sürdürülebilir saygınlık sorununu, Hazine Müsteşarının değiştirilmesini ve yıl sonu hedeflerinin tutmayacağını gösteren enflas

Rakamda rekor kırılmış ama paranın nerede dönüp de ekonominin büyüdüğünü, gelirin nasıl kullanıldığını açıklamak mümkün değil. Tabloda tutarsızlık, hesaplamada yöntem sorunu var.

"Savaşa ilişkin bekleyişlerde hiçbir değişiklik olmadığı halde piyasalar dalgalanıyor. Demek ki bu iş savaşla ilgili değil; bir kere adını koyalım!" Hasan Ersel, son günlerde tartışma konusu olan piyasaların görevini, nasıl işlemesi gerektiğini ve Türkiye'deki dengesizliği açıklıyor.

"Ajay Chhibber'ın konuşması aslında zamanlaması yüzünden popüler oldu. Çünkü daha önce de aynısını söylemişti. Özetle denilen: 'Türkiye reform yönünde yapması gerekenleri yapmıyor, o halde Dünya Bankası'nın bu reform programının yürüyebilmesi için vereceği destekten çekilmesi normaldir."

"Olay iktisaden budur. Yazılanlar, söylenenler çok kafa karıştırıyor. Ben de 'Acaba yanılıyor muyum?' diye epeyce tereddüte düştüm. Ama istatistiklere bakıp düşündükçe başka bir şey olamayacağı sonucuna vardım. İşin özü bu, bu kadar da basit…"

"Yayınlanan bütçe rakamlarına kabaca baktığınız zaman olağanüstü bir savaş hazırlığı nedeniyle bu tedbirler alınıyor diye bir harcama artışı görünmüyor ki, eski dengeyi yerine oturtuyor." Barışın bedeli diye sunulmaya çalışılanlar, hükümetin zaten her durumda alması gereken kararlar!

"Devlet Bakan Ali Babacan 'Eğer Türkiye operasyona destek vermez ve dışında kalırsa bunun 1 yıllık maliyeti 26 milyar dolar olacaktır' demiş. Fakat Amerika ile üzerinde anlaşılan rakam 6 milyar dolar. Arada 20 milyar dolarlık bir fark var. Destek verince uğradığımız zarar çok düşüyor.

Bütçe açığının tahakkuk edilenin % 45.2 üzerine çıkmasını, ABD ile pazarlığın IMF boyutunu, ABD'nin sermaye fazlası krizini çözmek için savaşa gireceği savını, Irak'ın sanılanın da üzerindeki petrol rezervlerini ve hayal edilmesi güç kâr potansiyelini değerlendiriyor Hasan Ersel.

"İktisat politikasının çok dar bir alanda maharetle yürütülmesi gerektiği anlaşılıp bu iş çok ciddiye alınmadığı takdirde, hele savaş da söz konusu olunca, Türkiye ekonomisi çok sıkıntılı bir döneme girebilir" diyen Hasan Ersel'e göre, Irak'ın petrol gelirleri dahi son 22 yılda uğradığı savaş tahrib

"% 5-6 büyürken, saf durumda reel faizin % 5-6 dolayında olması gerekiyor... Türkiye'de kamu borçlanmasında reel, yani enflasyonun etkisi giderildikten sonraki faiz % 30 dolaylarında!.. Kamunun iç ve dış borcunun toplamının GSMH'a oranı % 83 ediyor!" Savaşı hiç hesaba katmadan bile durum vahim.