Ahmet İnsel Ufuk Turu’nda Bulgaristan seçimleri, Polonya-Belarus sınırındaki göçmen sorunu, Sudan’daki darbe karşıtı gösteriler ve ABD başkanı Biden’ın düzenlediği demokrasi zirvesine Türkiye’nin davet edilmemesi konularını değerlendirdi.
Bulgaristan seçimleri
Bulgaristan’da nisan ve temmuz aylarındaki seçimlerde çoğunluğun sağlanamaması nedeniyle yapılan üçüncü genel seçimlerde hem cumhurbaşkanlığı hem de milletvekilliği seçimlerinin yapıldığını ileten Ahmet İnsel, cumhurbaşkanlığı seçimlerinde henüz kesin olmayan sonuçlara göre ilk turda Rumen Rudev’in oyların yaklaşık %49’unu aldığını ve seçimlerin ikinci tura kaldığını belirtip, ikinci turda Rudev’in seçilmesininin muhtemel olduğunu ekledi. Ayrıca yaklaşık %21 oy ile eski başbakan Boyko Borisov’un partisinin adayı, Sofia Üniveritesi rektörü Anastas Gercikov’un ikinci sırada yer aldığını ve Radev’e karşı ikinci turda rakip olacağını iletti. Rumen Radev’in 2020 yılındaki yolsuzluk karşıtı gösterilere destek veren bir tavır almasının seçimlerde başarıyı getiren önemli etkenlerden biri olduğunun altını çizdi.
Daha önemli olan milletvekili seçimlerinde sürprizlerin yaşandığını belirten İnsel, bir buçuk ay önce kurulan “Değişime Devam Ediyoruz (PP)” partisinin seçimlerde birinci sırada geldiğine değinerek bu partiyi yolsuzluğa karşı duran, temel hak ve özgürlükleri öne çıkaran bir hareket olarak niteledi. Partinin başında yüksek öğrenimini Harvard Üniversitesi’nde tamamlayan geçici hükümetin iki genç bakanının bulunduğunu da ekledi. Bir diğer sürprizin daha önce Borisov’un kaybetmesine neden olan ama etkili olamayan şovmen Trifonov’un oylarını yine PP partisine kaybetmesi ile yaşandığını belirten Ahmet İnsel, ikinci sıradaki Boyko Borisov’un %23 oranında oy almasına rağmen hiçbir partinin desteğini alamıyor olması sebebiyle hükümet kurma şansının bulunmadığını söyledi. Üçüncü sırada ise Müslümanların ve Türkiyelilerin büyük oranda desteklediği Hak ve Özgürlük Partisi’nin (%11,5) bulunduğunu ama diğer partilerin koalisyon kurmak istememesi durumunun bu parti için de geçerli olduğunu, bunun en önemli sebebinin ise partideki bazı isimlerin mafya ile ilişkilerinin bulunması ve yolsuzluklara karışmaları olduğunu ekledi. Ayrıca Bulgaristan Sosyalist Partisi’nin doksanlı yıllardan beri sürdürdüğü düşüş eğilimine devam ederek %10,9 civarında kaldığını belirtip, meclise giren diğer iki partinin %6,5 oy ile yolsuzluk karşıtı sağ liberal parti olan Demokratik Bulgaristan Partisi ve son olarak oyların %4,8’ini alan aşırı sağ konumudaki Yeniden Doğuş Partisi olduğunu ekledi. Partilerin oy oranlarını açıklamasının ardından Ahmet İnsel, ilk sıradaki partinin lideri Kiril Petrov’a görev verilmesinin beklendiğini fakat aldıkları %26 oranındaki oyun yeterli olmadığını ve diğer partilerin, özellikle Bulgaristan Sosyalist Partisi’nin koalisyona yaklaşımının belirleyici olacağına değindi.
Seçimler ile ilgili son olarak yurt dışı oylarını açıklayan İnsel, bu oyların %39 gibi büyük bir bölümünün Türkiye’de kullanıldığını ve %38’inin de Hak ve Özgürlükler Hareketi’ne verildiğini ekledi.
Seçimlerin haricinde diğer Doğu Avrupa ülkelerindeki gibi Bulgarsitan’da da Covid-19 aşılarına karşı büyük bir kuşkunun bulunduğunu ve aşılanma oranının sadece %25 olduğuna değinen Ahmet İnsel, ölüm oranının en yüksek ülkelerden birisi olarak ağır bir toplumsal bedel ödediklerini belirtti.
Polonya – Belarus sınırındaki göçmen sorunu
Polonya’nın 2022 yılında sınıra duvar çekmesinin muhtemel olduğunu belirten İnsel, AB tarafından Belarus’a da bir takım yaptırımların uygulanacağına değinirken bir taraftan da geri adım atıldığını iletti. Lukaşenko’nun Merkel ile telefon görüşmesi yaparak sanki amacına ulaştığı şeklinde yorumlayan İnsel, Belarus yönetiminin göçmenlerin ülkeye girişlerine sınırlar getirdiklerini iletirken, binlerce insanın açlık ve soğuk içinde ölüme terk edildiğini söyledi.
Sudan’da darbe karşıtı gösteriler devam ediyor
Sudan’da cumartesi günü darbe karşıtı düzenlenen yürüyüş ve göserilerde maalesef sekiz kişinin hayatını kaybettiğini ve darbeden beri bu sayının 23’e ulaştığını belirten İnsel, darbeci El-Burhan’ın tutuklattığı sivillerin yerine kendisi ile uyumlu ve apolitik olduklarını iddia ettiği sivilleri ve askerleri atadığını belirtirken önümüzdeki hafta yeni hükümetin kurulacağının söylendiğini iletti. Sudan’da demokrasinin ağır darbe almasının yanında protestoların ısrarla devam ettiğinin altını çizen İnsel, vefatlar ile ağır bedellerin ödendiğini de ekledi.
Demokrasi zirvesine Türkiye davet edilmedi
Son olarak ABD başkanı Biden’ın ilan ettiği demokrasi zirvesini yorumlayan Ahmet İnsel, bu zirvede otoriterizme karşı mücadele, yolsuzlukla mücadele ve insan haklarına saygıyı destekleme konularının görüşüleceğini ve bir yıl sonra ise bu konuda gerçekleştirilen uygulamaların değerlendirileceğini belirtti. 107 ülkenin davet edildiği bu zirvede davet edilmeyen ülkeler arasında İran, Çin, Rusya, Afganistan, Azarbeycan, Macaristan ve Türkiye’nin bulunduğunu iletirken, NATO üye ülkeleri arasından sadece Macaristan ve Türkiye’nin davet edilmemesininin anlamlı olduğunun altını çizdi. Ufuk Turu’nu kapatırken Tayyip Erdoğan’ın Memur-Sen toplantısında “Gezi olaylarında camide bira içildi ve Dolmabahçe’deki başbakanlık ofisine kanal açıldı” açıklamasını tam da hakikat sonrası dönemi yansıttığı şeklinde yorumlayan İnsel, Türkiye’nin demokrasi zirvesine davet edilmemesinin pek de şaşırtıcı olmadığını iletti.
(Program özetini hazırlayan gönüllümüz Koçer Karatepe’ye teşekkür ederiz.)
