Ahmet İnsel yılın son Ufuk Turu'nda 2021'de dünyanın farklı coğrafyalarında yapılan genel seçimlere kronolojik sıra ile değindi.
Kırgızistan
2020 yılında hükümete karşı büyük protestoların yapıldığını, 10 Ocak tarihinde hem cumhurbaşkanlığı seçiminin hem de referandumun yapıldığını ve istifa eden cumhurbaşkanı’nın yerine vekaleten eden Sadır Cabbarov’un, seçimlerde oyların %79’unu alarak cumhurbaşkanı seçildiğini anlatan İnsel “Cabbarov parlamenter rejime son verip başkanlık sistemine geçiş için referandum önermişti. Muhalefetin karşı çıkmasına rağmen düşük bir katılımla da olsa bu sisteme geçilmişti. Cabbarov’un başkanlığı ile görece demokrat olan Kırgızistan’ın otoriter bir rejime evrilmesi muhtemel gözüküyor.” dedi.
Ekvator
İnsel, Ekvator’da yaşananlar hakkında şunları söyledi: “Şubat ayında yapılan seçimlerde Umut İçin Birlik Hareketi lideri olan Arauz, %32 ile birinci gelmiş, ikinci sırada ise uzun süren tartışmaların ardından Lasso’nun geldiği açıklanmıştı. Ardından ikinci turda Lasso seçimleri kazanmıştı.”
İsrail
İnsel, İsrail’de yaşanan önemli olayları da şu şekilde hatırlattı: “23 Mart’ta önemli bir değişiklik yaşandı. Başbakan Netanyahu'nun partisi Likud, ciddi bir biçimde geriledi. Diğer partilerin muhalefeti ile hükümet kurulamadı ve sekiz partilik bir koalisyon kuruldu. ‘Netanyahu gitsin’ koalisyonu olarak nitelenen bu koalisyon; Mavi-beyaz Hareketi, İşçi Partisi, sol laik partiler ve çevreci hareketlerin yanı sıra bir Arap partisinden oluşup Netanyahu'nun yıllar süren iktidarına son verdi.”
Bulgaristan
Bulgaristan’da şunlar yaşanmıştı: “4 Nisan’da yapılan seçimlerde iktidarda olan Borisov’un partisi epey gerilemiş ve aynı zamanda destekçisi olan partiler de meclise girememişti. Yeterli çoğunluk oluşmayınca bir kez daha seçime gidilmiş, komedyen Trifonov birinci gelmiş fakat yine hükümet kurulamamıştı. 14 Kasım tarihinde Değişime Devam Ediyoruz Partisi liderliğinde dört partilik bir koalisyon hükümeti kurulmuş ve Borisov’un yönetimine son vermişti. Bu koalisyon da İsrail’e benzer olarak “’Borisov Gitsin Koalisyonu’ olarak adlandırılmıştı.”
Peru
İnsel, Peru için “11 Nisan'da milletvekili ve cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmış; politika olarak radikal sol, kültürel anlamda ise muhafazakar olarak adlandırılan partinin lideri Castillo uzun süren tartışmalardan sonra başkan seçilmişti. Fakat bu üstünlüğe rağmen mecliste yeterli çoğunluğa sahip değil.” dedi.
Çad
“11 Nisan'da yapılan seçimlerde 1991 yılından beri başkan olan İdris Deby, altıncı kez başkan seçilmiş fakat sadece dokuz gün sonra Libya sınırına yakın bir yerde çatışma sırasında cephede ölmüştü. Daha sonra general olan oğlu Mohammed İdris geçiş dönemi lideri olarak yönetimin başına geçmişti.”
İran
“18 Haziran’da cumhurbaşkanlığı seçimleri yapılmıştı. Bu seçimlerde sadece adayları veto edebilen ‘Anayasa Koruma Konseyi’nin’ izin verdiği adaylar yarışmış ve oyların %72’sini alan aşırı muhafazakar sağcı lider Reisi seçimi kazanmıştı.”
Ermenistan
“20 Haziran’da yapılan seçimlerde Nikol Paşinyan’ın partisi çoğunluğunu korumuştu. Karabağ savaşı ile kaybetme ihtimali olmasına rağmen eski yönetimin yolsuzluklarının etkisi ile kazanmıştı.”
Zambia
“12 Ağustos’ta yapılan seçimlerde sosyal liberal parti adayı %60 oyla seçilmişti. Diğer aday %38’de kalmış ve görev değişimini kabul ederek yönetimden çekilmişti.”
Fas
Monarşi ile yönetilen Fas’ta 8 Eylül tarihinde milletvekili seçimlerinin yapıldığını hatırlatan İnsel, “iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi tüm milletvekillerini kaybetmişti. Merkez-sağ olan Bağımsızlar Ulusal Birliği oyların %25’ini alarak birinci gelmişti. Ayrıca iktidar partisi senato seçimlerinde de ciddi bir gerileme yaşayarak büyük bir hezimet yaşamıştı.” diye konuştu.
Rusya
“Rusya’da seçimler biraz formalitede kalmıştı. Muhalefet adayları ya tutuklanmış ya da seçimlere katılmaları engellenmişti. Beklendiği gibi Birleşik Rus Partisi büyük bir çoğunlukla galip gelmişti.”
Almanya
“Almanya’da yapılan seçimler ile 2006 yılından beri devam eden Merkel’in muhafazakar partisine son verilmiş, Sosyal Demokrat Parti birinci, Hristiyan Birlik Partileri ikinci ve Yeşiller büyük bir yükseliş ile üçüncü sıraya yerleşmişti. Aralık ayında ise SPD ve Yeşillerin ittifakı ile hükümet kurulmuştu.”
Çek Cumhuriyeti
“8-9 Ekim tarihlerinde yapılan seçimlerde iktidardaki merkez-sağ parti birinci gelmiş fakat diğer partilerin hiçbiri iktidar ile iş birliği yapmak istemediği için muhalefet partileri hükümeti kurmuştu. Ayrıca iktidarı destekleyen sosyal demokrat ve komünist partiler ise meclise dahi girememişlerdi. 1936 yılından beri ilk kez Komünist Parti mecliste temsilci bulunduramıyor. Çekya’da siyasi bölünmeler sağ-sol ayrımından daha çok Rusya’ya yakın olma-AB’ye yakın olma ekseninde şekillenmişti.”
Honduras
“28 Kasım tarihinde yapılan seçimlerde Sosyalist Sol Özgürlük ve Yeniden Kuruluş Partisi oyların %53’ünü alarak seçimi kazanmış, kadın aday Castro başkan olmuştu. Ayrıca bu parti mecliste %40 oranında temsilci kazanmıştı. Bu seçimlerden kısa bir süre önce yapılan bir başka Orta Amerika ülkesi olan Nikaragua’da çok farklı bir durum söz konusuydu; Ortega, karşısında olan adayları ya ülkeden kaçırmış ya da hapse attırmıştı.”
Şili
“Şili seçimlerinde aşırı sağ aday J.A Kast’ın karşısında anti liberal bir politika izleyen Gabriel Boric ikinci turda oyların %56’sını alarak cumhurbaşkanı seçildi. 2019 yılında başlayan protestolar ile referandum elde edilmiş ve anayasanın değiştirilmesi büyük bir oy çoğunluğu ile kabul edilmişti. Referandum sonrası kurulan kurucu meclisin önümüzdeki ilkbaharda sunulacak bu anayasayı Gabriel Boric de destekliyor. Boric başkan olsa da mecliste sağ ve merkez-sağ partilerin toplamı en büyük grubu oluşturduğundan bazı konularda sağ partiler ile anlaşmak durumunda kalan Boric’in eli pek de rahat olmayacak. Ayrıca yeni bir ‘Magna Carta’ olarak lanse edilen bu anayasa komisyonunun başında bir kadının bulunması da umut verici.”
