Nereye Doğru’nun bu haftaki bölümünde Cengiz Aktar’ın gündeminde geçtiğimiz yıl Cenevre’de kurulan sembolik mahkeme “Türkiye Tribunal Mahkemesi” ile Türkiye-ABD ilişkilerinin mevcut durumu yer aldı.
Aktar, devletlerin adaletlerinin yetersizliği nedeniyle ortaya çıkmış, adaletin başka türlü sağlanması gerektiğini savunan, bir bağlayıcılığı olmamakla birlikte amacı insan haklarını ihlal eden devletleri gündeme getirmek olan sembolik mahkeme yaklaşımının tarihsel sürecine dair bilgi verdi. İlk kez 1966-1967 yıllarında Vietnam’da işlenen insan hakları suçlarına ses getirmek için kurulan ve “Russell Mahkemesi” olarak da bilinen Uluslararası Savaş Mahkemesi’nin kurulduğu dönemde çok ses getirdiğini söyledi. Vietnam’dan sonra ikinci kez ABD’nin Irak İşgali sonrasında, 2004’te kurulan Irak Dünya Mahkemesi hakkında bilgi veren Aktar, üçüncü örneğin 2009 yılında kurulan ve bu kez İsrail’in Filistin’de işlediği insanlık suçlarını temel alan Filistin Mahkemesi olduğunu ifade etti.
Kuruluş metni “Son yıllarda Türkiye’de insan hakları ihlalleri gittikçe artmaktadır. Çeşitli uluslararası organlar ve mahkemeler bunu bazen çok keskin terimlerle bile onaylamıştır. Bu yüzden bir ‘Türkiye Tribunal Mahkemesi’ kurma girişiminde bulunduk. Mahkeme yasal olarak bağlayıcı bir organ değildir. Ancak mahkemenin hükmü yüksek ahlaki otoriteye sahip olacaktır. Hakimlerin tüm belgeleri, referansları ve hükmü, modern dijital iletişim araçlarıyla tam şeffaf olarak yayınlanacaktır.” olarak belirlenen Türkiye Tribunal Mahkemesi’ne ilişkin Aktar, “Mahkemenin kimlerden oluştuğu ve herhangi bir tarafa yakın olup olmadıkları tartışılacaktır” diyerek mahkemeyi oluşturan üyelerin kimlerden oluştuğuna dair bilgiler verdi. Eski AİHM yargıçları, insan hakları savunucuları ile önde gelen hukukçulardan oluşan mahkeme raporlarına dair Aktar, son on yılda 1 milyon 732 bin 767 Türkiye vatandaşının kamuya karşı kendilerini işlerinden men ettikleri gerekçesiyle dava açtıkları gerçeğini paylaştı.
Aktar ikinci olarak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın New York’ta katılmış olduğu Birleşmiş Milletler Genel Kurulu haberinin New York’ta “Türk Evi” olarak adlandırılan gökdelenin açılışıyla birlikte haber olduğu bilgisini paylaştı. Aktar, gerçekleşmesi beklenen Erdoğan ve Joe Biden görüşmesi haberini verirken 21 Eylül Salı günü gerçekleşen Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken görüşmesine dair Blinken’in ilk kez Türkiye hakkında “Türkiye önemli bir NATO müttefikimizdir” dediğini aktardı.
Aktar son olarak IŞİD’in Afganistan’da Taliban’a saldırdığından bahsederken “Beklenen bir gelişmeydi. Sahne yeni açılıyor.” yorumunu yaptı.
(Program özetini hazırlayan gönüllümüz Seyhan Karasu’ya teşekkür ederiz.)
