ABD'li bir gelinin düğününe bir gün kala Çin'deki koronavirüs yüzünden gelinliksiz kalacağını kim tahmin edebilirdi?
(Fernando Duarte imzasıyla BBC'de yayınlanan bu makale BBC Türkçe servisinin internet sitesinden alınmıştır.)
Ama bu yaşandı ve dünyaya yayılması engellenmeye çalışılan bir salgının küresel etkilerinin boyutlarını da göstermiş oldu.
Çin ekonomisindeki bir kitlenmenin küresel ekonomiye ve bulunduğumuz farklı yerlerde hangi ürünleri bulup bulamayacağımız üzerindeki etkisi konusunda çalışmalar yayınlanmaya analizler yapılmaya başlandı.
Londra merkezli danışmanlık şirketi Capital Economics, salgının, 2020 yılının ilk üç ayı içindeki maliyetini 280 milyar dolar olarak tahmin ediyor.
Karşılaştırmalarla ifade etmek gerekirse bu, Avrupa Birliği'nin toplam yıllık bütçesinden, Microsoft şirketinin ya da Apple'ın yıllık gelirinden ya da bir ülkeyle kıyaslamak gerekirse örneğin Nijerya bütçesinin sekiz katından büyük bir meblağ.
Bunun nedeni her şeyden önce hastalıktan şu ana kadar en çok etkilenen ülke olan Çin'in dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve "dünyanın imalathanesi" olması kuşkusuz.
Ama bu somut olarak bireysel bütçelerimizi ve ihtiyacımız olan ürünleri nasıl etkileyebilir?
En başka bilgisayar, tablet ya da bu haberi okumakta olduğunuz telefon ekranının Çin'de imal ediliyor olması ya da Çin'den gelen parçalar içermesi çok muhtemel.
Bu tür elektronik cihazlar dışında Covid-19 hastalığının etkisinin hayatımızın hiç beklemediğimiz alanlarını da etkileme ihtimali var.
Amerika Birleşik Devletleri'nde Marianna Brady'nin aklına 3 Temmuz'daki düğününde giyeceği gelinliğin Koronavirüs nedeniyle yetişmeyeceği hiç gelmemişti.
Aralık ayında Chicago'daki gelinlik mağazasında siparişini verdiğinde gelinliğin Çin'den geleceği hakkında hiçbir fikri yoktu.
Gelinliği, dünyadaki gelinliklerin yüzde 80'inin yapıldığı Çin'in Suju kentinden gelecekti.
Fakat, koronavirüs salgını nedeniyle alınan karantina önlemlerinin felce uğrattığı sektörlerden biri de gelinlik imalatı oldu.
Hastalığın yayılmasını engellemek amacıyla insanların bir araya geldikleri ortamlar kapatılınca fabrikalarda üretim de durdu. Seyahat yasakları üretilmiş gelinlik stoklarının piyasaya ulaşması imkanlarını da ortadan kaldırdı.
Brady, daha önce mart ayında teslim edileceği bildirilmiş olan gelinliğinin teslimatının temmuz ayında yapılacağına dair bir elektronik mektup aldı. Verilen tarih düğününden bir hafta sonraydı.
"Her şeyden çok gelinliğin Çin'de yapıldığı konusunda hiçbir fikrimin olmaması beni şok etti" diyen Brady "Öfkelenmiş değilim. Sadece koronavirüsün benim gibi sıradan bir insanın hayatını bu şekilde etkilemesi beni çok irkiltti" diye sürdürüyor.
Marianna Brady şimdi düğünü için ikinci el bir gelinlik ayarlamayı düşünüyor.
Çin bir sanayi devi fakat salgından en çok etkilenen ürünlerden biri akıllı telefonlar olacak. Ne de olsa Çin dünyanın en büyük akıllı telefon üreticisi ve ihracatçısı.
Apple'ın iPhone'ları dahil dünyanın en çok satılan birçok akıllı telefonunun sıkıntısı çekilebilir.
Apple 17 Şubat günü üretim ve satışlarının salgından etkilendiğini duyurmuş ve dünya çapında iPhone temininde belli bir süre sıkıntı yaşanacağını bildirmişti.
Canalys tarafından yapılan bir piyasa araştırması 2019'un Ekim ayı ile 2010 Mart ayı arasında Çin'in ihraç edeceği akıllı telefon miktarında yüzde 50 azalma olacağını tahmin ediyor.
Çin dünyaya en çok turist gönderen ülke ve Çinli turistler dünyanın bütün diğer ülkelerinin vatandaşlarından daha çok para harcıyor.
Çin Turizm Akademisi tarafından yakında açıklanan bir araştırma Çinli turistlerin 2018 yılında 150 milyon yurt dışı seyahat yaptıklarını ortaya koydu.
Birleşmiş Milletler Turizm Örgütü'ne göre, Çinli turistler 2018 yılında yurt dışında 270 milyar dolar harcadı. ABD'li turistlerin aynı dönemde sadece 144 milyar dolar harcadığı göz önüne alındığında bu rakamın önemi daha iyi anlaşılabilir.
Koronavirüs seyahat kısıtlamaları ve yasakları nedeniyle turizmi çok köklü bir şekilde etkiledi.
Bu Tayland, Myanmar, Kamboçya ve Vietnam açısından çok kötü bir haber çünkü Çinli turistler bu ülkelere gelen toplam turistlerin en az beşte birini oluşturuyor.
Ama diğer daha uzak ülkeler de Çinli turistlerin yokluğunu ciddi şekilde hissetmeye başladı. Örneğin Fransa'nın başkentini ziyaret eden Çinli turistlerin diğer ülkelerden turistlerin iki misli para harcadığı biliniyor.
Çinli turistlerin rağbet ettiği lüks tüketim mallarının satışlarında ciddi düşüşler yaşandığı haberleri gelmeye başladı bile.
Koronavirüs nedeniyle konulan seyahat yasakları Çin'de yurt içi ve yurt dışı uçuşların büyük ölçüde aksamasına yol açtı.
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği IATA 21 Şubat günü Koronavirüs yüzünden hava yolu şirketlerinin 29,3 milyar dolar zarara uğrayacağının tahmin edildiğini açıkladı.
Bu zararın çok büyük kısmı (27 milyar dolar) Çin ve Asya Pasifik bölgesinde faaliyet gösteren hava yolu şirketlerinin omuzlarında olacak.
IATA başkanı Alexandre de Juniac, "Hava yolu şirketleri bazı seferleri ve sefer sayısını azaltma konusunda çok zorlu kararlar veriyorlar. Bu yıl hava yolu sektörü için çok çetin bir yıl olacak" diyor.
Fakat çelişkili gibi görünse de bu hava yolculuğu yapanlar açısından avantajlı bir yıl olacağı anlamına gelebilir çünkü birçok havayolu şirketi zararlarını azaltmanın ve sıcak para akışını telafi etmenin bir yolu olarak piyasaya çok sayıda ucuz bilet sürüyorlar.
Sivil havacılık uzmanları, koronavirüsün bilet fiyatlarını aşağı çekme etkisini sürdüreceğini tahmin ediyor.
Çin 2009 yılında Afrika'nın en çok ticaret yaptığı ülke sıfatını ABD'den devraldı.
Örneğim Observatory of Economic Complexity adlı kuruluşun verdiği rakamlara göre petrolünün yüzde 67'sini Çin'e satıyor.
Ancak Bloomberg haber ajansının şubat ayı başlarında geçtiği habere göre Çin'in petrol talebi koronavirüs nedeniyle yüzde 20 dolayında düşüş gösterdi ve petrol fiyatlarında düşüş ile etkisini gösterdi.
Aynı şekilde Afrika ülkelerinin Çin'e ihraç ettikleri en önemli ürünlerden bakır da salgından etkilenerek fiyat kaybetti.
Londra merkezli Overseas Development Institute (Denizaşırı Kalkınma Enstitüsü) uzmanlarından Dirk Willem te Velde "Afrika ülkeleri toplam 4 milyar dolar civarında ihracat geliri kaybına uğrayabilir" dedi.
Virüsün yayılışı İran ve İtalya'da da ticareti etkilemeye başladı.
İtalya'da virüsün yayılmasını engellemek amacıyla, daha dar bir bölgede de olsa Çin'deki gibi kapsamlı bir karantina uygulaması başlatılırken, hastalığın görüldüğü bölgelerde dükkanlar ve lokantalar kapandı.
Şimdi küresel ekonomi açısından en önemli soru, alınan önlemlerin yeterli olup olmayacağı ve virüsün ortaya çıktığı yerden binlerce kilometre mesafedeki ekonomilerin de durma noktasına gelip gelmeyeceği.
