Greta Thunberg’in başladığı eylem kısa bir süre içinde dünyanın en büyük küresel iklim hareketlerinden birine dönüştü.
Öğrencilerin iklim krizi karşısında başlattıkları küresel iklim grevleri devam ediyor. Geçtiğimiz yıl Ağustos ayında İsveç parlamentosu önünde, o zamanlar 15 yaşında olan İsveçli öğrenci Greta Thunberg’in başladığı eylem kısa bir süre içinde dünyanın en büyük küresel iklim hareketlerinden birine dönüşmüş durumda.
Biraz neler oldu diye hatırlamak gerekirse;
20 Ağustos 2018 tarihinde 9. sınıf öğrencisi İsveçli Greta Thunberg ülkesinde düzenlenecek genel seçimler sonuçlanıncaya kadar okula gitmeme kararı aldı. Greta, ülkesinin Paris İklim Anlaşması’nda verdiği sözlerini tutmasını ve iklim değişikliğine neden olan karbon emisyonlarını azaltmasını istiyordu. İçeriye girmesine izin verilmeyen Greta’nın meclisin hemen önünde başladığı eylemde kullandığı pankartında “Skolstrejk för klimatet” yani “İklim için okul grevi” yazıyordu.
Greta’nın grevine dair çıkan ilk haberden biri olan David Crouch imzalı The Guardian haberi ile dünya bu genç kızdan haberdar oldu. Türkiye ise bu haber, The Guardian’dan iki gün sonra, “Parlamento Önünde Dersleri Asmak” başlığı ile Açık Radyo’nun internet sitesinde Türkçeye çevrilerek yayımlandı.
Bu yazıları takiben, Greta’nın iklim krizini ilk öğrendiği zaman neler hissettiğini anlattığı Medium.com’da yayımlanan “Zamanımız Kalmadı” mülakatı Türkçeye çevrildi. ”Küresel ısınmayı ilk duyduğumda şöyle düşünmüştüm: Bu doğru olamaz; varlığımızın ta kendisini tehdit edecek kadar ciddi bir şey olması mümkün değil.” diyordu Greta, verdiği ilk mülakatlardan biri olan bu haberde.
Türkçede Greta’ya dair yayımlanan, Pınar Tarcan imzalı bir diğer haberde ise, çokça merak edilen Greta’nın mücadelesinde nasıl yalnız olmadığı aktarılıyordu. Grevine başlarken tek kişilik bir plan yapan Greta, “Kendi başıma oturacağımı sanıyordum ama ikinci gün 35, sonraki gün 10 kişi katıldı. Katılım sayısı her gün değişti ama yalnız kalmadım" diyordu. Öğretmeni ve sınıf arkadaşlarının da desteğini alan 16 yaşındaki aktivistin mesajı gün geçtikçe büyüdü.
Greta Thunberg’in ünü yavaş yavaş İsveç sınırlarını da aşmaya başladı. Önce ailesi birlikte İngiltere’ye yeni ortaya çıkan iklim aktivisti Extinction Rebellion (Yokoluş İsyanı) grubunun“İlan-ı İsyan” bildirisini yayınladıkları sırada Londra’da konuştu, ardından Brüksel’de Avrupa Parlamentosunun karşısında düzenlenen “İklim için ayağa kalk” etkinliğine dahil oldu. 24 Kasım 2018 tarihinde ise birçok genci iklim krizi mücadelesinden motive edecek olan TEDx konuşmasını yaptı.
Ülkesindeki seçimlerin sonuçlanmasının ardından grevine cuma günleri devam etme kararı alan Greta’dan ilham alan gençlerin haberleri de yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Kasım 2018 tarihinde Avustralya’nın Castlemaine ortaokulu öğrencileri iklim konusundaki eylemsizliği protesto etmek için okul grevi eylemleri planlamaya başladığı haberleri gelmeye başladı. Ardından Castlemaine öğrencilerinin sesini ülkenin dört bir yanındaki diğer öğrenciler de duyunca, gezegen çocuklarının ilk kitlesel iklim grevi gerçekleştirildi.
Fotoğraflar: Getty Images
Greta’nın “Diğer öğrencileri de bana katılmaya çağırıyorum: Nerede olursanız olun Parlamentonuzun ya da yerel hükümet binanızın önünde oturun ve temsilcilerinizin dünyayı 1,5 derecenin altında tutmak için uğraşmalarını talep edin” çağrısına cevap veren binlerce öğrenci, hükümetlerin büyük sessizliği ve ataleti karşısında kendileri ses çıkarmak için Avustralya’da sokaklara döküldü.
Avustralya'da 'okul kırma eylemi'ni Açık Radyo’ya anlatan Yaz Muraben, ”Gençliğin gücüne, değiştirici gücüne daha çok güveniyorum ve umudun eylemlere devam etmede ve politikacıların daha etkin politikalar üretmeye zorlanmasında olduğunu düşünüyorum” sözleriyle yeni ortaya çıkan hareketlilik içerisindeki motivasyonu tasvir ediyordu.
Dünyanın bir başka köşesinde, Almanya’nın başkenti Berlin’deki yüzlerce öğrenci de Greta’dan aldıkları ilhamla, Almanya'daki sera gazı emisyonunun büyük çoğunluğunun tek başına fosil yakıtların oluşturduğunu vurgulayarak, "Kömürden Hemen Şimdi Çıkılsın" talebiyle iklim için okul grevine gidiyordu.
Polonya'nın Katowice kentinde yapılan İklim Zirvesinde BM Genel Sekreteri ve dünya liderlerine seslenen 15 yaşındaki iklim aktivisti Greta Thunberg, dünyanın kurallara göre oynanarak kurtarılacak aşamayı geçtiğini söyledi. “Bizimki gibi zengin ülkelerin 6-12 yıl içinde günümüzün emisyon hızını sıfıra indirgemesi gerektiği anlamına geliyor ki, böylece yoksul ülkelerdeki insanlar zaten inşa ettiğimiz alt yapının bir kısmını oluşturarak yaşam standartlarını yükseltebilsinler. Sağlık hizmeti, elektrik, temiz içme suyu gibi…” sözleriyle de grevci Greta, iklim adaletsizliğinin altını kalınca çizdi
Katowice’de Açık Radyo’dan Ümit Şahin’in sorularını cevaplayan Greta, Türkiye’deki gençlere, “Şu anda neler olduğunu anlamaya ihtiyacımız var. Bizden yaşlı kuşakları yarattıkları ve bizim de içinde yaşamamızı bekledikleri bu keşmekeşten sorumlu tutmamız gerekiyor. Sesimizin duyulur olmasını sağlamamız ve değişim sağlamaya çalışmamız gerekiyor. Çünkü tehlikede olan bizim geleceğimiz” mesajını gönderdi.
İklim Zirvesi’nin sonunda “Kim olursanız olun, nerede olursanız olun, şimdi size ihtiyacımız var! Bu Cuma, 14 Aralık'ta uluslararası bir grev çağrısında bulunuyorum. Lütfen bizimle birlikte greve katılın. Parlamentonuzun ya da yerel hükümet binanızın dışında, çok kısa bir süre için bile olsa durun ki içerdekiler bizim iklim eylemi talep ettiğimizi bilsinler!” sözleri ile çağrı yapan Greta’ya başta Polonya ve Almanya olmak üzere birçok ülkeden binlerce öğrenci yanıt vererek, iklim krizine karşı çözüm talebiyle sokağa çıktı.
Ocak ayında 16 yaşına giren Greta, Dünyanın en zenginleri ile karar alıcılarının buluştuğunu İsviçre’nin Davos kasabasına doğru yola çıktı. İklim krizinin tartışılacağı zirveye özel jetleriyle gelen delegelere iklim krizini anlatmak için uzun bir tren yolcuğunun tercih ederek, çadırında konaklayan genç aktivist, Davos’ta verdiği mesajında şunları söylüyordu: “Yetişkinler bize hep şunu derler: 'Gençlere umut vermek bizim üstümüze düşen bir borçtur.' Ben sizin umudunuzu istemiyorum ki. Sizin umutlu olmanızı filan istemiyorum ben. Ben sizin paniğe kapılmanızı istiyorum. Her gün duyduğum korkuyu duymanızı istiyorum. Ve ondan sonra da harekete geçmenizi istiyorum. Bir krizde nasıl hareket edecekseniz şimdi de öyle hareket etmenizi istiyorum. Eviniz yanıyormuş gibi hareket etmenizi istiyorum. Çünkü yanıyor.”
Ömer Madra’nın aktarımıyla, “Greta Thunberg’in Davos’ta Dünya Ekonomi Konferansı’nın kapanış günü kürsüden milyarderlerin yüzüne karşı yaptığı güçlü ve radikal konuşmadan sonra Avrupa’nın çeşitli ülkelerinin kentlerinde 160 bin protestocu öğrenci dersleri asıp okullarını kırarak sokakları ve meydanları doldurdu. Öğrenciler acilen iklim adaleti için yürüdüler ve kendi karar alıcılarını fena sıkıştırdılar.”
Mesajın etkisini artmasıyla, yalanlar ve dedikodular da ortaya çıkmaya başladı. Okulunu kırdığı için eleştirilen Greta, “Herkes bilim insanlarına ve benim durmadan atıfta bulunduğum olgulara kulak verseydi eğer, bana ya da dünyanın dört bir yanında iklim için grev yapan diğer yüzbinlerce okul çocuğuna kulak vermek zorunda kalmazdı o zaman. O zaman hepimiz yeniden okullu olurduk” dedi ve şunları ekledi:
“Hakkımdaki bir başka şikâyet de, benim 'bir erişkin gibi konuşup yazdığım' konusunda. Buna cevap olarak sadece tek bir şey söyleyebilirim: 16 yaşındaki biri kendi adına konuşamaz mı sanıyorsunuz? Gene bazı başkaları da her şeyi fazla basite indirgediğimi söylüyor. Örneğin, ‘İklim krizi siyah beyaz bir meseledir’ dediğimde; ya da ‘Sera gazı salımlarını durdurmak zorundayız’ dediğimde veya ‘Paniklemenizi istiyorum’ dediğimde. Ama ben bunları doğru oldukları için söylüyorum. Evet, iklim krizi bizim şimdiye kadar yüzleştiğimiz en karmaşık mesele ve bunu 'durdurmak' için elden gelen her şeyi yapmamız lazım. Ama çözüm siyah beyaz: Sera gazı salımlarını durdurmak zorundayız.”
Fransa’da öğrencilerin iklim değişikliği konusunda harekete geçilmesini talep ettikleri imza kampanyasında verilen imzaların sayısı 2 milyonu geçerken, Belçika'da devam eden iklim protestolarını 'komplo' olarak niteleyen Flaman Bölgesi Çevre Bakanı Joke Schauvliege, gelen yoğun tepkilerin ardından istifa etmek zorunda kaldı.
YouthStrike4Climate, UK Student Climate Newtwork (Birleşik Krallık Öğrenci İklim Ağı) ve UK Youth Climate Coalition’ın (Birleşik Krallık Gençlik İklim Koalisyonu) da bulunduğu çok sayıda gençlik grubu tarafından sosyal medya üzerinden örgütlenerek iklim için sokağa çıkma kararı aldı. Ülkenin okul müdürlerini, başöğretmenlerini ve diğer yöneticilerini temsil eden Birleşik Krallık Ulusal Başöğretmenler Derneği, iklim grevine giden öğrencilere destek çıkan bir açıklama yayınladı. Oxford, Cambridge, King’s College London da aralarında olmak üzere ülkenin pek çok seçkin üniversitesine mensup 200’den fazla akademisyenin Guardian gazetesine gönderdikleri açık mektup, “İklim için okul grevine giden çocukların cesur duruşuna destek veriyoruz” mesajını yayımladı.
15 Şubat Cuma günü Britanya’nın dört bir yanında onbini aşkın sayıda ortaokul ve lise öğrencisinin, iklim yıkımına karşı hiçbir tedbir almayan Britanya hükümetini protesto etmek için derslerine girmedi, sokaklara çıkıp geleceklerini talep etti. Tam o sıralarda ABD’nin New York eyaletinde 13 yaşındaki ABD’li öğrenci Alexandria Villasenor kendi iklim grevi için her Cuma okul kırıp BM binasına yürümeye devam ediyordu.
İklim aktivisti Greta Thunberg, AB konferansında kendilerini okulu kırmakla suçlayan politikacılara, "Sizin pisliğinizi temizlemeye başladık ve işimizi bitirene kadar durmayacağız" cevabını verirken, Brüksel'den geçtiği Paris’te kendisine binlerce öğrenci eşlik ediyordu.
1 Mart Cuma günü dünyanın dört bir yanındaki genç iklim liderleri Dünya liderlerine hitaben yayınladıkları açık mektupla, “İnsanlığın kaderini biz değiştireceğiz… Beğenseniz de, beğenmeseniz de.” dedikten şunları ifade ettiler:
“15 Mart’ta ayağa kalkıyoruz ve ondan sonra da iklim adaletinin gerçekleştiğini görene kadar da ayaklanmayı sürdüreceğiz. Dünyanın siyasi karar alıcılarının sorumluluğu üstlenmelerini ve bu krizi çözmelerini talep ediyoruz. Geçmişte bizi yüzüstü bıraktınız. Gelecekte de yüzüstü bırakmaya devam ederseniz, biz, yani bu dünyanın gençleri, değişimin olmasını bizzat kendimiz sağlayacağız. Bu dünyanın gençliği harekete geçti artık ve bir daha durmayacağız.”
