Miluše Roubícková & René Roubícek
Bir yolculuk sonrasında yediğin içtiğin senin olsun, gördüklerini anlat denir. Eylül ayında bir haftalık Prag gezisinde Ortaçağ'dan günümüze olabildiğince çok şeyi izlemeye uğraştım. Her kaldırım taşı, her parke taş topuğuma vurduğunda gözlerimden yaş geldi ama, sonrasında okuduğum bir gazetede bu tip sokak kaplamalarının çevre açısından ne kadar sağlıklı olduğunu tekrar okuyunca, dayanamayıp bir granit taşını da anı olarak yanımda getirdim. Prag şehri yürüyerek algılanabilen bir şehir. İlk kez 1977 yılında gittiğimde de çok etkilenmiştim, bu sefer de adeta bir açık hava mimarlık müzesi olan şehrin doğru ellerde nasıl başarılı bir restorasyon örneği olabileceğini gördüm.
Miluše Roubícková & René Roubícek, Avrupa cam sanatının ustalarıİlk sergi izlenimim Prag Uygulamalı Sanatlar Müzesi’ndeki retrospektif sergiden; 1977 yılında da zengin koleksiyonundan çok şey öğrenmiştim. Bu sefer galerisinde 20. yüzyıl Avrupa cam sanatı ustalarından Miluše Roubícková & René Roubícek çiftinin ürünleri sergilenmekteydi. Çok eski bir cam geleneği ve kültürü olan bu ülkenin 1950 sonrasında cam tasarımları ile uluslararası düzeyde kabul görmesine katkıda bulunan karı koca sanatçılar.
Miluše Roubícková (20 Temmuz 1922 Prag doğumlu) 1943-49 yılları arasında Prag Uygulamalı Sanatlar Akademisi’nde Prof. Jaroslav Holecek ve Prof. Joseph Kaplicky’nin öğrencisi olmuş, daha sonra da Kamenicky Šenov daki J.&J. Lobmeyer ve Prag’daki İçmimarlık ve Giysi Enstitüsünde (UBOK) ve diğer bazı cam atölyelerinde çalışmış. René Roubícek (23 Ocak 1922 doğumlu) da 1940-50 yıllar arasında aynı eğitim kurumunda aynı hocaların yanında eğitim görmuş, 1945-52 yıllar arasında Kamenicky Šenov’daki Cam Okulu’nda hocalık, 1953-55 yılları arasında da Umelecke sklo atölyelerinde tasarımcı olarak çalışmış. 1955-65 yılları arasında Novybor'daki Borské sklo'daki tasarım atölyelerini yöneten Roubícek, 1966-68 yıllarında da Prag Uygulamalı Sanatlar Akademisi’nde ders vermiş.
Vazo 1943 Her ikisi de çağdaş stüdyo camı alanında önde gelen cam ustalarıyla birlikte çalışarak camın bilinen üretim tekniklerinin özellikle heykel tarzı çalışmalarda da geçerli bir malzeme olduğunu kanıtlamışlardır. Miluše Roubícková cam şekillendirmede alışılmış yöntemleri kullanarak kullanım ve dekoratif cam eşyaları üretmiştir. 1960'lardan beri de cam eriğiyle şiirsel objelere geçmiş, esprili pop-art pastalar, lahanalar, bonbon torbaları, çiçekli vazolarla dikkat çekmiştir. Daha sonraki çalışmalarında insan kafaları, beton ve cam kullanarak yaptığı duvar öğeleri ve çarpıcı renkli cam küreleri cam sanatı dünyasında ilginç örneklerdir.
René Roubícek ise 2. Dünya Savaşı sonrasında Stanislav Libensky ve Josef Hospodka ile birlikte kuzey Bohemya’da kendi tarzını geliştirmiştir. 1958 yılında Brüksel’deki EXPO Dünya Fuarı’nda sergilenen büyük boyutlu çalışmaları Çek sanatçılarının yaratıcılığını kanıtlayan örnekler arasındadır. Cam çalışmaları arasında büyük kaseler, sütunlar ve doğadanözgürce esinlenen objeler, metal çerçeveler yerleştirilmiş dinamik cam çubuk kompozisyonlar, üfleme tekniğiyle yapılan insan kafaları, müzik aletleri yer almakta ve son dönemlerde de “Resim Galerisi” adını verdiği cam parçaların cam levhalara yapışması ile elde ettiği kompozisyonlara yönelmiştir. Her iki sanatçının yapıtları dünyada önemli müzelerinde özel koleksiyonlarda yer almaktadır. Uygulamalı sanatlar alanında tarihi örnekleri koleksiyonunda barındıran Uygulamalı Sanatlar Müzesi geleceğe yönelik koleksiyonlarına cam tasarımcılarının eserlerine de yer veriyor.
İnsan Kafaları, MR+RR müşterek çalışmaları, 1977 Müzenin bu ikiliyle birlikte çalışmaları 1950'li yıllara dayanıyor ve her ikisinin de değişik dönemlerine ait eserleri müzenin koleksiyonlarında bulunmaktadır. 1945 yılından sonra Çekoslovakya’dan ayrılmak zorunda bırakılan Südet/Alman cam ustalarının boşluğunu doldurmak ve Çek cam geleneğini tekrar canlandırabilmek için o dönemin bir çoğu gibi MR+RR çifti de cam sanatı ve tasarımı ile ilgili eğitimlerini tamamladıktan sonra tüm enerjilerini bu dalın eğitimine ve endüstrinin sanatsal üretimine yöneltmişlerdir. Böylece ülkenin cam geleneği tekrar canlanmış ve Çek cam sanatını dünyanın en iyileri arasında kabul edilmesine neden olmuştur.
Uygulamalı Sanatlar Müzesi’nin müdiresi Helena Koenigsmarková sergiyle ilgili broşürde şöyle yazıyor: “Miluše Roubícková & René Roubícek sanatçı çiftinin çalışmaları Çek cam atölyeleri ve üreticilerinin usta sanatçıları ile birlikte Çek cam sanatını 20. Yüzyılın ikinci yarısında öne çıkmasına neden olan sanatçılar arasında öne çıkmaktadır. Bu sergi bu iki sanatçının her zaman yaratıcı, cesur ve farklı yaklaşımlarıyla geliştirmiş oldukları yarım yüzyıllık yoğun yaratıcılıklarına ayrılmıştır. Bu sanatçıların özenli cam biçimleri ve canlı renklendirmeleri, malzemenin optik özelliklerinin en vurucu şekilde kullanmaları, anıtsal olduğu kadar garip yaratıları bir arada sanatçıların çok yönlü zengin sanatsal çıkışlarını oluşturmaktadır. Onların eserlerini müzenin sergi salonunda en iyi şekilde yansıtacak örnekleri seçmek hiç de kolay olmadı. Sanat kültürü Jazz, RR, 1985
Sonuçta serginin daha az geleneksel kurgusu içinde başarılı bir şekilde sergilendiler. Bu iki sanatçının monografisi eserlerinden örneklerle birlikte yayınlandı. Ümidimiz bu yayınla birlikte bu serginin geniş kitleleri Avrupa Camı’nın –daha doğrusu dünya camının ustaları olarak tanıtılmasına katkıda bulunması. Bu bağlamda müzemiz Miluše Roubícková & René Roubícek ‘e yıllarca süregelmekte olan sanatsal iş birliği için candan teşekkür ediyor. Aynı zamanda da onların bu önemli jübilelerini içten kutluyoruz.”
Cam Grafikler, RR, 1995 Serginin ilginç bir yönü de sergi salonu içinde yer alan üst galeride gösterilen sanatçıların cam yapım sürecini ayrıntılı bir şekilde gösteren video filmi idi. Maalesef bir fazla kopyası yoktu, dönünce “Cam Ocağı”na rica edersem onlar bir örnek edinebilirler diye düşündüm, ne de olsa bu ikiliyle birlikte çalışmış olan Petr Novotny de eğitimcilerinden biri. Film, sergi için basılan tanıtıcı yazıda sürekli tekrarlanan iki anahtar sözcük “takım ve diyalog” MR+RR ikilisinin hem kendi aralarındaki diyaloğu hem de bu ikilinin cam ustalarıyla olan yakın diyaloğu ve iş birliğini çok güzel bir şekilde yansıtıyor. Bundan sonraki konum bir başka Çek tasarımcı ve cam sanatçısı Borek Šípek.
(Bu arada Çek dilinde bulunan değişik aksan ve işaretlemeleri bilgisayarımın ‘Karakter Eşlem’ bölümünde bulamadığım için özel isimlerin bazı harflerini yanlış yazdığımın farkındayım, özür dilerim.)