 | Garbis Cancikyan, Haygazun Kalustyan Balkıs Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2014, 43 s. |
Şiirde Birinci Yeni’yi ya da çok daha bilinen ismiyle Garip akımını hep üç isimle (Orhan Veli, Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday) andık genellikle; oysaki bu üç şair bu akımın öncüleriydi. Bu üçlü, o güne kadar şiirde var olan aşırı duygusallığa, basmakalıp söyleyişe başkaldıran şiirlerini Garip adıyla bir kitapta topladılar; işte kitaba koyulan “Garip” adı da zamanla hem üç şairi yansıtan bir kimlik kazandı hem de şiirde yeni başlayan bir akımın adı oldu.
İstanbullu iki şairin, Garbis Cancikyan ve Haygazun Kalustyan’ın birlikte kaleme aldıkları Balkıs da, ilk baskısı 1942 yılında yapılmış bir şiir kitabı; yani o ünlü Garip kitabının yayımlanmasından bir yıl sonra. Bir başka deyişle, Garbis Cancikyan ile Haygazun Kalustyan’ın bu kitabı, aslında, Garip akımının bir uzantısı ama birçoğumuz bunu yetmiş yılı aşkın bir zaman sonra bugün öğreniyoruz! Kitabın, yayınevinin “Kayıp Şairler” dizisinden çıkmış olması da bu yüzden zaten...
Balkıs’la birlikte Garbis Cancikyan ve Haygazun Kalustyan da Garip akıma katkı sağlayan şairlerden, hatta Balkıs kitabına yazdıkları önsöz, bir manifesto olarak kabul ediliyor. Kısaltarak aktarırsak, şöyle sonlanıyor bu “manifesto”: “balkıs telakkisini kabul eden realist şair, kelimeleri değil, detayları harmonize eder. vezin, kafiye gibi yamalar kullanmaz. saklıyacak, çürük bir tarafı, örtbas yapacak bir beceriksizliği yok; okuyucuyu dalgaya düşüreceğine onu uyanık tutar. Vezin ve kafiye gibi uyuşturucu unsurlarda bulduğumuz güzelliğin ancak bir telkin mahiyetinde olduğu kanaatındayız. Vezin ve kafiye lisanı gayrı tabiî bir hale koyduğu için realizmaya zıd unsur olarak göze çarpar, mamafih bu gayri tabiîlik yalnız lisanda değil eserin şiiriyetinde de ortaya çıkar. teşbih, mübalağa gibi birtakım edebi hokkabazlıklar, tekrar ediyoruz şiire bu zararlı zihniyeti getirmişlerdir. realist, sosyal hadiseleri olduğu gibi gösterir.”
