16 Haziran 2013Milliyet Gazetesi
Anadolu’nun en güzel Mevlevihane’si Tokat’ta.
Türklerin Anadolu’ya gelişinden itibaren 900 yıllık mimari adına ortaya koyulan bütün çabaların bir çırpıda görülebileceği tek şehirdir Tokat. Türklerin Anadolu’ya gelişinden önce de önemli bir merkezdir Tokat. Pontus krallarının yazlık saraylarının bulunduğu, Roma Kral Yolları üzerinde, Bizans döneminde bölgenin dini merkezi olan bir şehirdir.Danişmentliler döneminde beyliğin merkezi. Karadeniz sahillerine, Orta Anadolu’ya ve batıya yapılan seferlerin yönetildiği kenttir.
Selçuklunun altı, Osmanlının 10 önemli şehrinden biridir Tokat.Selçuklu tahtına çıkan şehzadelerinin çoğunun yöneticilik yaptığı, 14’üncü yüzyılda, yalnızca bir yüzyılda Selçuklular, İlhanlılar, Ertana Beyliği, Kadı Burhaneddin ve Osmanlı Devleti olmak üzere beş ayrı yönetim gören; 15’inci yüzyılda Timur ve Uzun Hasan’ı saymazsak biraz soluklanan ve eyalet merkezi olan bir şehirdir Tokat.
16’ncı yüzyılda Anadolu’nun en yoğun ekonomik faaliyetlerinin olduğu, bu ekonomik faaliyetlerden ötürü çok kısa sürede nüfusunun 10 binden 25 bine çıktığı şehirdir Tokat.Anadolu’nun en büyük hanının yapıldığı yer
17’nci yüzyılda Kara Gümrüklerinin burada olması sebebiyle bütün kervanların uğramak zorunda olduğu bir tekstil, ham bakır işleme, mamul bakır ve deri üretim merkezi ki, bütün bu alanlarda Rusya ve Avrupa içlerinde kalitesinden ötürü diğer üretim merkezlerinin rekabet edemedikleri bir şehirdir.
Yine 17’nci yüzyılda Evliya Çelebi’nin ve diğer seyyahların öve öve bitiremedikleri, birbirinden güzel yapıların ve tüm Anadolu’nun en büyük şehir hanının yapıldığı bir yerdir. 18’inci yüzyılda gümrüklerin Samsun’a taşınması sebebiyle artık duran ve gerileyen 19 ve 20’nci yüzyılda nefesi tükenen yorgun bir kenttir Tokat.
Malazgirt sonrası en eski Türk camisi buradadır, en eski medreselerden biri de. Gök Medrese, bütün Anadolu’da avlu yüzeylerinin tamamen çini kaplı olduğu tek açık avlulu medresedir. 13, 14 ve 15’inci yüzyıllara ait orijinal mimarisiyle günümüze ulaşmış ve erken dönem Osmanlı cami mimarisine en büyük etkiyi yapan 8 adet zaviye/dergah ile de tektir bu şehir. 15’inci yüzyılda Anadolu’da görülmedik yoğun bir mimari faaliyetin olduğu kenttir burası. Han, hamam, cami, mescit, bedesten, medrese, başka hiçbir yerde olmayan bağımsız umumi hela, evet çok ilginçtir eşi benzeri olmayan hela bu kentte.
Bütün Anadolu’nun 15’inci yüzyıla ait en güzel camisi de burada; Meydan Camii! 16’ıncı yüzyılda da ihmal edilmemiş Tokat, ucundan kıyısından Mimar Sinan ile ilgili bir cami ve hamam var bu kentte; Ali Paşa Camii ve Hamamı. 17’nci yüzyılda yine bütün Anadolu’nun en güzel ahşap tavanlı camilerinden üçü ve en büyük şehir hanı inşa edilmiş. 18’inci yüzyılda her şeye rağmen üç han yapılmış. 19’uncu yüzyılda yine bütün Anadolu’nun en görkemli ahşap tavan göbeğine sahip konağı ve Anadolu’nun en güzel Mevlevihane’si burada. 20’nci yüzyılın en güzel saat kulelerinden biri de...
Danişmentlilerden bu yana tarihi merkez olan Sulu Sokak, arsa spekülasyonlarına maruz kalmadığından bizim geleneksel şehirciliğimizi bütün ihtişamıyla günümüz insanlarının gözlemleyebileceği benzersiz bir yerdir Tokat.
Tokat 15’inci yüzyılda görülmedik yoğun bir mimari faaliyetinin olduğu bir kent. Anadolu’nun pek çok güzel camisi bu şehirde.
Kültür ve ekolojik turizm için gidilmeli
Tokat İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’nün davetlisi olarak Dünya Çevre Günü için geçen hafta Tokat’a seminer vermek için gidince Tokat Mevlevihane Müzesi Müdürü Ekrem Anaç, yukarıda özetlendiği gibi Türklerin Anadolu’daki 900 yıldır mimarlık adına ortaya koyduğu mirasın gözlemlenebileceği tek şehir olan Tokat’ı çok güzel bir şekilde anlatı...
Tokat ilinin merkezine ilk defa gittim ve önümüzdeki aşırı sıcak yaz aylarında dayanılmaz bir hal alacak olan deniz, kum, güneş turizmi yerine kültür ve ekolojik turizm için gidilmesi gereken gerçekten yumuşak iklimli eşsiz bir şehir olduğunu gördüm. Kalabalık şehirler ve artık insan kaynayan sahil bölgelerinin aksine Tokat insana inanılmaz bir huzur veriyor...
Yeşilırmak havzasının bereketli toprakları üzerinde kurulmuş, 6 bin yıllık tarihi boyunca önemli bir ticaret ve kültür merkezi olmuş Tokat’ın az bilinen doğal, kültürel ve tarihi zenginlikleri keşfedilmeyi bekliyor... Önemle tavsiye ederim.
