‘Petrolü Durdur!’

İngiltere'den fosil yakıtların geliştirilmesi ve üretimi için gelecekte verilecek tüm lisansların durdurulmasını talep eden sivil direniş hareketi ‘Just Stop Oil’ [Petrolü Durdur], bu kez Londra'daki Ulusal Galeri'de bir Velazquez tablosunu koruyan camı kırdı. İki iklim değişikliği protestocusu, Londra'daki Ulusal Galeri'de bulunan ünlü Diego Velázquez yağlıboya tablosunu kaplayan koruyucu cam paneli kırdıktan sonra tutuklandı. Just Stop Oil grubundan iki aktivist, Velázquez'in ‘Rokeby Venüsü’ olarak da bilinen ‘Venüs'ün Tuvaleti’ adlı esere küçük çekiçlerle saldırdı. Daha önce de ünlü sanat eserlerini ve kamu binalarını hedef alan protestolara öncülük eden Just Stop Oil, Pazartesi günkü eylemin amacının Londra hükumetinden, İngiltere'de fosil yakıtların araştırılması, geliştirilmesi ve üretimine yönelik tüm lisansların derhal durdurulmasını talep etmek olduğunu söyledi.

Kuzey ışıklarını izlemek mümkün oldu

Kuzey ışıklarını hafta sonu Kuzey yarımküre’de yer alan çok sayıda ülkeden izlemek mümkün oldu. ‘Aurora Borealis’ adıyla da bilinen kuzey ışıkları; ABD, Kanada, İngiltere, Macaristan ve Ukrayna gibi çok sayıda ülkede ortaya çıkarken, Türkiye’den de sosyal medya kullanıcıları pembe, kırmızı ve yeşile bürünmüş gökyüzünün fotoğraflarını paylaştı. Güneş uzmanları Dünya’yı etkileyecek bir jeomanyetik fırtına sayesinde hafta sonu çok sayıda yerden kuzey ışıklarını izlemenin mümkün olacağını açıklamıştı. Dans eden yeşil ve kırmızı dalgalardan oluşan kuzey ışıkları, Dünya’nın manyetik alanında meydana gelen bozulmalar dolayısıyla, yüksek ya da düşük enlemlerde saatler boyunca gözlemlenebiliyor. Bu ışık şenliği Dünya’nın manyetik uçları olan kuzey ve güney kutuplarında daha çok görülüyor. Güneş’ten gelen ve Güneş rüzgarı olarak bilinen parçacıklar, milyonlarca kilometre yol aldıktan sonra sonunda Dünya’ya varıyor. Daha sonra da Dünya’nın manyetik alanı tarafından kutuplara doğru yönlendiriliyorlar. Atmosferin hangi katmanında, hangi gaz moleküllerine denk geldiklerine göre farklı ışık dalga boyları olarak farklı derecede enerji yayıyorlar; bu da oksijenin gökyüzünü yeşil, nitrojenin de kırmızıya boyamasını sağlıyor.

Karbon bütçesi hesaplanandan çok daha kısıtlı

Bu sene 30 Kasım – 12 Aralık tarihlerinde Birleşik Arap Emirlikleri’nde gerçekleşecek 28. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP 28) öncesinde birbiri ardına yayınlanan bilimsel çalışmalar, Paris Anlaşması’nda belirlenen, küresel ısınmayı 2 derecenin oldukça altında, mümkünse 1,5 derece ile sınırlama hedefinin büyük tehlike altında olduğunu ortaya koyuyor. Hükumetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) 2020 yılı verilerine dayanan son karbon bütçesi değerlendirmesine ve daha güncel verilere dayanarak tamamlanan yeni bir araştırma, küresel karbon bütçesine dair en güncel hesaplama olma özelliğini taşıyor. Makaleye göre, 1,5 derece hedefini hayatta tutabilmek için yaklaşık altı sene var. Karbon bütçesi, küresel ısınmayı belirli bir sınırın altında tutabilmek için salımı mümkün olan azami karbondioksit miktarını ifade ediyor. Araştırma sonuçlarına göre, küresel ısınmayı 1,5 derece ile sınırlandırmak için yarı yarıya bir olasılığın olması, Ocak 2023 tarihinden itibaren gerçekleşecek karbon salımlarının, 250 milyar metrik tonu aşmamasını gerektiriyor. Bu bütçe, altı senelik küresel karbon salımlarına eş değer ve salımlarda hızlı ve kayda değer bir azalma yaşanmazsa, 2029’da tükeneceği öngörülüyor. Çalışma, karbon bütçesinin, daha önce hesaplanandan çok daha kısıtlı olduğunu ortaya koyuyor. Örneğin IPCC 6. Değerlendirme Raporu, küresel ısınmanın 1,5 derece ile sınırlandırılmasının %50 ihtimalle gerçekleştiği senaryo için 2020 yılından itibaren karbon bütçesini 460 milyar metrik ton olarak veriyordu. Çalışma, sera gazı emisyonlarında (karbondioksit ve karbondioksit dışı diğer sera gazları) süregelen artış nedeniyle, 2020’den bu yana bütçenin yaklaşık yarısının tüketildiğini gösteriyor.

Hindistan’da hava kirliliği

Hindistan'daki hava kirliliği sorunu gün geçtikçe artıyor. Delhi Eğitim Bakanı Atishi Marlena, ulusal başkent ve çevresinde artan hava kirliliği seviyeleri nedeniyle Yeni Delhi’deki tüm ilkokulların 10 Kasım’a kadar kapalı kalacağını duyurdu. Bakan, Pazar günü yaptığı açıklamada, ilkokulların kapalı kalmaya devam edeceğini ve altı ila 12. sınıf öğretmenlerine çevrimiçi ders işleme seçeneği sunulduğunu söyledi. Hava Kalitesi ve Hava Tahmin ve Araştırma Sistemi’ne göre, başkent Yeni Delhi’de Pazar günü kaydedilen genel hava kalitesi endeksi 482 olarak ölçülürken, bu değer ‘ciddi’ kategorisinde yer alıyor. Geçtiğimiz birkaç gün boyunca Yeni Delhi ve çevresini bir sis örtüsü kaplarken, çok sayıda kişi gözlerde kaşıntı, boğaz ağrısı ve nefes alma şikayetleri yaşadı. Başkentte benzinli ve dizel araçların trafiğe çıkması yasaklandı. Yasağı ihlal edenlere yaklaşık 240 dolar para cezası verilecek. Ayrıca sisin kontrol altına alınması için başkentin bazı bölgelerine seyyar fıskiyeler ve yaklaşık 45 metre yükseğe su fışkırtabilen cihazlar yerleştirildi. Artık fosil yakıtlardan acilen uzaklaşmamız gerektiği o kadar aşikar ki, bu konuda çok radikal ve güçlü adımlar atılması gerekiyor. Olay sadece hava kirliliği değil, önümüzdeki 20-30 yılda medeniyetin iklim nedeniyle çökme meselesi.