Haftanın Kitabı'nda Ceyhan Usanmaz, "İstanbul Ansiklopedisi" yapıtıyla tanınan usta yazar Reşad Ekrem Koçu ile ilgili "Başka Kayda Rastlanmadı" ve "İstanbul Hikâyeleri" kitapları hakkında konuşuyor.
Burada her hafta hep yeni kitaplardan bahsettik ve özellikle de matbu kitaplardan; ancak yılı bitirirken, heyecan verici bir haber, e-yayın cephesinden geldi!
Öncelikle, gelen basın bülteninden şu hatırlatmayı yapmalıyız: Bilindiği gibi, Salt ve Kadir Has Üniversitesi iş birliğiyle 2018’de çalışmalarına başlanan Reşad Ekrem Koçu ve İstanbul Ansiklopedisi Arşivi, Koçu’nun İstanbul Ansiklopedisi’nin basılı ciltleri ile yayımlanmamış ciltlerin ham malzemesini oluşturan binlerce belgeyi bir araya getiriyor. 40 bini aşkın belgeden oluşan arşiv, Koçu’nun çalışma yöntemlerinin yanı sıra 20. yüzyılın ikinci yarısında kısıtlı imkânlarla çok ciltli ve yazarlı bir yayın üretimi hakkında verdiği fikirler açısından bir tür ‘medya arkeolojisi laboratuvarı’ niteliği taşıyor. Ansiklopedinin karmaşık ve çok katmanlı oluşum sürecini ayrıntılandıran belgeler arasında, G-Z arası ciltlerde yer alması planlanmış maddelere ilişkin metin taslakları, yayımlanmış ciltlerdeki bazı maddelerin erken versiyonları ile fotoğraf, çizim, kupür, kolaj gibi malzemeler yer alıyor. Dijitalleştirme ve kataloglama çalışmaları tamamlanan arşivin 2024 başında çevrimiçi erişime açılması planlanıyor.
Söz konusu arşivin çevrimiçi erişime açılma tarihi artık çok yakın ve 2024'e birkaç gün kala, Başka Kayda Rastlanmadı adlı e-yayın ile bunun adımlarını daha net duymaya başladık! Yine basın bülteninden aktarırsak: Bu e-yayın ile birlikte, Koçu’nun arşivinin korunarak günümüze ulaşmasını sağlayan Esenkova ailesinden Emine Gönel’in, Salt Araştırma’nın korumasına verdiği Enver Esenkova Arşivi’nin İstanbul Ansiklopedisi’yle ilişkili bölümü çevrimiçi erişime açılıyor. archives.saltresearch.org adresinden erişilebilecek arşiv materyalleri arasında, Reşad Ekrem Koçu yazışmaları ile ansiklopedi yazarlarından Enver Esenkova’nın, Koçu’nun vefatından sonra İstanbul Ansiklopedisi’ni tamamlama çabalarına dair belgeler yer alıyor. 
Diğer bir deyişle, Başka Kayda Rastlanmadı e-yayınını, 24 Mayıs'tan 29 Ekim'e kadar açık kalan aynı adlı sergiyi kaçıranlar için bir teselli olarak da nitelendirebiliriz pekâlâ! “Edebiyat ile tarih, özel ile kamusal arasındaki ayrımları bulanıklaştıran Koçu külliyatı gibi, bu derlemedeki yazılar da İstanbul Ansiklopedisi'nin gündeme getirdiği tarihî, coğrafi, mimari, edebî ve kültürel birçok konuyu disipliner sınırların ötesinde ele alıyor. Farklı alanlardan yazarların katkılarıyla hazırlanan yayın, hem tarihsel hem de kişisel perspektiflerle Koçu'nun çalışma yöntemlerine, arşivin oluşum sürecine ve içeriğine çok yönlü bir bakış sunuyor."
Başka Kayda Rastlanmadı, özellikle, arşiv görsellerinin yanı sıra ‘sayfaları’ arasında zaman zaman rastlanan Cem Dinlenmiş imzalı illüstrasyonlarıyla, yine yakın bir zaman önce yayımlanan bir başka ‘Reşad Ekrem Koçu kitabı’nı da akla getiriyor. Aralık başında Doğan Kitap'tan, Eda Çağıl Çağlarırmak'ın illüstrasyonlarıyla ‘süslenmiş’ bir Reşad Ekrem Koçu kitabı yayımlandı. İstanbul Hikâyeleri isimli bu özel basım kitapta, Reşad Ekrem Koçu’nun kaleminden birbirinden renkli insan hikâyeleri yer alıyor: sultanlar, şehzadeler, tulumbacılar, dalkavuklar, cadılar, köçekler, cellatlar; mekânları saraylar, batakhaneler, kahveler, meyhaneler ve hiç eksik olmayan aşklar, kavgalar, yasaklar… Reşad Ekrem Koçu külliyatını takip edenleri ‘şaşırtacak’ bir kitap değil belki (çünkü daha önce yayımlanan Tarihimizde Garip Vakalar, Eski İstanbul’da Meyhaneler ve Meyhane Köçekleri, Binbirdirek Batakhanesi, Aşk Yolunda İstanbul’da Neler Olmuş, Tarihten Hikâyeler: Kızlarağasının Piçi, Kafes Arkası Günahkârları kitaplarından bir derleme yapılmış) ama hem bir nesne olarak matbu kitaptan vazgeçmeyenler için hem de yılbaşı hediyesini son ana bırakanlar için albenili bir alternatif.
yay. haz. B. Tanju, C. Yapıcı, E. Yurteri, G. Özkara, M. Yıldız
Başka Kayda Rastlanmadı
illüstrasyonlar: Cem Dinlenmiş
Salt/Garanti Kültür A.Ş., 2023, 332 s.
•
Reşad Ekrem Koçu
İstanbul Hikâyeleri
illüstrasyonlar: Eda Çağıl Çağlarırmak
Doğan Kitap, 2023, 760 s.
