Woodwell İklim Araştırma Merkezi ve Mind&Life Enstitüsü tarafından düzenlenen panelde Tibet’in ruhani lideri Dalay Lama, iklim aktivisti Greta Thunberg ve bir grup bilim insanı iklim krizi hakkında görüş alışverişinde bulundu.
Kısaltmalar:
SB | Susan Bauer-Wu, Başkan, Mind & Life Institute |
DCW | Diana Chapman Walsh |
DL | Dalay Lama |
GT | Greta Thunberg - Aktivist |
SN | Sue Natali – Bilim insanı |
WM | William (Bill) Mumma – Bilim insanı |
SB: Hoşgeldiniz
Ben Susan Bauer-Wu, Zihin ve Yaşam Enstitüsü’nün (Mind and Life Institute) başkanıyım ve bu güzel sanal buluşmada bizimle olduğunuz için çok mutluyum. Şu anda her kıtadan milyonlarcanız bize katılmış durumda. Kutsal Dalay Lama, Greta Thunberg ve iki tanınmış iklim bilimci Sue Natali ve Bill Mumma ile bu olağanüstü sohbeti dinlemek için birlikteyiz.
Bugün hedefimiz, iklim geri besleme döngüleri hakkında farkındalık yaratarak aciliyet duygusunu artırmak ve umut vaat eden çözümler sunmak. Konuyu üç temel bakış açısıyla ele alacağız: Bilim, Seküler Etik ve Sosyal Eylem.
Bu etkinlik aynı zamanda “İklim Acil Durumu: Geri Besleme Döngüleri” isimli bir dizi kısa filmin resmi lansmanı olacak. Hikâye anlatıcısı Richard Gere olan filmler 20 dilde tercüme veya altyazı ile çevrimiçi olarak ücretsiz sunuluyor. Filmler harekete geçmeniz için size ilham verecek kritik öngörüleri güçlü bir dille anlatıyor ve bu program sırasında filmlerden, Dalay Lama Hazretleri, Greta ve iklim bilimci konuklarımız arasındaki sohbeti ateşleyecek üç kısa klip göstereceğiz.
Şimdi, program moderatörü Diana Chapman Walsh'ı takdim etmekten mutluluk duyuyorum.
Diana, Zihin ve Yaşam Enstitüsü'nün eski yönetim kurulu üyesi ve Wellesley Koleji'nin fahri başkanıdır. Kendisi hayatını iklim değişikliği ile mücadeleye adamıştır ve Belirsiz İnsan Geleceği Konseyi’nin (Council on the Uncertain Human Future) kurucularından biridir.
Evet, Diana Chapman Walsh'ı takdim etmekten büyük mutluluk duyuyorum.
DCW: Teşekkürler Susan ve Dalay Lama Hazretleri teşekkürler. Bizi bir araya getirdiğiniz, burada bizimle birlikte olduğunuz için teşekkür ederim. Sizinle tekrar bir arada olduğum için çok mutluyum. Bu gerçekten büyük keyif. Sizi özledim. Oldukça uzun bir zaman oldu. Ve otuz yıl önce sizin de kurucuları arasında olduğunuz Zihin ve Yaşam Enstitüsü’ne (Mind and Life Institute) dönmek de çok güzel.
ABD'nin pek çok yerinde ve Hindistan'da Mund'da ve ayrıca şu anda bulunduğunuz Dharamsala'daki sürgündeki evinizde birlikte sohbetlerde yer aldık. Bu yüzden, sizin de dediğiniz gibi, bu çok farklı ortamda tekrar birlikte olmak büyük bir zevk. Sizin masanızın etrafında otururduk. Çok samimiydi.
Değişik zaman dilimlerinden pek çok insan, Susan’ın söylediği gibi, milyonlar, bize katılıyor. Aydınlıkta ve karanlıkta, biricik evimiz olan bu güzel gezegen üzerinde. Dalay Lama Hazretleri, son kitabınızın ismi gibi: Biricik evimiz. Dünya için bir iklim çağrısı.
Greta, Greta Thunberg hepimiz bugün bizimle olduğun için minnettarız. Gecenin bir yarısında ayaktasın. Seninle birlikte olmaktan dolayı çok heyecanlıyız ve geçen hafta, 3 Ocak’taki doğum günün için seni kutluyorum.
Seninle daha önce bizzat tanışmadık ama Eylül 2019'da küresel iklim grevinizdeydim, San Francisco'da. Yani belki seninle ve o gün sokaklara çıkan yedi milyon kişiyle birlikte yürüdüğümü söyleyebilirim. İlham verdiğin genç liderler tarafından eyleme çağrılmıştık.
Seni, yaptığın kişisel fedakarlıklarını, bilgini, disiplinini, sözlerinin gücünü ve netliğini takip ediyorduk. Senden öğreniyorduk ve kendi kendimize şöyle diyorduk: Burada öylece oturup ona hayranlık duyamam, onun yanında durmalıyım, onunla yürümeliyim. Birlikte bir fark yaratabiliriz. Çoğumuz bu sözleri yıllardır söylüyoruz Greta. Sen ise bunları gerçeğe dönüştürdün, teşekkürler.
Hepimizin birlikte geçirmekte olduğumuz bu zamanla ilgili tek bir amacı var. Her birimiz bu konuşmadan değişmiş olarak çıkacağız ve buna ben de dahilim. Bu değişimin nedeni iklim değişikliği ile ilgili iki kelime. Birini giderek daha fazla duyuyoruz, ikincisini ise daha az. Aciliyet ve olasılık. Bu iki kelimenin arkasında da başka iki kelime var. Feedback Loops (Geri Besleme Döngüleri). İşte bugün bunu öğrenmek için buradayız.
Bilim insanları, iklim geri besleme döngüleri konusunda bir süredir endişeliler ancak halk, politikacılar, medya ve iktidardakiler çoğunlukla farkında değil. Onları uyandırmamız gerekiyor. Greta işte tam da bunu yapmaya çalışıyor.
Evet, geri besleme döngülerinin ne olduğunu, ne anlama geldiğini öğrenmek için buradayız. İlk olarak ve en önemlisi, şu anda bir acil durum içindeyiz, sonra değil, şimdi. Ama aynı zamanda, bugün öğreneceğimiz “olasılık” bu geri besleme döngüleri içerisinde tutulan güçlere dair.
Doğanın dengeleri, küresel ısınmayı yavaşlatmak ve hatta tersine çevirmek için sahip olduğumuz olasılığın en önemli parçası, tabii eğer bu doğal dengeleri korumak için şimdi harekete geçersek. Neden hepimizin kendimizi eğitip alarma geçmemiz gerektiğini açıklayan üç kısa klip göstereceğiz yeni film dizimizden.
Ardından, Susan’ın söylediği gibi Doktor Susan Natali ve Doktor William Mumma’yı, fosil yakıt emisyonlarımızdan kaynaklanan küresel ısınmanın ve ormanlarımızın yok edilmesinin, kontrolden çıkma tehdidi oluşturan doğal süreçleri nasıl hızlandırdığını görmemize yardımcı olacak iki bilim insanını dinleyeceğiz. Bu gerçekten önemli. Bize acilen ve akıllıca birlikte çalışırsak nasıl çözümün bir parçası olabileceğimizi anlatacaklar. Zamanla, fazla karbonu ait olduğu toprakta depolamak için doğanın kendi en iyi teknolojilerini yenilemesini ümit edebiliriz.
Bilime dönmeden önce, canlı bir karşılaşmaya tanık olmanın büyük zevkini yaşıyoruz. Bu, iki olağanüstü kişi arasında, anladığım kadarıyla ilk olacak. Her ikisi de bilimin büyük hayranları ve her ikisi de bilim insanları tarafından büyük takdir topluyor.
Dalay Lama Hazretleri ve Greta Thunberg. Bir çoğumuzu bugün buraya çeken sizlersiniz. Her ikiniz de iklim acil durumunun bilinci içinde yaşıyorsunuz. Her ikiniz de bu konuya çok odaklısınız ve bu problemi çözme olasılığımıza dikkat çekiyorsunuz. Yaş yelpazesinin iki ucundan, doğudan ve batıdan iki ahlaki lider. Geleceği gören ve bizi eyleme çağıran, bizi daha iyi halimiz olmaya çağıran iki vizyoner.
Şimdi, seansımıza ikinizi bir diyaloga davet ederek başlıyorum. Dalai Lama'nın tercümanı ve gerektiğinde yardımcı olmak için Zihin ve Yaşam Enstitüsü (Mind and Life Institute) başkanı hazırda bulunuyorlar. Teşekkürler Jimballah.
Hazretleri, sizinle başlamak istiyorum. Elimde tuttuğum kitabınız, Biricik Evimiz (Our Only Home) Mayıs ayında Greta’ya yazdığınız bir mektupla başlıyor. Şimdi ilk iki paragrafı okuyacağım ve sonra size bunu yazarkenki ve şimdiki düşüncelerinizi soracağım. Greta’ya şöyle yazmışsınız:
“Ben de çevrenin korunmasının ateşli bir destekçisiyim. Biz insanlar, bildiğimiz üzere dünyayı yok etme gücüne sahip tek türüz. Yine de, dünyayı yok etme gücümüz varsa, onu koruma gücümüz de var. Biricik evimiz olan gezegenimizi korumanın aciliyetine dünyanın gözlerini nasıl açtığınızı görmek cesaret verici. Aynı zamanda pek çok genç kardeşimize bu harekete katılmaları için ilham verdiniz.”
Evet, Hazretleri, size ilk sorum, Greta’ya bu mektubu yazmanız için size ilham veren şey neydi? Neden onunla iletişim halinde olmak istediniz ve Greta’nın çalışmalarının şu anda ve ilerideki önemini nasıl görüyorsunuz? Ve işte sizleri bir araya getirdik, buyrun.
DL: Bu genç hanımın çevre ve bu konularla ilgili düşüncelerini duyduğumda kendisine gerçekten hayranlık duydum. Genç kitlenin, insanlığın genç üyelerinin, geleceğimize, gezegenimize gerçek bir alaka gösteriyor olmaları gerçekten cesaret verici. Bu çok çok umut verici bir işaret.
Biliyorsunuz, herkes mutlu bir hayat ister, kuşkusuz. Sadece biz insanlar da değil, hayvanlar, böcekler, herkes, her birey mutlu bir hayat arzular ve işte bu yüzden de görüyoruz ki her birey kendi varoluşu konusunda endişe duyar. İnsanoğluna gelince, insan beyni bir bakıma çok özeldir, fevkaladedir. Yine de dünyamızı yargılıyoruz. İnsanoğlu en fazla sorun çıkarandır. Diğer hayvanların günlük hayatlarına bakın, yemek ye, uyu, çiftleş. Ama biz, bizde bir çeşit ihtiras var, çok fazla biz ve onlar ayrımı, algısı var. İnsanlık tarihi, bu gezegendeki diğer tüm memeli türlerine göre bir yandan pek çok iyi şey üretiyor ama aynı zamanda bir sürü problem de üretiyor.
Bugün dünyada, bir sürü problem var. Ekoloji konusunda, bizim kendi yarattığımız problemler. Soru ise neden? Beynimiz, harikulade fakat çok fazla düşünce üretiyor. İlk olarak, insanoğlu olarak bizim kendimiz, sonra ulusumuz, ülkemiz ve son olarak da ailemiz var. Yani sonuçta bu, çok küçük bir daire içinde düşünmektir. Gerçekte, birey olarak insanoğlunun yaşamı topluma veya aileye bağlıdır. Ailenin ömrü ise topluma. Bugünün dünyasında, görüyorsunuz ki, yedi milyar insanın tamamı tek bir topluluktur. Yani şimdi, tüm insanlığı düşünmenin zamanı geldi. Eski çağlarda, küçük daire içinde, hep biz, hep biz, hep biz. Ama şimdi, bu gerçekliğin ışığında görüyorsunuz ki böyle küçük bir daire olarak düşünmek gerçekçi değil. Yani, yedi milyar insan, tüm yaşantımız, hepsi birbirine bağlı, hepimiz birbirimize bağlıyız.
DCW: Hazretleri, çok güzeldi, çok teşekkürler. Eğer sakıncası yoksa Greta’ya size söylemek istediği bir şey olup olmadığını sormak istiyorum, biliyorsunuz şimdi sizinle görüşme imkânı var artık.
DL: Evet çok isterim.
DCW: Evet Greta, Hazretlerine sormak veya söylemek istediğin veya bize mektubu ile ilgili anlatmak istediğin bir şey var mı?
GT: Öncelikle bu etkinliğe ev sahipliği yaptığınız için çok teşekkür ediyorum size ve katkıda bulunan herkese. Hazretlerine de çevrenin korumasının ve çevre hareketinin bu kadar yüksek sesle savunuculuğunu yaptığı için çok teşekkür ediyorum ve belirtmeliyim ki daha genç nesil olarak bunu çok takdir ediyoruz. Bizim için ayağa kalkmış olmanıza sonsuz minnettarız. Sadece bizim için de değil, tüm insanlığın, tüm gezegenin geleceği için. Ve tabii ki mektubunuz ve desteğiniz için de çok teşekkürler. Bu demek oluyor ki çok şey yapmak lazım. Biz, yani biz yaş aralığı olarak veya başka bakımlardan çok farklı olsak da, aynı amacı, gezegenimizi, dünya üzerindeki yaşamı ve insanlığı korumak olan ortak hedefi paylaşıyoruz. Evet, bizlere yardımlarınız için bir kez daha teşekkür ederim.
DL: İsveçli bu genç kızı ilk duyduğumda, çevremizi ve onunla ilgili şeyleri gerçekten düşünen bu genç nesilde hakikaten umut var diye hissettim. Bu zamanda genelde daha materyalist ve daha küçük daire içinde düşünüyorduk, az önce özetle anlattığım gibi “benim ülkem, benim topluluğum” şeklinde. Şimdilerde dünya veya çevre hakkında konuşan birileri gerçekten çok nadiren bulunuyor. Gerçekten bunun geleceğimiz için bir umut ışığı olduğunu hissediyorum. Benim neslim zamanını doldururken, senin gibi, daha genç nesille... gerçekten de tüm ümidimiz bu genç insanlara bağlı.
DCW: Çok teşekkürler Dalay Lama Hazretleri, ben de sizin yaşınıza çok yakınım, gerçekten çok teşekkürler.
DL: Geçmiş geçmiştir. Şimdi, gelecek genç nesillere bağlı. Düşünceme göre, diyebilirim ki, bizim neslimiz bir sürü problem üretti, yeterince problem. Şimdi hadi bakalım çözsünler. (Gülme)
DCW: Çok teşekkürler. Şimdi, bugün tanıttığımız film serisinden kısa bir klip izleyeceğiz. Greta, klipte senin 2019’da Birleşmiş Milletler İklim Zirvesi’nde yaptığın konuşmadan küçük bir parça da yer alıyor ve siz Hazretleri, siz de izlediniz bu konuşmayı, biliyorum.
Greta, konuya dikkat çekmek için küçük bir tekne ile Atlantik Okyanusu’nu geçmiştin ve bu konuşmada geri döndürülemez zincirleme reaksiyonları veya geri besleme döngülerini işaret etmiştin. Birkaç dakikalık bir klip bu. Ondan önce, Greta, o toplantıda neden geri besleme döngüleri meselesini gündeme getirmenin önemli olduğunu düşündüğün konusunda bir şeyler söylemek ister misin? Sen bu konuda neler biliyorsun ve neden dünya liderlerinin senden bu sözleri duyması gerektiğini düşündün?
GT: Evet, konuşma oldukça dramatikti ama, şunu düşündüm, yani en azından benim izlenimime göre şu anda çok büyük bir farkındalık eksikliği var ve bilim yeterince devreye sokulmuyor, yeterince tartışılmıyor, konuşulmuyor. Farkındalığın artmasına, yayılmasına çok ihtiyacımız olduğunu ve insanlara, neler olduğunu hemen şimdi anlatmamız gerektiğini düşünüyorum, çünkü büyük oranda neler olduğundan habersiziz. Tanıdığım, karşılaştığım çoğu insan geri besleme döngüsünü, kritik eşiği, zincirleme reaksiyonları ve bunun gibi şeyleri duymamış bile. Oysa bunları anlamak, dünyanın nasıl işlediğini anlamak çok önemli. Sadece her şeyin ne kadar karmaşık olduğunu gösteriyorlar… eylemlerimizin sonuçları olduğunu…Doğaya, çevreye yeterince saygı göstermiyor, nasıl olsa işler sonuçta yoluna girer diye düşünüyoruz. Eylemlerimizin sonuçları olduğunu, kavrayabildiğimizin ötesinde, anlayamadığımız, öngöremediğimiz şeyler olduğunu düşünmüyor gibiyiz. Bunlar harekete geçtiğinde, pek çok durumda onları durduramadığımız, yani, iklim acil durumunu bu geri besleme döngülerini hesaba katmadan ve gerçekten tam olarak anlamadan çözemeyiz. Bu kritik bir adım.
DCW: Çok çok teşekkürler. Her ikinize de…
DL: Genel olarak düşündüğümüzde insan doğası daha benmerkezcil, doğuştan bencil. Ancak şimdi biliyorsunuz ki bireylerin menfaatleri topluma bağlı. Toplum derken, bütün dünyanın tek bir bütün insan toplumu olduğunu söylüyoruz. Kendimize bakmalı, gerçekte, pratikte, insanlık hakkında, dünya hakkında düşünmeliyiz. Bunun dinle ilgisi yok, pratik düzeyde. Biliyorsunuz ki geleceğimiz bu gezegende yaşayan tüm insanlığa bağlı. Yani gezegenimizi düşünmeliyiz, o bizim evimiz.
Eski çağlarda, doğu-batı veya kuzey-güney ve değişik dinler, değişik renkler ve diller diyorduk. Şimdi artık bunlar önemsiz. İnsanlığı, yedi milyar insanın bir oluşunu, bütünlüğünü düşünmek zorunda olduğumuz zaman geldi. İnsan, insanlık hakkında düşünmek zorundayız. Bireylerin geleceğinin insanlığa bağlı olduğunu aklımızda tutmamız önemli. İnsanlığı düşünmeliyiz, insanlığın mutluluğunu, dünyanın sağlığını.
DCW: Evet, teşekkür ederim, çok teşekkürler. İzninizle, bu programa bağlanan milyonlarca insana bu geri besleme döngüleri fikri ile ilgili bir şeyler öğretebilmek istedik ve bu süreci başlatmak adına şimdi göstermek istediğimiz bir küçük, çok küçük film var. Sonra da bilim insanlarımız daha da açıklayacaklar.
Hazretleri, kesinlikle haklısınız ve yaşamınız boyunca çok net olarak gösterdiniz ki bu problemleri çözmemizin tek çaresi, tek bir insanlık ailesi olarak bir araya gelmenin yolunu bulmak. Ve bu programın sayesinde bağlanan herkesin sizden ve Greta’dan ilham almasını ve bugün aktarmayı ümit ettiğimiz bu yeni bilgiler sayesinde hepimizin dışarı çıkıp, birlikte kol kola gelerek, çok çalışarak iklim krizi sorununun önüne geçmeyi umut ediyoruz.
Evet, şimdi ilk film klipini başlatmak istiyorum. Bu klip, bir film serisinin tanıtımından bir parça. Beş film var ve bunlardan bir tanesi tanıtım filmi. Göstereceğimiz bu kısa parça, geri besleme döngüleri kavramının açıklanmasından sonra başlıyor. Başlamak için, ben basitçe tanımları aktarayım ve devamında bilim insanlarımız ayrıntılarla genişletecekler konuyu. Şimdilik, bir sistemdeki neden ve sonuçları düşünürsek, bizim vakamızda, Budist kozmolojisi bunu anlamamıza yardım edecektir. Bizim vakamızdaki nedenin, yani sera gazı emisyonunun oluşturduğu sonuç, yani gezegenin ısınması ile artan sıcaklık iklim sistemine geri dönüyor ve daha fazla ısı hapsedici gazın atmosfere salınmasıyla ısınmanın hızlanmasına neden oluyor ve bu da bir kısır döngü içerisinde devam ediyor. Bilimci konuklarımız bu problemle ilgili örnekler sunacaklar ve sonrasında bu geri besleme döngüsü tersine çevrilebilirse durumun nasıl iyileşebileceğini göreceğiz. Önce bu birinci klipi izleyelim.
Film_ Anlatıcı: Konu emisyonlarımızdan çok daha fazlası. Burada işleyen başka bir şey var. Artan sıcaklıklar, dünyanın kendi doğal ısınma mekanizmalarını harekete geçiriyor ve bu mekanizmalar daha sonra kendi kendilerinden besleniyor.
Film_GT: Emisyonlarımızı 10 yıl içinde yarı yarıya azaltmaya dair popüler fikir bize sadece yüzde 50 oranında 1,5 derecenin altında kalma olasılığını ve insan kontrolünün ötesinde geri dönüşü olmayan zincir reaksiyonları başlatma riskini sunuyor. Yüzde 50 sizlere makul görünebilir. Fakat bu sayılar, kritik eşikleri, pek çok geri besleme döngüsünü, zehirli hava kirliliği ile gizlenmiş olan ilave ısınmayı veya hakkaniyet ve iklim adaleti boyutlarını kapsamıyor.
Film_ Anlatıcı: Fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonlar, atmosfere ısı hapsedici gazların eklenmesine neden olarak dünyanın sıcaklığını yükselten ve kendi kendini devamlı hale getiren ısınma döngülerini harekete geçiren girdilerdir. Isınmanın kendisinin neden olduğu ısınma. Sürekli artan cırtlak gürültü (screeching), insan kaynaklı geri besleme döngülerinin gezegende yarattığı hasara uygun bir benzetme. Bilim insanları, halihazırda hareket halinde olan düzinelerce geri besleme döngüsü belirlediler. İklim krizini çözeceksek, bunları anlamamız şart.
İklim ısındıkça, bir zamanlar karbon yutağı olan ormanlar, onu karbondioksit (CO2) olarak atmosfere geri salar. Kuzey yarım küredeki permafrost (daimi donmuş toprak katmanı) çözülür ve CO2 ve metan yayar. Bunlar, daha fazla ısınmaya yol açan, daha fazla ısı hapsedici gazın salınmasını tetikleyen ve sıcaklığı daha da yükselten geri besleme döngüsü türleridir.
Bu seride iklimi etkileyen başlıca geri besleme döngülerinden dördünü vurgulayacağız. Arktik okyanusta deniz buzunun erimesi, dünyada orman yangınlarını ve kuraklığı, kuzey yarımküredeki permafrost tabakasının çözülmesinden kaynaklanan organik maddelerdeki çürümeleri ve jet akıntısındaki ve küresel hava durumundaki sapmaları arttırmıştır. Her biri ısınmayı daha da güçlendirir ve bir araya gelerek kontrolden çıkar.
DCW: Dünyanın görmeyi başaramadığı şeyi anlamamıza yardımcı olmak için şimdi hayatlarını bu sorunlara adayan ve onları daha iyi anlamamıza yardımcı olmak için burada olan iki bilim insanına dönüyoruz. İlk olarak Dr. Susan Natali. Sue, uzmanlığınız, adanmışlığınız, dehanız ve sizi çökmekte olan tundraya yönlendiren şefkatiniz ile bir ilham kaynağısınız.
Şu anda gezegendeki belki de en zorlu bölgede çalışıyorsunuz, hızla ısınan kuzey kutbu, zor iş. Woods Hole Massachusetts'teki İklim Araştırma Merkezi'nde Arktik (Kuzey Kutbu) programını yönetiyorsunuz. Sizden ve meslektaşınız Dr. William Mumma’dan öğreneceklerimiz için sabırsızlanıyoruz.
Bill, çevre araştırmalarındaki seçkin kariyeriniz, raporlarının yazarlarından birisi olduğunuz IPCC, Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli'ni seçen 2007 Nobel Barış Ödülü Komitesi de dahil olmak üzere çok sayıda taraftan takdir topluyor. Bill ve Sue örnek olarak, geri besleme döngülerini ve iki doğal ekosistemi, Sue’nun alanına giren Kuzey Kutbu’ndaki donuk toprak katmanlarının çöküşü ve Bill’in alanından dünya ormanlarının tahribatını ele alacaklar. Bu iki sistemin nasıl etkileşim kurduğunu tartışacaklar. Sue önce başlayacak ve diziden ikinci kısa klipi tanıtacak. Klipte onu tarlada ve laboratuvarında çalışırken göreceğiz. Sue lütfen bize Kuzey Kutbu’ndaki ısınma, donuk toprak katmanında yani permafrost’taki çözülme ve geri besleme döngüleri hakkında bilmemiz gerekenleri açıklar mısın?
SN: Teşekkürler Diana. Öncelikle ben de Dalay Lama Hazretleri’ne ve Greta’ya liderlik ettikleri, etkili sözleri ve gezegenimizi korumak amacıyla gerçekleştirdikleri faaliyetler için teşekkür ediyorum. Şimdi, bir grup önemli geri besleme döngüsüne ev sahipliği yapan Kuzey Kutbu’ndan bahsedeceğim.
Örneğin, yansıtıcı buzun ve karın kaybı, dünyanın daha fazla güneş enerjisi emmesine neden oluyor. Sonuç olarak Kuzey Kutbu, gezegenin geri kalanından iki kattan daha hızlı ısınıyor. Ancak nerede yaşarsanız yaşayın, son birkaç yılda iklim değişikliğinin etkilerini hissetmiş veya görmüş olmalısınız, çünkü gezegen genelinde orman yangınlarının, sıcak dalgalarının, sellerin ve kuraklığın sıklık ve şiddetinde artış yaşanıyor.
Ancak, on yıldan fazla bir süredirKuzey Kutbu sakinlerinin şahit olduğu gibi, iklim değişikliğinin etkileri hiçbir yerde kutup bölgesindekinden daha şiddetli değil. Bir sonraki klipte, kutuplarda tabiatın hızlı değişimini ve küresel iklim üzerindeki etkileri anlatıyorum ve Alaska'da yakın zamanda yaptığım bir saha keşif gezisinden gözlemlerimle başlıyorum. Şimdi ikinci klipi izleyelim.
Film_ Anlatıcı: Geçen yaz Natalie, Alaska'da her zamanki saha mevkiinde çalışırken permafrostun erimesinin dikkat çekici düzeyde hızlandığına tanık oldu.
Film_SN: Öncelikle, çok sıcaktı. Tundrada hava 90 derece Fahrenhayt idi. (Yaklaşık 32 santigrat derece). Yürürken ayağımın toprağa battığı yerler vardı çünkü zemin yapısı kalmamıştı, permafrost çözülüyordu. Bir yıl içinde bu kadar hızlı bir değişim olduğuna daha önce hiç tanık olmamıştım.
Film_ Anlatıcı: Bu çözülmenin küresel iklimi nasıl etkileyeceğini anlamak için Natalie ve ekibi, kuzey kutbunda farklı yerlerden permafrost örnekleri topluyor. Laboratuvarda, permafrost çözüldüğünde ne kadar gaz açığa çıkacağını belirlemek için karbon içeriğini ve bileşimini analiz ediyorlar.
Film_SN: Bu örnekler, organik olarak zengin derin PD (particle density: parçacık yoğunluğu) toprağına sahip bir yerden alındı ve onlara baktığınızda, gerçekten koyu kahverengi olduğunu görürsünüz, ki koyu kahverengi, çok fazla karbon bulunduğu anlamına gelir.
Film_ Anlatıcı: Permafrost’un çözülmesi sadece sera gazlarının emisyonuyla iklimi etkilemekle kalmıyor, Natalie'nin Rusya'da Duvani Yar’da gördüğü gibi tabiatı tamamen değiştirebiliyor.
Film_SN: Permafrost’un bu seviyede çözüldüğünü ve zeminin çöktüğünü hiç görmemiştim. Tekneyi onun doğrultusunda, ona doğru sürdüğümü hatırlıyorum: büyük bir yardı, kat kat yükselen. 40 bin yıldır donmuş olan bu gerçekten çok hassas kökler, çözüldüklerinde bir yıl içinde doğada çürüyorlar.
SN: Evet, videoda gördüğünüz gibi, permafrostun çözülmesi, kuzey kutbundaki ve Tibet Platosu da dahil olmak üzere donmuş toprak içeren diğer bölgelerdeki araziyi dramatik bir şekilde değiştiriyor. Permafrost çözüldüğünde zeminin çökmesine, altyapının, evlerin zarar görmesine ve permafrost üzerinde yaşayan insanlar için tehlikeli koşullar oluşmasına yol açabilir. Bu doğrudan yerel etkilere ek olarak, çözülme gezegendeki herkesi etkileyebilir. Bunun nedeni, iklimimizi ısıtacak olan permafrost geri beslemeleridir. Bunu oluşturacak olan ise permafrostta depolanan büyük miktardaki karbondur. Permafrostta şu anda tüm atmosferimizde bulunandan iki kat fazla karbon bulunur. Permafrost bölgesinde, gezegendeki her bir ağaç ve ormandan üç kat daha fazla karbon depolanıyor. Bu karbon binlerce yıldır donmuş haldeyken şimdi çözülmeye başlıyor. Çözülmeyle birlikte mikroplar bu organik karbonu parçalayarak sera gazı olarak atmosfere salar. Bu sera gazları ısınmaya katkıda bulunur, ısınma ise daha fazla çözülmeye ve bu da daha fazla ısınmaya yol açar. İşte bu, permafrost geri besleme döngüsüdür.
Ne kadar permafrostun çözüneceği ve sera gazı üreteceği, fosil yakıt emisyonlarının sınırlandırılması ve ormanlarımızın korunması için şu anda alacağımız önlemlere bağlı. Eğer fosil yakıt salımına şimdiki hızda devam edersek, permafrost karbon salımları da ciddi boyutlarda olacaktır. Örneğin, bu yüzyılın sonunda permafrost karbon emisyonları, en büyük ikinci sera gazı yayan ülke olan Amerika Birleşik Devletleri'nin mevcut salım (emisyon) oranına eşit olabilir. Ancak fosil yakıt emisyonlarını önemli ölçüde azaltırsak ve ormanlarımızı korursak, permafrost karbon emisyonlarını yarıdan fazla azaltabiliriz.
Bunun, kuzey kutbunda, permafrost alanlarında, Tibet Platosu’nda yaşayan insanlar ve dahi tüm gezegendeki insanlar için önemli sonuçları olacaktır. Önemli ve belki de şaşırtıcı bir şekilde, permafrost geri besleme etkisi, ısınmayı kontrol altına almak için sera gazı emisyonlarını ne kadar ve ne hızda azaltmamız gerektiğini belirleyen küresel karbon bütçelerinde nedense hesaba katılmamıştır.
İklimimizi kontrol altında tutmak ve gezegeni eski haline getirmek için karar vericilerin permafrost karbon geri beslemesinin farkında olması ve onu hesaba katması kritik önem taşıyor.
DCW: Çok teşekkürler Sue. Bill, senin işin çoğunlukla ormanlardaydı. Ormanların, bu geri besleme döngülerindeki ve iklim acil durumundaki karmaşık durumunu ve orman ile Kuzey kutbu arasındaki ilişkileri birkaç dakikada bize açıklar mısın?
WM: Teşekkürler Diana, teşekkürler Sue. Hepinizin meslektaşım Dr. Sue Natali'den öğrendiğiniz gibi Kuzey Kutbu, geri besleme döngüleri ve artan atmosferik sera gazlarına ek olarak yansıtıcı kar ve buz kaybı nedeniyle dünyanın geri kalanından daha hızlı ısınıyor. Sonuçta bu ilave ısınma permafrostu çözüyor ve daha da fazla karbon açığa çıkarıyor. Isınmayı hızlandıran önemli bir diğer geri besleme döngüsü de, dünyanın diğer bölgelerindeki ormanların, sulak alanların, otlakların ve tarımsal toprakların ısınması ile bitkilerin ve toprak mikroplarının metabolizmasının hızlanarak daha az karbon depolayıp atmosfere daha fazla karbondioksit ve metan salmaları ile ilgili.
Isınan iklimimiz, kuraklığı ve zararlıların sayısını artırdı ve tarihteki en büyük orman yangınlarına neden oldu. Geçen yıl Avustralya'da, Amerika Birleşik Devletleri'nin batısında ve Kuzey Kutbu’nda meydana gelen büyük yangınlar atmosfere daha fazla karbondioksit ekledi. Kalan ölü ağaçların da karbondioksiti emmesi mümkün değil. Ormanlarımızın sağladığı büyük ölçekli atmosferik karbondioksit temizliğinden faydalanmaya devam edebilmemiz için ısınmayı hızla durdurmamız çok önemli.
Karbondioksit emisyonları, sanayileşmenin başladığı 1750'den sonra artmaya başlarken, insan kaynaklı emisyonların yarısı 1992'deki ilk iklim anlaşmasından bu yana meydana geldi. Sue'nun söylediği gibi, bu doğrudan emisyonları durdurmak şart, ancak daha olumlu bir iklime doğru yönlenebilmemiz için, atmosferden daha fazla karbondioksit temizlememiz gerekiyor. Şu anda bunu yapabilmemizin en güçlü aracı olan ormanlar, çok önemli yardımcı geri beslemeler sağlıyorlar. Her yıl insan aktivitesi nedeniyle 11 milyar ton karbon salınırken, atmosferdeki artış miktarı sadece 5 milyar ton. Aradaki fark, okyanuslar ve karalardaki bitkiler tarafından ortadan kaldırılıyor ve bunun yarısından fazlasını da ormanlar sağlıyor.
Ağaçlar, büyüleyici fotosentez süreciyle atmosferdeki karbondioksiti emerek sürekli olarak karbon biriktirirler. Bu karbon, kuru odunun ağırlığının yarısını oluşturur. Karbonun bir kısmı da yaprakların ve düşen odunların bozulması ile toprakta birikir. Daha yaşlı ılıman ormanlarda karbonun yarısı, kuzey ormanlarında ise % 90’a varan orandaki kısmı toprakta depolanır. Bir orman kesildiğinde, odunlu topraklardaki karbonun çoğu hızla atmosfere salınır. İnsan kaynaklı karbondioksit emisyonlarının yaklaşık %15'i ormanların kaybından kaynaklanmaktadır. Gelişen dünyada, ormanlar, tarım ve kentsel gelişim için veya odun ürünleri üretmek için kesiliyor, elektrik üretmek için yakılıyor. Yiyecek yetiştirmenin daha etkili yolları var. Elektrik üretmek için odun yakmak, kömür yakmaktan daha fazla karbondioksit yayıyor. Güneş ve rüzgâr gibi sıfır emisyon teknolojileri elektrik üretirken emisyona neden olmaz ve ayrıca odun yakmaya göre elektriği çok daha ucuza mâl eder. Bu yüzden, karbon mirasımızı korumanın daha iyi olduğunu söylemeliyim. Yani, karbonu atmosfere salmak ve daha sonra bunu telafi etmeye çalışmak yerine ormanlarımızda ve topraklarımızda tutmaya devam etmek, geçmişten bize kalan bir miras.
Ormanları inceleyen bilim insanları, ormanlar kesilmediğinde veya imha edilmediğinde dahi, endişe verici bir eğilim tespit ediyorlar. İzleyeceğiniz videolarda, bilim insanlarının Amazon gibi ormanların on yıl öncesine göre bile daha az karbon biriktirdiğini açıkladıklarını duyacaksınız. Bu eğilimler, farklı bölgelerdeki diğer ormanlarda da görülmekte. Bu değişikliklere, kuraklık oluşturma eğiliminde olan iklim değişikliğinin neden olduğu görülüyor.
Ormanlar, gezegenimizi ısıtabildiği gibi soğutabilen de bir geri besleme döngüsünün merkezinde yer alıyor. Bunun hangi yöne gideceğini biz belirlemeliyiz. Birkaç dakika içinde, nihayetinde gezegeni soğutabilmek için ormanlar ve toprak tarafından tutulan karbondioksit miktarını nasıl artırabileceğimizi size anlatacağız.
Ama önce iklim acil durumu ile ilgili filmlerin birinden kısa bir alıntıyı sizinle +paylaşmak istiyoruz.
Film _ Anlatıcı: Saat “tiktak”larına devam ederken, konu ılıman ormanları nasıl yönettiğimize geliyor. Onları ticari amaçlarla kullanmak mı, yoksa gezegeni soğutmak için bozulmadan tutmak mı – işte bütün mesele.
Doğal ısınma döngülerini insan aktivitesi başlatmış olsa da, bunların yönünü tersine çevirerek soğutucu geri beslemelere dönüştürme becerisini de yine insan gösterebilir. Bu, bataklıkları, otlakları ve tüm doğal yaşam alanları ile birlikte ormanları korumak ve genişletmek, karbonun salımı yerine depolanmasını temin edecek tarım uygulamalarını kullanmak ve ağaçlarla bitkilerin havadan karbonu temizleme işlevlerini yerine getirmelerine izin vermek anlamına gelir. Bu, yerkürenin sıcaklığını düşürür ve kendi kendine devam eden bir soğutma geri besleme döngüsünü harekete geçirir.
George Woodwell, fosil yakıt kullanımının ısınma geri besleme döngülerini başlattığı konusunda elli yıl önce uyarıda bulunan erken bir öncüydü. Woodwell, çözümün doğanın gezegeni soğutma becerisinde yattığına inanıyordu.
Film_GW: Karbonu hayatın içinde depolayabiliriz. İyimser olabilmek istiyorsak, fosil yakıtlardan uzaklaşıp yepyeni yeşil bir Dünya'ya geçiş yapmakta çok atak olmayız. Ancak bunun için, eksikliğini yaşıyor olduğumuz, çökmekte olan bir dünyanın gerçekliğinin tanınmasına, hayal gücüne ve ilgiye gereksinim var. Çok geç olmasına izin veremeyiz.
DCW: Çok geç olmasına izin veremeyiz, evet bunun için buradayız.Greta ve Dalay Lama Hazretleri, bilim insanlarımıza soru sormak isterseniz bunun için birkaç dakikamız var. Anlattıklarında pek çok bilgi yer alıyordu. Senden başlarsak Greta, kendilerine sormak isteyeceğin bir şey var mı?
GT: Evet, sorulacak çok şey var aslında. Bu etkilerin, bu boyutların ve geri besleme döngülerinin örneğin küresel karbon bütçelerine nasıl dahil edilmediğini ve hesaba katılmadığını açıklığa kavuşturabilir misiniz? Neden böyle oldu acaba?
SN: Ben başlayayım. Teşekkürler Greta. Küresel karbon bütçelerine esas teşkil eden son raporların dayandığı modellere permafrost dahil edilmiyordu. Bu, kısmen sözkonusu modellerin özellikle kutup için değil, gezegenin tümü için oluşturulmuş olmasından kaynaklanıyor. Bilim insanları bunun farkındalar ve aktif olarak bu süreçleri modellere dahil etmeye çalışıyorlar. Ne var ki, iş politikaya ve iklim acil durumuna geldiğinde, bazen bilim gerektiğinden daha yavaş hareket edebiliyor.
Bu yüzden, modeller mükemmel olmasa bile sahip olduğumuz bilgileri dikkate almalıyız. Bilim insanları bunun farkındalar; riski yönetmeye gelince, harekete geçmemiz gerekir. Belki tam rakamı bilmiyoruz, belki sadece bir rakam aralığı biliyoruz ama bu da risklerin ne olduğunu anlatmamız için yeterli zaten.
WM: Ben de şunu ekleyebilirim: Modeller mevcut halleri ile önümüzde gayet ciddi bir problem olduğunu söylüyor ve bu modellerle çalışan bilim insanlarının bile hemen “evet ama durum geri besleme döngüleri yüzünden gerçekte bundan daha kötü” diyebileceklerini düşünüyorum. Bilim ilerledikçe ve bizler daha çok şey öğrendikçe. Sue'nun da size söyleyebileceği gibi, kutuplarda çalışmak, bu tür ölçümleri yapmak ve veriyi elde etmek kolay değil, ancak daha fazlasını elde ettikçe daha iyi bir iş çıkarabiliriz.
DCW: Dalay Lama Hazretleri? … Greta? ... devam edin –
GT: – Pardon, evet ülkelerin şimdi yapmaya başladıkları tüm bu duyurular, örneğin net sıfır karbon veya havada kalma süreleri ve benzerleri, bunlar, bize güvenlik sınırlarının altında kalma olasılığını çok düşük gösteren bu eksik karbon bütçelerine dayanıyor. Sizce bunun yanlış anlatılma ve yanlış anlaşılma riski var mı ve sizce bu konuda ne yapabiliriz?
SN: Bence kesinlikle bu risk var. Demek istediğim, artan sıcaklıkta yaklaşık bir santigrat derecedeyiz ve daha şimdiden iklim değişikliğine bağlı felaketleri görüyoruz. Boyutları hafife alıyoruz çünkü bu geri beslemeleri hesaba katmıyoruz. Yani kesinlikle bir risk var ve bununla ilgili yapabileceğimiz, bence bunun gibi etkinliklerle kendimizi eğitmek, kendimizi ifade etmek, başkaları ile iletişim kurmak ve neyin göz ardı edildiğini, ne yapmamız gerektiğini anlatmak. Ve yapmamız gereken şey çok daha kapsamlı ve enerjik olmak ve sesimizi duyurmak.
DCW: Evet, bu toplantıyı yapma amacımızın büyük bir kısmını bu husus teşkil ediyor. Hazretleri, ilerlemeden önce bilim insanlarına sormak istediğiniz bir şey var mı?
DL: Bugün zaten güneş enerjisine ve sonra da rüzgâr enerjisine sahibiz. Bunlar oldukça temiz ve bunları zaten uyguluyoruz. Şimdi daha fazla çaba göstermeliyiz. Ayrıca ormansızlaşmaya daha fazla dikkat etmemiz gerektiğini de görüyorsunuz. Şimdi çevrenin korunması konusunda da daha ciddiyetle düşünmeliyiz. Tibet'te yaşadığım süre zarfında, gençken, birçok yüksek dağ, bir sürü kar vardı, ancak kademeli olarak, yıldan yıla daha azaldı. Burada Dharamsala’da da kar iyiden iyiye azaldı artık. Bazı bilim insanları, küresel ısınma nedeniyle buranın da Tibet gibi çölleşeceğini söylüyorlar. Evet bu Tibet gibi bir ülke için çok çok ciddi bir konu. Tibet’le ilgili politik konular vs. dışında, ben zaten emekli oldum ama benim bir sorumluluğum ekolojik düzenin korunması. Çok basit ve önemli bir şey var. Genelde çevrenin korunmasının önemini fazla düşünmek istemeyen insanları görüyorsunuz. Şimdi daha fazla ağaç yetiştirmeliyiz. Bence bu şeyler daha çok eğitime bağlı. 1000 yıldır böyleymiş gibi hissediyoruz ve böylece devam edip gidiyoruz ama şimdi iklimin ısınması, iklim değişikliği, küresel ısınma nedeniyle, ekolojinin ciddi bir şekilde korunması üzerine iyice eğilmek zorundayız. Bu çok önemli.
Yıllardır bir hayalim var. Avrupa'ya ve bazı Afrika ülkelerine uçtuğumda, Afrika’da gördüğünüz büyük alanlar, kum alanlar, çöller… yine benzer şekilde Avustralya’da, kıyı şeridi alanları dışında, Avustralya’nın çoğu çöl ve dört tarafı deniz. Artık tuzlu deniz suyunu içme suyuna dönüştürecek teknolojilere sahibiz, bunları gördüm. Yani bu teknolojimiz artık var. Deniz suyunu bitki yetiştirmek için veya içme suyu olarak kullanabiliriz. Böylece Avustralya, büyük kıta, sonunda işlenmiş bir toprak haline gelebilir. Sonra Sahra ve Akdeniz. Deniz suyunu içme suyuna dönüştürebilir ve Sahra’nın batı kısmından deniz suyunu kullanarak Sahra toprağını işleyebilirsiniz. İşte bazen bu tarz hayaller kuruyorum, olasılıklar görüyorum. Videoda gördüğümüz gibi, küresel ısınma var, kuzey yarıkürede büyük buzul erimeleri var. Güney kutbu o kadar sorunlu değil ama Kuzey Kutbu bizim üzerinde ciddi olarak düşünmek zorunda olduğumuz konu. Bu filmler çok faydalı. Ama şimdi asıl soru, bunları nasıl koruyacağımız. Bu büyük boyutlu erimenin kaynağı ne ve biz bunun için neler yapabiliriz? Bugünlerde çevreyle ilgili düşündüğümde, erimenin bu çeşit çok ciddi boyuttaki sonuçlarını zaten biliyoruz, ama şimdi önemli olan bunu nasıl azaltacağımızı konuşmak. Yollardan birisi, daha önce de söz ettiğim gibi, daha fazla temiz enerji kullanmak.
DCW: Teşekkürler, teşekkürler Dalay Lama Hazretleri.
1989'da Nobel Barış Ödülünü kazandığınızda, az önce anlattığınıza çok benzer bir vizyonu ifade etmeye başlamıştınız. Bu konular üzerinde çok uzun zamandır düşünüyorsunuz. Bu konulardaki liderliğiniz için minnettarız. Hayatlarını bu derin çalışmaya adamış olan ve adamaya devam eden bilim insanları tarafından kısaca anlatıldığını gördüğümüz bu yeni ilimle elde ettiğimiz şey, kontrolden çıkan ve aşırı ısınmaya neden olan bu geri besleme döngülerinin yarattığı çok ciddi sorunlarını çözerken doğayı müttefik olarak değerlendirmeyi düşünmenin yeni yolları olduğu – ki biz de doğanın bir parçasıyız.
Bu konu, film dizisinde çok daha kapsamlı bir şekilde açıldı. Filmlerin bağlantılarını izleyen herkese ulaştıracağız.
Ve herkesin, gezegende gerçekte neler olup bittiğine dair kendilerini daha derinlemesine ve daha eksiksiz bir şekilde eğitmenin bir yolunu bulacağını ve Greta'nın da belirttiği gibi, karar vericilerin aldıkları kararlarda bunu hesaba katmadıkları gerçeğini göreceklerini umuyoruz. Bu geri besleme döngülerinin yol açtığı hasarı dikkate almıyorlar. Bu yüzden, bugün bizleri dinlemiş olan milyonlarca insandan, Tibet Platosu’ndaki ve tüm dünyadaki çevreyi korumak için ömür boyu süren çabanızdan ve şimdi gezegendeki yedi milyar insanın tek bir insanlık bütünü olarak hareket edebileceğine ve bu sorulara yanıt arayabileceğine dair derin inancınızdan ilham almalarını istiyoruz.
Bitirmeden hemen önce, her birinizden eylem çağrınızı paylaşmanızı isteyeceğim. Evet, bitirirken ne söylemek istersiniz? Sosyal bir hareket başlatan ve milyonlarca insanı harekete geçiren Greta ile başlayacağım.
Greta, bu kısa etkinliği birlikte tamamlarken ve herkesin geri besleme döngüleri hakkında daha fazla bilgi edinmeye ve bunların daha etkin bir şekilde nasıl yönetilebileceğini öğrenmeye dair kararlılıkla ayrılacağını umduğumuzdan, insanları bu zorlukla mücadele etmeye teşvik etmek için neler söylemek istersin?
GT: Öncelikle bir hareket yaratmadığımı, insanları seferber etmediğimi açıklamak istiyorum. Her yaştan milyonlarca insanla, özellikle de gençlerle birlikteydim. Bunu birlikte yapan bizleriz. Benim eylem çağrım, şu anda net konuşmaya başlamamız ve kendimizi eğitmemiz gereken bir zamanda olduğumuz olabilir. Şu anda en çok ihtiyacımız olan şey, elbette iklim eylemi. Ancak bunu başarmak için farkındalığa ihtiyacımız var ve insanların bu tür küresel mekanizmaları ve şu anda gezegende neler olduğunu ve belki de olmadığını anlamasına. İşte bu benim harekete geçirici mesajım. Sizden tek bir şey isteme hakkım olsaydı, elinizden geldiğince çok şey öğrenmeye çalışmak için kendinizi eğitmenizi isterdim. Sınırsız miktarda bilgi var ve bu bilgiyi, bu bilinci başkalarına da yayın. Bir sosyal hareket yaratmalıyız, sosyal normu değiştirmeliyiz çünkü eğer değişimi talep eden ve bunları savunan yeterince insan bir araya gelirse, o zaman kritik bir kitleye ulaşırız ve artık görmezden gelinmemiz mümkün olmaz. Evet, şu anda yapmamız gereken şey bu. Bu küçük bir görev değil ama mutlaka yapmamız gereken bir şey çünkü başka seçenek yok.
Ve ayrıca, tabii ki, aynı zamanda çözümlere de odaklanmalıyız. Bunun üzerinde daha sonra çok konuşacağız ama doğayı eski haline getirmek sadece iklim krizine bir çözüm değil, aynı zamanda biyoçeşitlilik krizine ve benzerlerine de bir çözüm olabilir. Dahası, farklı eylemler arasında seçim yapma olanağımız yok çünkü şu anda yapabileceğimiz her şeyi yapmamız gerekiyor. Belki de doğayı yeniden canlandırmak ve yeniden yabanileştirmek, doğayı görme şeklimizi değiştirmek için yapılabilecek en önemli şeylerinden biridir.
DCW: Teşekkürler.
GT: Ve ayrıca, bu benim son sözümse, o zaman hepinize teşekkür etmek istiyorum. Diana, Sue, Bill ve tabii ki Dalay Lama Hazretleri ve Jinpa'ya da ve katılan diğer herkese, izlediğiniz için hepinize teşekkür ederim.
DCW: Çok teşekkürler Greta. Bill, çözümler hakkında olabildiğince özlü bir şekilde bir şeyler söylemek ister miydin? – Böylece neyin savunuculuğunu yapacağımıza dair net bir fikirle ayrılalım buradan.
WM: Bana mı söz vermek istedin?
DCW: Evet Bill, evet.
WM: Tamam, güzel. Güvenli bir küresel iklime ulaşmak için, kutup bölgesini yeniden dondurarak kurtarmalıyız. Kutbu yeniden dondurmak için dünyayı soğutmalıyız. Dünyayı soğutmak için atmosferin ısı hapsedici gazlarını azaltmalı ve geri beslemeleri durdurmalıyız. Şimdi muhtemelen birçok insanı şok edecek bir şey söyleyeceğim ama bence bunu bilmek herkes için önemli. Enerji sistemlerimizden ve doğayı sömürmemizden kaynaklanan, ısıyı hapseden karbondioksit gibi gazların ısısının atmosfere eklenmesini durdurmanın yanı sıra, metan gibi kısa ömürlü ancak daha güçlü ısınma gazlarının ve kesinlikle soğutucu akışkanların salımını durdurmak gerekli olmakla birlikte, bugün tüm emisyonları durdursak bile mevcut geri beslemeler küresel sıcaklıkları artırmaya devam edecek. Çünkü atmosferdeki mevcut ısı hapsedici gaz miktarları çok yüksek. Öyleyse, bir şeyleri eklemeyi durdurmanın yanı sıra yapmamız gereken, aynı anda emisyonlarımızı azaltmalı ve doğal sistemlerin saldığımızdan daha fazla karbondioksiti temizleme kapasitesini artırmalıyız ki atmosferdeki miktarlar azalsın. Bu noktaya ulaştığımızda küresel sıcaklıkları düşürmeye başlayacağız.
Son araştırmalar gösteriyor ki, ormanlarımızın daha fazla büyümesini sağlarsak, onlar bugün olduğundan iki kat fazla karbon depolama potansiyeline sahip olurlar. Pro-forestation yani ağaçlandırma adı verilen bu orman restorasyonu süreci, ağaçlardaki karbonun yarısını oluşturan hasat kaynaklı emisyonlardan kaçınarak atmosferden hızla daha fazla karbon toplayacak ve daha büyük ağaçların daha fazla karbon toplayıp depolamasının avantajından yararlanacak.
Depolanması gereken karbonu depolamak için ağaçların büyümesine izin vermeliyiz. Ağaçlandırma ve yeni ormanlar dikmek iyi birşey, ama bu çok zaman alacaktır. Ancak uzak gelecek için bize faydası dokunabilir. Aynı şekilde, otlatma uygulamalarını, tarım yöntemlerini değiştirmek, mevcut sulak alanları korumak, hem mevcut karbonu atmosferden uzak tutacak hem de toprak ve tarımın verimliliğini artırırken daha fazlasını toplamaya yarayacaktır.
Sue'nun işaret ettiği gibi, ısı hapsedici gazların bir bölgede artmasının küresel iklim üzerinde sonuçları vardır. Aynı şekilde, bu gazların dünyanın herhangi bir yerinden temizlenmesi, ısıyı hapseden gazların küresel miktarını azaltır ve nihayetinde dünyanın soğumasına katkıda bulunur.
Amazon'u ve diğer ormanlarımızın birçoğunu kurtarmak kulağa şaşırtıcı gelse de Kuzey Kutbu’nu ve iklimimizi kurtarmaya da yardımcı olacaktır. Atmosferik gazları düşürmek için emisyonları azaltabilir ve temizlenmeyi yeterince artırabilirsek, atmosferik nedenlerle arttığı için çok zararlı olan geri beslemeler, sağladığımız atmosfer gazlarındaki azalmanın boyutunu çok büyütecektir. Sue, senin bir..
DCW: …Bill, ben Dalay Lama Hazretleri’ne söz vermeliyim artık, olur mu? Zamanımız azalıyor ve son sözleri Hazretlerinden almak isteriz diye düşünüyorum. Özetin için çok teşekkürler. Hazretleri, söz sizin.
DL: Görünen o ki, biz, insanoğlu, binlerce, milyonlarca yıldır yaşamımızı farklı yerlerde sürdürüyor ve bu hayatı, süregelen bu durumu garanti olarak, yani hep böyle sürecekmiş gibi algılıyoruz. İklimin değişmesi ile ilgili eğitim sayesinde ve insan nüfusunun artmaya devam etmesi durumunda, kanımca doğal kaynaklar daha fazla kullanılacak. Bu anlatılanlar yeni gelişmeler, bu gördükleriniz ortaya çıkan yeni problemler. Şimdi daha çok eğitim vermeliyiz veya bu bilim insanları gerçekleri daha fazla açıklamalılar. Yaşam şeklimiz bin yıl, yüz yıl öncesi gibi değil – değişiyor ve gittikçe daha fazla doğal kaynak kullanıyor. Ve şimdi, iklim değişikliği ve doğal kaynakların etkileri olacak, bu yüzden bu yeni durumu, yaşam şeklimizi, düşünüş biçimimizi daha ciddi olarak düşünmeliyiz. Şimdi, bugünün gerçeği üzerine düşünmemiz gerekiyor. Eğitim sayesinde, gelecek nesillerin eğitimi sayesinde ve sizin gibi genç bir liderle farkındalık ve ciddiyet artacaktır. Şimdi işler daha da ciddileşti ama biz her şeyi garanti sanıyoruz. Burada bir hata var, gerçek üzerine daha ciddi düşünmeliyiz. Sonra, bunu nasıl koruyacağımızı da düşünmek zorundayız.
Sizin gibi liderler, sizler çok çok çok önemlisiniz. Siz farkındalığı çok daha artırabilirsiniz, bu çok iyi. Eskiden, bazı zorluklarla karşılaştığımızda kendi dinimiz uyarınca kader, tanrı veya Buda diyorduk ama şimdi bu yetmez. Duruma göre tepki vermeliyiz, şimdiki tepki yeterli değil. Tanrı, Buda korusun, yeterli değil. Kendimiz, Budizm özelinde mesela Buda der ki, siz insanoğlu kendi kendinizin efendisisiniz. İşler sizin düşüncelerinize, davranışlarınıza bağlı, o nedenle bazen çok kolay. Bir sürü probleme neden oluyoruz ve bunlarla karşılaşınca tanrı, tanrı, tanrı diyoruz. Tanrıya, İsa peygambere dua ediyoruz. Problemi kim yaratıyor? İsa peygamber değil, siz kendiniz yaratıyorsunuz. Sorumluluk sizin, Buda da benzer bir cevap verirdi. Kendi davranışımız sonucu pek çok problem yaratıyoruz. O zaman, bunu nasıl çözeceğimizi, nasıl azaltacağımızı da kendimiz ciddi olarak düşünmeliyiz. Teşekkürler.
DCW: Kesinlikle. Teşekkür ederiz, teşekkür ederiz Dalay Lama Hazretleri, çok teşekkür ederiz. Haklısınız, bu bizim sorumluluğumuz ve belki de söylediğiniz gibi iyi haber şu: Greta Thurnberg ve birçok genç aktivist – Greta beni düzelttiğin için teşekkürler – ayağa kalkan birçok genç aktivist dünya liderlerinin bu acil durumla başa çıkmak için hemen harekete geçmelerini talep ediyorlar ve bu liderlerin ciddi bir odaklanma ile ekonomik adalet, iklim çevre adaleti bağlamında da aynısını yapmaları konusunda ısrar ediyorlar.
Ve bence artık hepimiz için onlara katılma, bir kez değil defalarca harekete geçip başkalarının bize katılmasını sağlama zamanı. Her birimiz bir çokluk oluşturuyoruz. Bunu iyi yaparsak, birlikte kalırsak, o zaman bu yaklaşan tehdidi karşılamak için yeterli hız ve ölçekte küresel bir yanıt oluşturan ve inşa eden bir sosyal geri besleme döngüsü olasılığını hayal edebiliriz. Tam da şu anda hemen liderlerimizden, Greta'nın sıklıkla söylediği gibi evlerimiz yanıyormuşçasına davranmaları talebimizi dünyaya yayarak başlamalıyız, çünkü gerçekten de yanıyor evimiz. Yangın söndürücüsü yokluğu yaşamıyoruz, bilim insanlarının bize söylediği bu ve bu söndürücülerin bazıları da doğada. Doğanın bu güçlerine özen gösterelim ki bu iki bilim insanının yoğun bir şekilde üzerinde çalıştığı bu güçler de bizi gözetsinler. Dolayısıyla, lütfen herkes bu filmleri izlesin, tanıdığınız herkesin onları izlemesini sağlayın. Üzerinde konuşun. Onları iklim geri besleme döngüleri adresinde bulabilirsiniz, feedbackloopsclimate.com…
Bir araya gelelim, organize olalım, daha fazlasını öğrenelim, çalışalım, eğitelim. Evet Hazretleri, eğitim, eğitim, eğitim. Evet Greta, hepimiz bilim insanı olmalı, kendimize öğretmeli ve öğrenmeliyiz. O kadar çok kaynak var ki, sadece biraz çaba gösterirsek, hepimiz bayağı uzman olabiliriz. Bizleri hevesle buyur edecek birçok etkili kuruluş var ve başkalarıyla birlikte aktif olmak, durumumuzun endişesiyle başa çıkmanın harika bir yolu. Gezegenin sağlığını hesaba katmalıyız. Gezenin sağlığını gözetmekte ısrarcı olmalıyız.
Seçilmiş, atanmış veya kendi kendini tayin etmiş, her ortamdan tanıdığımız tüm liderleri ve kendimizi, ailemizi, arkadaşlarımızı, Hazretleri sizin söylediğiniz kutsallığınız gibi kendimizi de sorumlu tutmalıyız. Alacağımız rolü belirleyelim, ortaklarımızı bulalım, tutkularımızı bulalım, sürekli olarak şefkat, sevgi ve neşe yayarak büyük zorlukların üstesinden gelen Dalay Lama ile yaşama sevincimizi bulalım. Şimdi hepimiz sevebileceğimiz bir gelecek için yaşamaya başlayabiliriz artık.
Ve son olarak, bizimle birlikte olduğunuz için hepinize çok teşekkür ediyoruz. Hazretleri, bilgeliğiniz, rehberliğiniz, anlayışınız ve bu etkinliğe bizim için ve bizimle birlikte ev sahipliği yaptığınız için size kalbimin derinliklerinden teşekkür ediyorum.
Greta, çok teşekkür ederim, ikinizin bu bilgisayar ekranında ilk kez bir araya gelmeniz bizler için çok büyük bir zevkti. Hepimiz, arkanızdaki tüm insanlar, ilerledikçe ve bu işi birlikte üstlenirken, ikinizin, bu iki ahlaki liderin ve temsil ettiğiniz her şeyin, bu hatırasını yüreklerimizde tutacağız. Ve son olarak, Zihin ve Yaşam Enstitüsü’ne bu etkinliğe ev sahipliği yaptığı ve bilimle derin bilgeliği buluşturarak içgörü geliştirmeye ve gelişmeye, bireysel gelişmeye, toplumsal ve gezegene yönelik harekete motive etmeye yönelik çabaları için büyük minnettarlıkla teşekkür etmek istiyorum.
Ve nihayet, bu zamanı bizimle geçiren dünyanın her bir köşesinden herkese, hepinize teşekkürler. Sizlere çok minnettarız, sizleri takdir ediyoruz, hadi birlikte ilerleyelim, bu işi birlikte yapalım, teşekkürler.
DL: Bu konuşma bana eski arkadaşlarımın yüzlerini ve hatta burunları da dahil olmak üzere (gülüyor) görme fırsatı verdi. Evet konu, herkes için sorumluluk. Size söz, bunları sürekli taşıyacağıma söz veriyorum ve sonra kardeşlerim siz de bu konuyu ciddi olarak düşünmelisiniz. Özellikle İsveçli genç kızımız çok umut verici bir işaret, bu kadar genç ve gerçekten bu konuyu ciddiyetle üstleniyor, bu çok cesaret verici.
Amerika'nın eski başkanı Obama ile tanıştığımda ve görüşlerimizi tartıştıktan sonra ona benden daha genç olduğunu söyledim, bu yüzden de benden sonra bu fikirleri sürekli olarak taşımasını rica ettim ve o da bana söz verdi. Benzer şekilde burada bir küçük kız kardeş, görüyorsunuz bu dünya hakkında insanlık sorumluluğunu taşıyor, lütfen devam edin. Teşekkür ederim, teşekkür ederim, hoşça kalın, teşekkür ederim çok teşekkür ederim.
Çeviren: Melike Demirel
Çeviri Editörü: Ömer Madra
