Avrupa Ne Konuşuyor?’da bu hafta Finlandiya’da zenginlerin gelirinin ortaya döküldüğü vergi gününü konuştuk.
Eurotopics bültenlerinden derlediğimiz haber ve yorumlarda bu hafta Kuzey Avrupa’ya, Finlandiya’ya gidiyoruz.
Finlandiya’da her yıl olduğu gibi bu yıl da Kasım ayının başında, geçen yıl 100 bin euro’nun üzerinde kazanmış vatandaşların gelirleri ve ödedikleri vergiler açıklandı. Finlandiya’da bu bilgiler basınla paylaşıyor ve binlerce kişinin geliri ortaya dökülüyor. Ortalama gelirin neredeyse 50 bin euro olduğu ülkede 100 bin euro çok yüksek bir gelir değil. Önceki yıllarda bu listede yer alan kişilerin sayısı 70 bin kişiydi, dolayısıyla oldukça çok sayıda insanın, pek çok tanınmış insanın gelirine bakmak mümkün değil. Ancak her yıl bu listeler açıklandığında Fin medyasında “Bu iyi bir yöntem mi?” sorusu soruluyor. Örneğin Lapin Kansa gazetesinde bu yöntemin olumsuz tarafları şöyle ifade edilmiş:
Dezavantajlarından biri, yayınlanan tüm vergi bilgilerinin kamusal öneme sahip olmaması. En kötüsü de her şeyden önce haset, kıskançlık, mutsuzluk ve güvensizliğe yol açan ve Finlandiya’da bugünlerde kimsede eksik olmayan bir tür röntgenciliğe yol açabilecek olması.
New York Times’da 2018 yılında yapılan bir haberde bu konu “ulusal haset günü” başlığıyla gündeme taşınmıştı. Bu arada 2019’dan bu yana, “kişisel veri” olduğu için isteyenler isimlerini bu listeden sildirebiliyor.
Ancak çok önemli bir nokta şu ki, bunlar sadece basında yer alanlar. Finler geliri 100 bin euro’nun altında olan bir kişinin de yıllık gelirini ve ödediği vergiyi, vergi dairenize telefon açarak ya da oraya giderek öğrenebiliyor. Yani Finlandiya’da patronunuzun ya da komşunuzun geçen yıl ne kadar kazandığını öğrenmeniz mümkün.
Neticede şeffaflık büyük ölçüde devam ediyor ve bu tüm kamuoyunun da genel olarak arkasında olduğu bir mesele. Basına baktığımızda “İktidardakilerin kontrol edilmesini kolaylaştırır” ve “Toplumdaki şeffaflığı artırarak yolsuzlukların ve suçların önüne geçilmesini sağlayabilir” deniyor. Kaleva gazetesindeki yorumcu da “Finlandiya’da zenginliğin nasıl yaratıldığını ve burada ekonomik bakımdan nasıl başarılı olunabileceğini değerlendirmeye yarar” demiş. Ayrıca her yıl medyada “Zenginlikten utanmaya gerek yok” ve “Başarılı insanları kıskanmaya gerek yok” temalı yazılar da çıkıyor. Kavela gazetesindeki yorumcu şöyle devam etmiş:
Finlandiyalılar, herkesin dürüst yollarla kazanılmış gelir ya da varlıklarla zengin olabileceğini kabul etmeyi öğrenmeli. Başarıdan utanmaya gerek yok.
Bu arada Finlandiya’da şeffaflık anlayışına ilişkin bir örnek olarak şu da ilginç bir not: Finlandiya’da 2022 yılında kadın erkek arasındaki maaş farkını kapatmak amacıyla bir yasa tasarısı oluşturulmuştu. Buna göre ayrımcılığa uğradığını düşünen bir kişi, meslektaşının ne kadar maaş aldığını öğrenebilecekti. İşverenler bunun ofisteki huzur ortamını bozacağını söyleyerek karşı çıktı. Ama başbakan Sanna Marin dahil pek çok siyasetçi ve kurum bu düzenlemeyi destekledi. Ancak Ağustos ayında koalisyon partileri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle düzenleme şimdilik rafa kaldırıldı.
