Sedat Ergin 13 Aralık 2002
Hürriyet, ABD'nin Irak savaşı için, Türkiye'ye verdiği talep listesini ele geçirdi. İşte bu gizli planın en önemli maddeleri:
Erdoğan'ın, ‘‘Irak savaşını referanduma götürebiliriz’’ sözlerinin altından ABD'nin ağır şartları çıktı. Çünkü ABD Irak'la savaş durumunda Türkiye'den 6 hava üssü, 2 liman ve 90 bin askeri konuşlandırmak istiyor. AKP hükümeti, iktidar koltuğuna oturmasının üzerinden henüz bir ay bile geçmeden Cumhuriyet tarihinin dış politika alanındaki en zor kararlarından birini gögüslemek durumuna giriyor. AKP hükümetini iç politikaya dönük sonuçları açısından da şimdiden sıkıntıya sokan bu zor kararın içeriğinde, Bush yönetiminin daha geçen ekim ayında Ankara'ya sunmuş olduğu Irak'a dönük askeri harekáta ilişkin ihtiyaç ve talep listesi yer alıyor. Bush yönetiminin hafta içinde Washington'da yapılan görüşmelerde AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan'a bir kez daha hatırlattığı bu liste, ABD Savunma Bakanlığı'ndaki (Pentagon) planlamacıların muhtemel bir savaşta Türkiye üzerinden açılmasını istedikleri kuzey cephesi için ihtiyaç duydukları askeri kolaylıkları sıralıyor. ABD, bu listeyi geçen ekim ayı başında seçimlerden yaklaşık bir ay kadar önce Pentagon üzerinden Genelkurmay'a iletti. REFERANDUM Genelkurmay da listeyi dönemin Ecevit hükümetinin önüne koydu. Başbakan Ecevit, geçen bayramda Hürriyet'e verdiği bir demeçte listenin kendilerine seçimden önce geldiğini doğrulayarak, ‘‘Biz incelediğimizi söylüyorduk. Herhangi bir yanıt vermemiştik’’ demişti. Ecevit hükümetinin önüne gelen dosyaya yanıt verme sorumluluğu 3 Kasım seçimleriyle birlikte yeni AKP hükümetine geçti. AKP lideri Recep Tayyip Erdoğan önceki gün Başkan George Bush ile Beyaz Saray'da yaptığı görüşmeden kısa bir süre sonra ‘‘Amerika'nın Irak'la ilgili talebini gerekirse referanduma götürürüz’’ çıkışını yaparak, bu dosya üzerinde hükümet olarak karar vermek yerine doğrudan halk oylamasına gidebileceklerinin ilk işaretini verdi.İNGİLİZ GÜCÜ ABD'nin listeyi getirirken, muhtemel bir Irak harekátında yalnızca kendi kara unsurlarını değil, İngiliz kara birliklerini de Türkiye'ye getirmek istediği ortaya çıktı. Buna karşılık, Ankara'nın bu talebe sıcak bakmadığını diplomatik kanallardan Washington'a hissettirdiği anlaşılıyor. 3 CIA TİMİ ABD, aslında geçen sonbahardan bu yana Ankara'ya muhtelif kademelerde Irak'la ilgili çeşitli istekler iletiyor. Bu istekler, yalnızca askeri işbirliği ile sınırlı değil. Bu talepler arasında Merkezi Haber Alma Örgütü (CIA) adına yapılan girişimler de yer alıyor. Nitekim, daha geçen eylül ayında CIA'nın Irak'ta Saddam Hüseyin rejimine karşı faaliyet yürütmek ve muhalif grupları örgütlemek üzere bir isteği Ankara'ya iletildi. Ankara'nın onayı üzerine geçen ekim ayı başında 3 ayrı CIA timi Türk sınırı üzerinden Irak'a giriş yaptı. KEŞİF İZNİ ABD, hazırlıkları başlatabilmek için ilk aşamada Irak'a dönük hava saldırıları için operasyonel amaçlı kullanılacak 6 askeri havaalanının (İncirlik, Muş, Batman, Diyarbakır, Çorlu, Afyon) teknik yeteneklerini gözden geçirmek istiyor. ABD Savunma Bakan Vekili Paul Wolfowitz, geçen hafta Ankara'da yaptığı görüşmelerde, bu 6 havaalanında keşif faaliyeti (site inspection) yapmak istediklerini bildirmişti. Bu keşif faaliyeti sonucunda hazırlanacak raporlarda üslerin ne gibi eksikliklerinin bulunduğu saptanacak ve yapılması gereken işler (pistlerin uzatılması, takviye edilmesi, yeni radar sistemlerinin getirilmesi gibi) sıralanacak. Amerikan basınına da yansıdığı üzere, Pentagon, keşif faaliyetinin aralık ayının ortasında başlamasını, raporların ocak başında Türk hükümetinin onayına sunulmasını ve izin çıktığı takdirde inşaat faaliyetine de ocak ayının ortalarında geçilmesini tasarlıyor. TBMM KARARI Anayasa'nın 92. maddesine göre, ABD'nin Irak'a dönük askeri taleplerinin kabul edilebilmesi için TBMM'nin onayı gerekiyor. Anayasa'nın 92. maddesi, çok açık bir şekilde ‘‘Yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisi'nindir’’ diyor. Bu durumda AKP hükümetinin kendi içinde bir karar aldıktan sonra bu izne ilişkin bir tezkereyi TBMM'ye sevk etmesi gerekiyor. Bu tezkere TBMM Genel Kurulu'na geldiği takdirde, 363 kişilik AKP grubu dış politika alanında oldukça kritik bir sınavla karşı karşıya gelmiş olacak.1- 90 bin asker için cephePentagon, Saddam Hüseyin'i devirmek üzere girişilecek bir harekatta yalnızca hava unsurlarını değil, aynı zamanda kara birliklerini de cepheye sürecek. Kuveyt üzerinden açılacak ‘‘güney cephesi’’, özellikle kara unsurlarını Irak'a sokabilmek bakımından sınırlı ve dar bir kapı işlevi görüyor. Buna karşılık Türkiye üzerinden bir kuzey cephesinin açılması Bağdat'ın çift taraflı bir baskı altına alınmasını sağlayacak. ABD, böylelikle Bağdat'ı güneyin yanısıra, kuzeyden giriş yaparak çok daha geniş bir derinlik içinde hareket edecek birliklerle çift taraflı kuşatabilecek. MÜTHİŞ LOJİSTİKABD, bu amaçla kuzeyden cepheye süreceği kara birliklerini önceden Türkiye'de yerleştirmek ve buradan hava ve kara yoluyla Irak'taki cepheye sürmek istiyor. Pentagon, gönderdiği ihtiyaç listesinde, Türkiye'ye yerleştirmek ya da üzerinden geçirmek istediği kara birliklerinin sayısının azami 90 bine ulaşabileceğini bildirdi. Bu sayıda Amerikan askerinin cephane, nakil araçları ve her türlü diğer ihtiyacı ile birlikte Türkiye'ye gelmesi ya da üzerinden geçiş yapması Türk toprakları üzerinde eşi görülmemiş büyüklükte bir lojistik planlama ve seferberliği gerekli kılacak. Türkiye, henüz bu talebe resmi bir karşılık vermiş değil.2- 6 hava üssüABD, Irak'taki hedeflere karşı girişeceği hava saldırılarında Türkiye'deki havaalanlarından geniş bir şekilde yararlanmak istiyor. Pentagon, ilk talep listesinde, Türkiye'de yararlanabileceği havaalanlarının sayısını 14 olarak gösterdi. Bu havaalanları arasında ilginç bir adres olarak İstanbul Pendik yakınlarındaki Sabiha Gökçen Havaalanı'nın bulunması da dikkat çekti. Bununla birlikte, ilk aşamada hava saldırıları için özellikle 6 hava üssü üzerinde duruluyor. Pentagon planlamacıları, bu çerçevede İncirlik üssü, 1980'li yıllarda NATO fonlarıyla Körfez bölgesine dönük askeri planlar çerçevesinde inşa edilen Muş ve Batman havaalanları ile ayrıca Diyarbakır'daki hava üssünden yararlanmak istiyorlar.2 ANA MERKEZPentagon, ABD savaş uçaklarının havadan yakıt ikmal ihtiyacını karşılayacak tanker uçakları için Çorlu ve Afyon havaalanlarını ana operasyon merkezi olarak kullanmak istiyor. Bu 6 havaalanı, ABD'nin hemen keşif yaparak modernize etmek istediği üsler olarak beliriyor. Pentagon, aralarında Sabiha Gökçen'in de bulunduğu kalan 8 havaalanını daha çok lojistik amaçlı olarak kullanmak istiyor.3- 2 limanABD'nin ihtiyaç listesinde limanlar da önemli bir başlığı oluşturuyor. Pentagon, yaklaşık 90 bin kişilik bir askeri gücün bütün lojistik ihtiyacının karşılanmasında deniz ulaşımından da yararlanmayı tasarlıyor. ABD'nin geçen ekim ayında getirdiği ilk listede Trabzon, Samsun, Mersin ve İskenderun olmak üzere başlıca 4 liman vardı. Ancak Karadeniz'deki Samsun ve Trabzon limanlarının Irak için düşünülen bir harekát için ‘‘ikmal üssü’’ olarak seçilmesi, Ankara'da yadırgandı. Bu limanların coğrafi konumunun Irak'la ilişkisi soru işaretleri yarattı. ABD'nin bu iki limana gösterdiği ilgi, Ankara'da Irak'tan çok Kafkasya ve Avrasya'ya dönük bir kuvvet gösterisinin hazırlığı olarak değerlendirildi. Ankara'nın rahatsızlığını hissettirmesi üzerine bu iki liman listeden çıkartıldı.
