Özel sektörden umudunu kesen devlet, Denizli'ye 8 ayda santral kuruyor

Hükümetin açıkladığı 3 aylık eylem planının enerji başlığında, kamunun tekrar santral inşasına izin verilmesi için yasal düzenleme yapılması bulunuyor.

Kapıya dayanan elektrik arz riski nedeniyle öncelikle kamuya ait Elektrik Üretim AŞ'nin (EÜAŞ) bakanlar kurulu kararıyla santral kurabilmesinin önü açılacak. Bu düzenlemenin ardından, artık özel sektörün yatırım yapmasını beklemeyen kamu, Denizli'ye 1.400 megavat kurulu gücünde ve 1.2 milyar euroya mal olması planlanan doğalgaz santralı kurulacak. Bunu daha sonra Marmara ve Akdeniz'deki santral projeleri izleyecek. Böylece Türkiye, yeniden, doğalgaza dayalı elektrik üretiminin ağırlığının arttığı günlere geri dönecek.

Mevcut yasaya göre EÜAŞ'ın santral yapma yetkisi kısıtlı. Özel sektör yatırımlarının gecikmesi nedeniyle elektrik arzında sorun yaşanacağına kesin gözüyle bakılıyor.

EÜAŞ-DPT görüşmesi başladı

Yeniden santral kurulmasına izin verilecek yasal düzenleme yapılmadan önce çalışmalarını hızlandıran EÜAŞ, santral için Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ile birlikte çalışmaya başladı. Santral için projesini hazırlayan EÜAŞ, kasım sonunda bunu hayata geçirmeyi planlıyor. Borç içindeki EÜAŞ'a santral yapabilmesi için kaynak arayışı da başladı. EÜAŞ için 3 ayrı model üzerinde durulduğu ve bunların; şirketin kredibilitesinin artırılarak Hazine garantili kredi kullandırılması, Hazine'den para transferi ya da kârlılığının artırılması olduğu kaydedildi.

Bu yaz aylarında elekrik arz sorununun en yoğun yaşandığı Antalya bölgesinde de santral kurulması planlanıyor. Ancak bu bölgeye özel sektör ilgisi çok olduğu için, Antalya'da kurulması planlanan doğalgaz santrallarının özel sektör eliyle gerçekleştirilmesi üzerinde durulduğu öğrenildi. Atasay Kuyumculuk'un sahibi  Cihan Kamer, Antalya'da 500-600 Mv, Aksa ise 800 Mv'lik doğalgaz santralı yapmak istiyor. Sabancı Grubu ise Balıkesir-Edirne'de 1.000 Mv'lik yatırım hedefliyor.

Denizli santralı 8 ayda kurulabilir

Pahalı bir yakıt olması nedeniyle hükümetin elektrik üretiminde doğalgaz payını azaltma politikasına rağmen, arz güvenliğindeki sorun nedeniyle bu yakıta muhtaç konuma gelindi.

Çünkü doğalgaz santralları termik ve hidrolik santrallara göre daha kısa sürede kurulabiliyor. Bakanlık Denizli santralını 8 ayda tamamlamayı ve gelecek yaz aylarında hizmete açmayı hedefliyor. Bakanlığın yaklaşık 1.5 yıldır tartıştığı ve bakanlar kurulu kararıyla kamunun santral yapımında söz sahibi olmasını sağlayacak bu değişikliğin en önemli nedenlerinden birisini ise özel sektörün yatırımları geciktirmesi ve yeterli yatırım yapmaması oluşturuyor. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) yaptığı bir araştırmaya göre 2003-2006 döneminde lisans alan 167 projeden sadece 20 tanesi tamamlanma noktasına geldi ya da tamamlanmaya yaklaştı. Özel sektör ise projeleri tamamlayamamasının bürokrasi ve finansman konusunda bankacılık sisteminin enerji sektörüne güvensizliğinden kaynaklandığını savunuyor.

Bu arada kış aylarının arz güvenliğinin sağlanabilmesi için EÜAŞ, birkaç santralını rehabilitasyona aldı. Önemli santralların bulunduğu bu rehabilitasyonlar ise aralıkta tamamlanacak. Afşin-Elbistan A Santralı'ndaki rehabilitasyon 3 aylık bir süreyi alacak. Seyitömer Santralı'nın da 2 ünitesi yine 3 aylığına rehabilitasyona alınırken Soma, Bursa Doğalgaz santralları da rehabilitasyonda. Hamitabat Doğalgaz Santralı'ndaki rehabilitasyonun ise tamamlandığı belirtildi. Şu anda suyu az kullanan EÜAŞ da doğalgaz santrallarındaki üretimi artırmış bulunuyor. Ancak bunun elektrik üretim maliyetlerini artırması bekleniyor.

Arz güvenliğinde son durum

Elektrik üretim ve tüketim dengesi şu anda neredeyse baş başa gidiyor. Ancak bakanlık son 2 senedir yaz aylarında klima kullanımının da artmasının etkisiyle yaşanan arz krizlerini aşmak için önlem arayışına girdi. Günlük elektrik tüketimi son birkaç aydır 500 milyon kWh'ye kadar çıkabilirken, elektrik üretimi ise günlük 510 milyon kWh kadar gerçekleşebiliyor. Barajlardaki suların azalması ya da idareli kullanılması, kömüre dayalı termik santralların rehabilitasyonda olması, yap-işlet-devret (YİD) ve yap-işlet (Yİ) santrallarında üretilen elektriğin yüksek maliyeti de enerji arz güvenliğini olumsuz etkiliyor.

Bu arada nükleer enerji santralları kurulmasına ilişkin tasarı yeniden TBMM gündemine geldi. 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in  geçen yasa döneminde  veto ettiği tasarı Sanayi Ticaret Enerji Komisyonu’da dün ele alındı ve tümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı. Tasarının maddeleri bayramdan sonra tek tek ele alınacak.  Enerji Bakanı  Hilmi Güler, komisyonda yaptığı konuşmada “Nükleer enerji vazgeçilmez ihtiyaç: Buna mecburuz” dedi.

8 santral satışa çıkarıldı

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB), Ankara Doğal Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ'ye Tercan, Kuzgun, Mercan, İkizdere, Çıldır, Beyköy ve Ataköy Hidroelektrik santralları ile Denizli Jeotermal Santralı'nı "işletme hakkı verilmesi”, Engil Gaz'ı ise “satış” yöntemiyle özelleştirecek. Yapılacak ihalede santralların tamamı için tek teklif verilecek. Teklif verme süresi 7 Ocak 2008'de sona erecek.

Devreye girebilecek elektrik kurulu gücü (MW)