Oaxaca eylemleri

Aylin TopalNew York Meksika'nın Oaxaca eyaletinde, Ulusal Eğitim İşçileri Sendikası'nın (SNTE) 22. şubesinin üyeleri, maaş zammı görüşmelerinin ertesinde, 22 Mayıs 2006 tarihinde greve gitme kararı aldı. Oaxaca sokaklarında kamp kuran öğretmenlerin eylemine Haziran ayı içinde diğer yerel gruplar da destek verince eylemin hem çapı hem de amacı genişledi. Eylemlerin temel talebi Vali Ulises Ruiz'in istifası oldu. 21 Eylül'de 4000 eylemci, Mexico City'ye doğru yürüyüşe başladı. 10 Ekim'de başkent Mexico City'ye varan eylemciler şehrin en büyük meydanı Zocalo'da çadırlarını kurdular. Eylemcilere silahlarla saldıran polislere rağmen şu anda hem Oaxaca hem de Mexico City sokaklarında eylemler devam ediyor. Tüm baskılara rağmen eylemcilerin kurduğu Oaxaca Halk Meclisi eyalet yönetimine meydan okuyor. Oaxaca Meksika'nın toplam yerli nüfusunun yüzde 20'sine sahip olan ve mutlak fakirlik oranın en yüksek olduğu eyaletlerden birisi. Eyaletin ekonomisi büyük toprak sahiplerinin tarımsal üretimine dayalı. 1910 Meksika Devriminin ertesinde büyük toprak sahipleri (cacique) ve Kurumsal Devrim Partisi'nin (PRI) işbirliğinin bir sonucu olarak, PRI, 1990'lara kadar, bu yerel elitler yoluyla yerel seçimlerin sonuçlarını yakından kontrol etti. Eyalet tarihinde 1995 yerel seçimleri bir dönüm noktasına tekabül eder. Bu seçimlerin önemi Oaxaca'nın yakın tarihinde ilk kez iki farklı seçim sisteminin birlikte uygulanmasıydı. Yerli halkların "geleneksel pratikleri" (usos y costumbres) ve kayıtlı siyasi partilerin katıldığı seçim sistemi arasında bir orta yol bulundu. Eyaletin 570 belediyesinden 412 tanesi başkanlarını geleneksel pratiklere göre seçtiler. Bu belediyelerde adaylar kayıtlı hiçbir partiye bağlı olmaksızın bağımsız olarak adaylıklarını koyabildiler. 1995 seçimlerinin en önemli sonuçlarından birisi PRI'nin belirgin güç kaybı oldu. Bu seçimlerde, Demokratik Devrim Partisi (PRD), yüzde 30 oy oranı ile PRI karşısında önemli bir muhalefet partisi olarak yükseldi. Diğer önemli bir gelişme, mevcut siyasi parti sistemine alternatif siyasi temsil ve katılım mekanizmalarının ortaya çıkışı oldu. Adaylar herhangi bir partiye bağlı olmadan bağımsız olarak seçimlere katılabildikleri için ulusal ölçekte örgütlü üç büyük siyasi partinin yanı sıra yerel sol partiler güçlendi. Son 25 yıldır, Oaxaca'nın yerli halkları, kamu hizmetleri, toprak mülkiyeti ve seçim sistemine ilişkin otonomi taleplerini sık sık dillendiriyorlardı. Fakat bu taleplerine ancak 1994 yılında Zapatista hareketinin ortaya çıkışından sonra cevap geldi. PRI, Chiapas'dan yükselen hareketin komşu eyaletlere genişlemesini engellemek için Oaxaca yerli halkların rejimi tehlikeye sokmayacak ve PRI'nin kontrol mekanizmalarını sarsmayacak bazı taleplerini yerine getirme kararı aldı.