Antony Barnett7 Aralık 2003Observer'in ortaya çıkardığına göre, akademisyenler veya doktorlar tarafından yazılmış gibi tıp dergilerinde yayınlanan yüzlerce makale, aslında ücretlerini ilaç firmalarından alan hayalet yazarlar tarafından yazılıyor.Dergiler, yani tıp mesleğinin kutsal kitapları, doktorların yazdığı ilaçlar ve hastanelerde uygulanan tedaviler üstünde çok büyük bir belirleyici etkiye sahip. Ama Observer, güya bağımsız akademisyenler tarafından yazılmış birçok makalenin, aslında ilaç şirketlerinden büyük paralar alan ajanslarda çalışan hayalet yazarlar tarafından kaleme alındığına ilişkin kanıtları ortaya çıkardı. Tahminlere göre makalelerin yarısı, hayalet yazarlar tarafından yazılıyor. Makalelere adı konan doktorlara, itibarlarını 'ödünç' verdikleri için hatırı sayılır paralar ödeniyor, hayalet yazarlarsa gizli kalıyor. Hayalet yazarlar ve bu işleri yapan ilaç şirketleri nadiren ortaya çıkarılıyor. Pratisyen hekimlere belirli ilaçları yazmalarını öneren ve bağımsız araştırmalar gibi sunulan bu makaleler, hekimlerin önünde cirit atıyorlar.Şubat ayında New England Journal of Medicine dergisi, geçen yıl yazılan ve bir tip kalp hastalığını konu alan makaleyi geri çekmek zorunda kaldı. Görünüşe göre makale, Londra'daki Imperial College'de ve National Heart Institute'da (Ulusal Kalp Enstitüsü) çalışan doktorlar tarafından yazılmıştı. Ancak makalenin yazarları olarak gösterilen doktorlardan birçoğunun, aslında makale ile ya hiç ilgileri yoktu veya katkıları yok denecek kadar azdı. Aldatmaca, makalenin sekiz yazarından biri olarak gösterilen Alman kardiyolog Dr. Hubert Seggewiss'in, dergi editörünü arayıp makalenin yüzünü bile görmediğini söylemesiyle ortaya çıktı.Mide hastalıklarında uzmanlaşan Journal of Alimentary Pharmacology dergisinde Şubat'ta yayınlanan bir makalenin, ilaç devi AstraZeneca'ya bağlı olarak çalışan bir yazar tarafından yazılmış olduğu, ama bu gerçeğin yazar tarafından gizlendiği ortaya çıktı. Bir Alman doktor tarafından yazılan makalede, Dr. Madeline Frame'in katkılarına atıf veriliyor, ancak bu doktorun AstraZeneca'ya çalışan bir tıp yazarı olduğu belirtilmiyordu. Makale, benzerlerine göre daha kötü reaksiyonlara neden olduğuna dair görüşler olmasına rağmen, AstraZeneca tarafından üretilen ve gastrik ülserlerde kullanılan Omeprazole adlı ilacı öneriyordu.Sektörde yapılanları ortaya çıkaracak kadar cesur kişilerin sayısı çok az. Tıp yazıları yazılan bir şirkette 2002'ye kadar editör yardımcılığı yapan ve şahit olduklarından çok rahatsız olan Susanna Rees, bunlardan biri. Rees British Medical Journal'ın web sayfasına yazdığı mektupta, "hayalet rapor yazan ajanslar, kongrelerde sunulan ve dergilerde yayınlanan bu raporların gerçek niteliğini gizlemek için büyük çaba sarfediyorlar" dedi. "Bu raporların kabul edilme oranı oldukça yüksek - fevkalâde yüksek olmasa da, istikrarlı bir şekilde yüksek." Rees, elektronik ortamda gönderilen raporların gerçek kaynağının anlaşılmaması için gerekenleri yapmanın, görevinin bir parçası olduğunu söylüyor.
"Makale elektronik ortamda veya diskle bir tıp dergisine gönderilmeden önce uyguladığım standart yöntemlerden biri, Word dosyasındaki hayalet yazım ajansı, hayalet yazar ve ilaç şirketinin adlarını silmek ve yerine ilaç şirketinin veya ilaç şirketin adına çalışan ajansın yazarlığa uygun gördüğü kişinin ve kurumun adını yazmaktı." Kendisiyle bağlantı kurduğumuzda, Rees "bir gizlilik anlaşması" imzaladığını söyleyerek daha fazla ayrıntı vermedi.
"Bütün firmalar işin içinde"Birkaç yazım ajansında çalışmış olan bir tıp yazarı, bir daha iş bulamama korkusuyla ismini vermedi. "İlaç şirketlerinin bazen bir ilacı desteklemek için, tıp yazarlarına parayla inceleme raporu yazdırdıkları doğru" dedi: "Bu genellikle bu konuda yapılmış yayınları kullanarak, belirli bir ilaç kullanımı ile yapılan tedavinin yararlarını açıklamak şeklinde yapılıyor. Sonra makalede adını kullandıracak tanınmış bir doktor bulunuyor ve arkasında ilaç firmasının olduğu, hayalet yazar tarafından yazıldığı kimse tarafından bilinmeyen makale, dergiye gönderiliyor. Bu uygulamaya ahlâk dışı denebilir, ama bütün firmalar işin içinde." Psikiyatri, hayalet yazarlığın artan bir şekilde sorun olduğu alanlardan biri. Wales Üniversitesi'nden Dr. David Healy, anti-depressanların olası sakıncaları üzerinde araştırma yaparken bir ilaç üreticisinin temsilcisinden yardım teklifi aldı. Observer tarafından görülen e-mektupta "İş yükünüzü en aza indirmek için ve yayımlanan çalışmalarınıza dayanarak, hayalet yazarımıza ilk taslağını ilişikte gönderdiğimiz raporu yazdırdık." Makale, yakında yapılacak kongrede sunulmaya hazır, 12 sayfalık bir incelemeydi. Daha önce bir tek kelimesini bile görmediği halde, makalede yazar olarak sadece Healy'nin adı geçiyordu. Ama Healy'nin sözkonusu ilacın incelendiği parlak makale konusunda çekinceleri vardı; bu nedenle bazı değişiklikler önerdi. Şirket cevabında, Healy'nin "ticari önemi olan" bazı noktaları gözden kaçırdığını söyledi. Sonunda hayalet yazar tarafından yazılan makale ilk haliyle ve başka bir doktorun adıyla önce kongrede sunuldu, sonra da bir psikiyatri dergisinde yayınlandı. Healy bu tür hilekârlıkların sıklaştığı görüşünde. "İlaçlar hakkında yayınlanan makalelerin yüzde 50'si, ortalama insanın beklediği ve olmasını istediği şekilde yazılmıyor…gördüğüm kanıtlar, New England Journal of Medicine, the British Medical Journal ve Lancet gibi önemli tıp dergilerinde çıkan makalelerin yarısının, tıp yazımı ajanslarının yardımıyla yazıldığını gösteriyor. Bu makaleler, paraları ilaç firmaları tarafından ödenen bilgi verici reklamlardan başka bir şey değil." İlaç şirketi Pfizer aleyhine Amerika Birleşik Devletleri'nde açılan bir davada, şirket içi belgeler ortaya çıktı. Bu belgeler şirketin New York'taki bir tıp yazım ajansına iş verdiğini gösteriyordu. Belgelerden birinde anti-depressan Zoloft için yazılan makaleler inceleniyordu. Bazı makalelerde sadece bir tek eksik vardı: makaleyi yazan doktorun adı. Doktor adının bulunması gereken boşluğa ajans tarafından İB harfleri konulmuştu. Dr. Healy bunun "ileride belirlenecek" anlamına geldiğini düşünüyor. British Journal of Medicine'ın editörü Dr. Richard Smith, hayalet yazımın "çok büyük bir sorun" olduğunu kabul ediyor. "İlaç firmaları tarafından faka bastırılıyoruz. Makaleler üzerlerinde doktorların adlarıyla geliyor ama sıkça, bu doktorların bazılarının yazdıkları hakkında ya çok az, ya da en ufak bir fikre bile sahip olmadıklarını görüyoruz" diyor: "Farkettiğimiz zaman makaleyi geri çeviriyoruz, ama bu da çok zor. Bir anlamda, ilaç firmalarının konuyla ilgilerinin açıklanması konusunda ısrarlı olarak, kendi başımıza iş açtık. Bunu aşmanın yollarını buldular ve gizlice yapıyorlar."
Derleyen: İnci Ötügen
