| 1992 Rio Doğa Zirvesinde alınan kararlardan “İklimsel Değişim Konvansiyonu” çerçevesinde Cennet Bahçesi (Eden Project: www.edenproject.com) adlı bir proje yaşama geçirilmiş. 1994’te fikir olarak ortaya çıkan, inşaatı ise 1998’de başlatılan projenin yaratıcılarından biri olan Tim Smit Cennet Bahçesi Projesi’ni böyle tanımlamıştı. “Heligan Yitik Bahçeleri”ni yeniden hayata geçiren ekipte de çalışmış olan Smit, Cennet projesinin amacını “Bitkilerle insanlar ve kaynaklar arasındaki yaşamsal etkileşimi anlayıp, yönlendirerek bu üç ögenin geleceğini sürekli kılmak” olarak açıklamıştı.Cennet Bahçesi bir yandan insanın ve doğanın geleceğini |
İlk yıl 750 bin ziyaretçi beklenirkenneredeyse iki katı gelmiş.koruma amaçlı bir ortam olarak, bir yandan da insanlara bu ortamları tanıtan, görüşe açık, bugünden yarına bir köprü oluşturan görkemli bir doğa başyapıtı olarak planlanmıştı.
Cennet Bahçesi’nin yapımı 2001 yılında İngiltere’nin güney batısındaki Cornwall bölgesindeki St. Austell kasabası yakınlarında atıl bir kil kuyusunun üzerinde başlamış. 50 metre derinliğindeki kuyunun üzerine dev bir yarım küre inşa edilmiş. Ertesi yıl bunun yanına bir dev yarım küre daha eklenmiş. Ana kürelere bağlı minik küreler de var. Yarım küreler araziye rahat oturmaları açısından köpük şeklinde yapılmış. Hex-tri-hex adı verilen bu tasarımda küreler altıgen ve üçgen şekillerden oluşuyor. Arada tek tük beşgenler de var.
Bir teknoloji harikası
Her bir altıgen, beşgen ve üçgen birim üç katlı EFTE (ethyltetrafluoroethylene) malzemesinden yapılmış. EFTE ağırlığa, darbeye son derece dayanıklı, kendi kendini temizleyebilen, camın %1’i ağırlığında çok hafif bir madde. Ultraviyole ışık geçirimi de çok yüksek, ki bu da bitkilerin gelişimi açısından çok gerekli.
Cennet Bahçesi’nin yapımı ile ilgili birkaç ayrıntı:
İnşaat sırasında kullanılan iskele dünyanın en büyük kuş kafesi olarak Guinness Rekorlar kitabına geçmiş. İnşaat sahasından tam tamına 1.8 milyon ton toprak çıkarılmış. Çıkarılan toprağın 85 bin tonu kullanılamaz kil artığı imiş ama bu yeşil atığa dönüştürülüp toprak olarak bahçede kullanılmış. Kürelerin en büyüğünün uzunluğu 240, yüksekliği 55, eni ise 110 metre imiş. Kürelerden en yüksek olanı Londra Trafalgar meydanındaki Nelson Anıtı kadar yüksek. Bu küreye ilk yıl dikilen abanoz ağacı fidanlarının 50 yıl içinde kürenin tavanına ulaşması bekleniyor.Kürelerin en az 25 yıl süreyle bakım gerektirmeyeceği öngörülüyor.Kürelerdeki havalandırma ve ısıtma gibi iklim kontrolleri bilgisayarlar yardımı ile yapılıyor. Her ne kadar küreler bir tür “sera” iseler de, fikir babaları kürelere “biome” demişler. Biome’larda dünyanın dört bir yanından getirilen beş bin bitki türünün 100 bin kadar çeşiti bulunuyor. Projede aslında üç ana biome var. Bunlardan çatısız biome olarak bilineni kürelerin dışındaki alanı kapsıyor. Bu alanda Cornwall’ın yumuşak ikliminin elverdiği çay, kenevir gibi bitkiler yetiştiriliyor. Kürelerden biri ılıman bir iklim içeriyor. Burada Akdeniz, Kaliforniya ve Güney Afrika’dan getirilen zeytin, narenciye, mısır, pamuk gibi bitkiler yetiştiriliyor.
İkinci küre ise kahve, muz, ananas, kauçuk ağacı, koka gibi tropik bitkileri ve yağmur ormanı iklimini taşıyor. Her üç ortamdaki bitkiler de bulundukları iklimin özellikleriyle uyumlu, renk ve koku uyumları ile görsel ve aromatik bir şenlik oluşturuyor. Dünyanın her yanından bitki var 
Beş bin tür bitki...
Cennet Bahçesi’nin her köşesi küreselleşmeye karşı bir politika içinde olunduğunu gösteren işaretlerle dolu. Atık geri dönüşümü, satışa sunulan her ürünün organik olması gibi ayrıntıların ötesinde bölge halkı ile işbirliği içinde yürütülen çevre korunmasına yönelik, kirlilik karşıtı çalışmalar da projeyi bütünlüyor.
Canlıların doğal ortamı bilgisayar kontrolünde sağlanıyor.Sidney Opera Binası’ndan sonra dünyanın en çok ilgi çeken mimarlık harikası olmaya aday olan Cennet Bahçesi’ni açıldığı gün 7 bin kişi ziyaret etmişti. İlk yıl 750 bin civarında ziyaretçi bekleyen yetkililer bu sayının 1.3 milyona çıkmasından hoşnut. Yetkililer projenin aslında bir tür fuar, festival alanı, gezi görgü yeri olmaktan çok insanın geleceğine yönelik bir proje olduğunu söyleyedursunlar, bölge turizm yetkilileri bu ilgiden pek bir memnunlar. Projenin açılışından sonraki ilk dokuz ayda ziyaretçiler bölgedeki otel ve restoranlara 120 milyon sterlin bırakmışlar.
Proje 17 Mart tarihinde üçüncü yılına giriyor ve bir yandan da büyümeyi sürdürüyor. Cennet Bahçesi’ne önümüzdeki iki yıl içinde üçüncü bir biome eklenmesi planlanıyor. Üçüncü biome Kuru Tropik Alan biyomu olacak. Yeni kürenin planları mart ayının ilk haftasında St. Austell Aylmer Meydanı’ndaki Makina binasında gösterime açıldı. Yeni inşaat için yapım izninin baharda alınması, kürenin 2005 yılında tamamlanıp halka açılması planlanıyor. (Fotoğraflar: BBC Online)
Eden Project: www.edenproject.com
