4 Kasım 2007Müjgan Halis, Figen Yanık, Nuh Köklü
Toplum bir infial halinde. Kendisi gibi olmayana tahammül giderek azalıyor. Halbuki bu toplumun geçmişinden çıkaracak birkaç kitap dolusu dersi var. Adı 6-7 Eylül, adı Maraş, adı Çorum, adı Sivas, adı Gazi olan. Olayların tanıklarıyla konuştuk..
"Güllerin bedeninden dikenleri teker teker koparırsan, dikenleri kopardığın yerler teker teker kanar. El ele gittiğimiz bir yolda sen git gide büyürsen, benim içimde çok beklemiş çok eski bir yer kanar," diye yazmış Turgut Uyar bundan yıllar önce Yokuş Yola adlı şiirinde. Son haftalarda toplumda ötekine, farklı olana, kendisi gibi olmayana karşı tahammülsüzlük Uyar'ın şiirindeki teker teker koparılan dikenler gibi. Etnik kökeni, mezhebi, siyasi görüşü nedeniyle kapı komşusuna düşmanca bakanların, yıllarca yaşadıkları kentlerde dışlananların, çoğunluğun görüşüneyaşam biçimine uymaya zorlananların hikâyeleri anlatılıyor gazete sütunlarında. Bu olayların çok daha kanlılarını Türkiye kamuoyu yakından hatırlıyor: 1955'in 6-7 Eylül'ünde İstanbul'da, 1978'de Maraş'ta, 1980'de Çorum'da, 1993'te Sivas'ta. Bu sayfayı zayıf olan toplumsal hafızamızı tazelemek için hazırladık ve olayların ilk elden tanıklarıyla konuştuk. 6-7 EYLÜL OLAYLARI 6-7 Eylül 1955'te "Atatürk'ün Selanik'te doğduğu eve bomba atıldı" iddiasıyla başlayan ve yaklaşık dokuz saat süren olaylarda 17 Rum ve Ermeni yurttaşımız hayatını kaybetti, 32'si de ağır yaralandı. 4 bin 348 işyeri, 110 otel, 27 eczane, 23 okul, 21 fabrika, 73 kilise ve mezarlık ile binin üzerinde ev tahrip edildi. Saldırıların ardından milyonlarca dolarlık maddi zararın yanı sıra, binlerce Rum yurttaş Türkiye'yi terk etti. MARAŞ KATLİAMI 1978'in Aralık ayında başlayan ve Alevileri hedef alan Maraş olayları, bir katliama ve yağmaya dönüştü, daha sonra da 12 Eylül'ün gerekçelerinden biri haline getirildi. Alevi kadınlara tecavüz edildi, hamile kadınlar şişlenerek öldürüldü, bebekler vahşice parçalandı. "Alevileri öldüren cennete gider," sloganıyla yola çıkan saldırı sonrasında resmi rakamlara göre çoğunluğu çocuk 111 kişi öldü, Alevi nüfusun yüzde 80'i Maraş'ı terk etti. ÇORUM OLAYLARI 1980'in temmuz ayında yaşanan Çorum olaylarında Alevi ve Sünni mahalleleri arasına barikatlar kuruldu. 4 Temmuz'da Cuma namazını kılan cemaat, "Aladdin Camisi'ne bomba atıldı" kışkırtmasıyla sokaklara döküldü. Evlere, işyerlerine yapılan saldırılar tam altı gün sürdü ve 57 kişi öldürüldü, 100 kişiden haber alınamadı, 200 kişi yaralandı, 300'e yakın ev ve işyeri tahrip edildi, 600 Alevi aile Çorum'u terk etti. SİVAS KATLİAMI2 Temmuz 1993 tarihinde Sivas'ta Pir Sultan Abdal Şenlikleri sırasında Madımak Oteli'nin kuşatılıp yakılması ve şehirde bulunan 35 yazar, ozan ve aydının yakılarak katledilmesi ve oteli ateşe verenlerden de ikisinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. Aralarında Aziz Nesin'in de bulunduğu 51 kişi de olaylardan kendi olanaklarıyla, ağır yaralarla kurtuldu. Devlet kurbanların ailelerine 510 bin avro tazminat ödemek zorunda kaldı.
