Utku Perktaş, Antroposen Sohbetler'de doğal felaketlerin sıra dışı rolünden bahsederken, 'Volkanik Patlamalar ve Yangınlar Küresel Isınmayı Nasıl Etkiliyor?' sorusuna da cevap vermeye çalışıyor.
Son sekiz yılda gerçekleşen volkanik patlamalar ve kontrol edilemeyen yangınlar, küresel ısınmayı şaşırtıcı bir şekilde yaklaşık beşte bir oranında dengelemiş durumda. Bu etki, çevresel değişikliklerin karmaşıklığını ve doğanın kendi dengeleyici mekanizmalarını yansıtan ilgi çekici bir keşif niteliğinde.
Stratosferik Soğutma Etkisi: Araştırmanın Temeli
Pengfei Yu ve Jinan Üniversitesi ekibinin çalışması¹, Tibet platosu ve ABD üzerinde yüksek irtifa balonları kullanarak volkanik patlamaların ve yangınların yarattığı stratosferik² soğutma etkisini ayrıntılı bir şekilde incelemiş. Bu öncü çalışma, atmosferin üst katmanlarında gerçekleşen olayların gezegenimizin iklimine nasıl etki edebileceğini aydınlatan bir pencere sunuyor. Araştırmanın sonuçlarına göre, 2014 ile 2022 arasında gerçekleşen volkanik patlamalar ve orman yangınları ∼3.2 milyon ton sülfür dioksit ve 0.8 milyon ton duman aerosolünü stratosfere enjekte etmiş. Bu etkileyici miktarlar, doğanın kendine özgü güçlerini ve etkileyici süreçlerini gözler önüne seriyor.
Stratosferik Etkinin Sürekliliği
Sülfür dioksit ve duman aerosolleri daha düşük enlemlerden ve yüksek irtifalardan enjekte edildiği için bu etkilerin simüle edilen ömürleri 2005-2013 dönemi volkanik patlamaların yarattığı etkilere göre %50 daha uzundur. Bu faktör, stratosferik etkilerin küresel iklimdeki dengeleri nasıl etkileyebileceğini açık bir şekilde göstermektedir.
Gezegenimizin Soğuma Reçetesi: Stratosferik Enjeksiyonların Rolü
Özellikle 2015’de Şili'nin güneyindeki Calbuco volkanının son faaliyetinden 42 yıl sonra patlaması ve 2019 ile 2020 yıllarında meydana gelen Avustralya orman yangınları, atmosfere duman ve gaz enjekte ederek gezegenin ısısını düşürmeye yardımcı olmuş, zira güneşten gelen ışınların Dünya’ya girişini engellemiş. Bu olaylar, doğal olayların küresel ısınma üzerindeki etkilerini gösteren önemli bir örnek.
Sera Gazları ve Geleceğin İklimi: Soğutma Etkisinin Geleceği
Bu ilginç sonuçlara karşın aynı araştırma, gelecekte sera gazlarının şiddetli artışının, volkanik patlamalar ve yangınlar gibi doğal soğutma etkilerini azaltacağını göstermekte. Bu durum, iklim değişikliğiyle mücadelede sadece doğal süreçlere değil, aynı zamanda insan faaliyetlerine dayalı stratejilere de odaklanmanın önemini vurguluyor.
Bu ilginç araştırmanın sonuçları, gezegenimizin karmaşık ekosistemi içinde stratosferik etkilerin nasıl işlediğini anlamamıza yardımcı oluyor. Gelecekte, daha dengeli ve sürdürülebilir bir iklim için doğal etkileri anlamak ve insan müdahalesinin rolünü belirlemek büyük önem taşımakta ve tabii ki kömür ve petrol ürünleri gibi fosil yakıtlardan vazgeçmek zorundayız. Aksi durumda geleceğin iklimi için iç açıcı bir tablo çizmek pek mümkün görünmüyor.
