2018’de dünyanın yeşil 'en’leri: İyi gelişmeler, kayıp ve felaketler

Dünyada 2018 iklim değişikliğinin ve karbon emisyonlarının hızlandığı, Trump gibi gezegen düşmanlarının güçlendiği, ekoloji aktivistlerine yönelik saldırıların devam ettiği bir yıl oldu. Ama aynı zamanda bilimsel gelişmeler ve direniş de güçlendi. 

Liste sıralı değildir. 

2018’de dünyada 10 yeşil iyi gelişme ve direniş

1- Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli IPCC’nin 1,5 Derece Özel Raporu yayınlandı ve her şey değişti. Dünya insanları küresel ısınmayı 2 değil 1,5 derecede durdurmanın ne kadar önemli olduğunu ve bunun için sadece 12 yıllarının kaldığını dünya nın en büyük iklim bilimi otoritesinden öğrendiler.

2- Polonya’nın Katowice şehrinde düzenlenen ve IPCC’nin 1,5 Derece Özel Raporu’nun damga vurduğu 24. İklim Değişikliği Taraflar Konferansı’nda Paris Kural Kitabı eksiklerle de olsa kabul edildi. Böylece 2015’de kabul edilen Paris Anlaşması işlerlik kazandı.

3- İsveçli 15 yaşındaki lise öğrencisi Greta Thunberg iklim değişikliğini durdurmak konusunda hiçbir şey yapılmadığı için harekete geçti ve okul kırarak eyleme başladı. COP24’te de açılış konuşması yapan Greta dünya liderlerini uyardı. Dünyanın çeşitli yerlerinde özellikle de Avustralya’da öğrenciler Greta’nın çağrısıya okul grevine başladılar.

4- Avrupa’da kömüre karşı direniş hız kazandı. Almanya’da 12 bin yıllık Hambach Ormanı’nın kalan kısmındaki ağaçların linyit madenini genişletmek için yok edilmekten kurtarılması için binlerce kişinin katılımıyla protesto eylemleri düzenlendi. Yine Almanya’da Köln şehri yakınlarında Ende Gelände örgütü liderliğinde 6500 eylemci şu ana kadar linyit kömürüne karşı yapılan en büyük sivil itaatsizlik eylemini gerçekleştirdi ve Avrupa’nın en büyük karbon emisyonundan sorumlu olan RWE’nin kömür madenlerine giden raylara yatarak 24 saat boyunca bu yolu kesintiye uğrattı.

Fotoğraf: Mashable

5- Dünyanın farklı ülkelerinde yaşayan ve iklim değişikliğinin etkilerine doğrudan maruz kalan aileler, Avrupa Birliği’ne (AB) dava açtı.

6- Avrupa Birliği, aylardır devam eden müzakerelerin sonunda tek kullanımlık plastiklerin yasaklanmasına karar verdiğini açıkladı. AB’nin Tek Kullanımlık Plastik Yönetmeliği en geç 2021 yılına kadar tüm üye ülkelerde yürürlüğe girecek.

7- Bir grup yurttaşın 2015’te Hollanda hükümetine karşı açtığı ve mahkemenin Hollanda’nın 2020’ye kadar emisyonlarını önemli oranda azaltmasına karar verdiği Urgenda davası Ekim ayında hükümetin temyiz davasını kaybetmesiyle iklim davaları açısından çok önemli bir emsal oluşturdu.

8- ABD Başkanı Donald Trump tarafından ABD Çevre Koruma Ajansı EPA’nın başına getirilen ve adı skandallarla anılan Scott Pruitt istifa etti. Pruitt’e istifasından bir gün önce Washington DC’de yemek yediği bir lokantada kucağında 2 yaşındaki oğlu olan bir kadın istifa çağrısında bulunmuştu.

9- Dünyada nükleer endüstri gerilemesini sürdürdü. Güney Afrika nükleer santral planlarında geri adım atarken ve Belçika nükleer enerjiden vazgeçeceğini açıklarken, Hitachi Galler’deki nükleer projesini askıya aldı. Toshiba ise Birleşik Krallık’ta nükleer santral için kurduğu şirketi kapatma kararı aldı. 

10- Dünya içten yanmalı benzinli motor teknolojisini terk etme yolunda yavaş da olsa adım atmaya başladı. Avrupa’da elektrikli araç satış oranları yüzde 40’ı aşarak 1 milyonu geçti.

2018’de dünyada 10 kayıp ve felaket 

1- Yunanistan’ın Atika bölgesinde Avrupa’da yaşanan büyük sıcak dalgası sırasında başlayan orman yangınında 100 kişi öldü, 4000 kişi yangınlardan etkilendi. Yunanistan yangınları 21. yüzyılda çıkan en ölümcül ikinci orman yangını oldu.

2- Tüm zamanların en büyük ve en ölümcül orman yangını sezonunun yaşandığı Kalfiorniya’da 2018’de çıkan orman yangınlarında en az 86 kişi öldü, 766 bin hektar alan yandı, 3,5 milyar dolar zarar oluştu.

3- İklim değişikliği hız kesmedi: Japonya’da, Kanada’da ve Avrupa’da ölümcül sıcak dalgaları.

4- İklim değişikliğine bağlı aşırı yağışlar, seller, dolular, toprak kaymaları devam etti: Asya’da, özellikle de Japonya’da, 
Hindistan’da, Suudi Arabistan’da ve Laos’ta, İtalya’da, Kenya’da sel ve heyelan nedeniyle yüzlerce kişi öldü.

5- Kasırgalar, tayfunlar ve siklonlar iklim değişikliği nedeniyle daha yıkıcı devam ediyor: Hindistan’da Gaja, ABD’de Florance, Hawai’de Walaka, Japonya’da Trami ve Jebi tayfunları yıkıp geçti: Yüzlerce ölü.

Fotoğraf: Reuters

6- Küresel karbon emisyonları 2018’de hızlanarak artmaya devam etti. 2014-2016 arasında artış duraklamıştı. Geçen sene artış tekrar başlamış ve 2017’de 2016’ya göre yüzde 1,6 artış görülmüştü. 2018’de ise 2017’ye göre yüzde 2,7 daha fazla karbondioksit atmosfere salındı.

7- Brezilya’da, devlet başkanlığına Sosyal Liberal Partinin (PSL) adayı aşırı sağcı, iklim inkarcısı Jair Bolsonaro seçildi. Paris Anlaşması’ndan çekileceğini, Amazon ormanlarının yok edilmesine hız vereceğini ve Çevre Bakanlığı’nı kapatacağını vaat eden, Bolsonaro daha göreve başlamadan Brezilya 2019 iklim zirvesini yapmaktan vazgeçti. 

8- Yasa dışı avlanma ve yabani hayvan ticaretiyle mücadeleye katkıda bulunan dünyaca ünlü fildişi ticareti araştırmacısı Esmond Bradley Martin, Kenya’da öldürüldü.

9- Casuslukla suçlanan İranlı doğa savunucusu Dr. Kavous Seyed Emami  gözaltında hayatını kaybetti.

10- Hava kirliliği bu yılın da en önemli çevre sorunlarından biri olmaya devam etti. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü “yeni tütün” hava kirliliği uyarısı yaparken, hava kirliliği nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı yılda yedi milyona ulaştı.