Açık Dergi yayınında Europa Nostra'nın Büyükada Rum Yetimhanesi hakkında 29 Temmuz 2019 tarihinde yayınlanan son raporunu konuşuyoruz.
Büyükada Rum Yetimhanesi kompleksi, Europa Nostra Turkiye/Bizim Avrupa Derneği tarafından bu programa aday gösterilmesi üzerine, 2018 yılında Avrupa’nın Tehlike Altındaki 7 Kültürel Miras alanı arasına seçilmişti.
Şimdi Yetimhane'nin rehabilitasyonu için Europa Nostra ve Avrupa Yatırım Bankası Enstitüsü uzmanlarının hazırladığı rapor yayınlandı.
Yetimhane, İstanbul’un önemli mimarı Alexander Vallaury tarafından, 19. yüzyılın sonunda, lüks bir otel ve kumarhane olarak kullanılmak üzere inşa edilmişti. 1903’te, yapının bu şekilde kullanılmasının mümkün olmaması üzerine yetimhane olarak kullanılması şartıyla Fener Rum Ortodoks Patrikhanesi’ne bağışlanmış ve. 1964’te kapanana kadar bu işlevini sürdürmüştü.
O zamandan beri ihmal edilmiş olan ve geçirdiği yangın, 1999 depremi ve olumsuz hava koşulları gibi etkilerle zarar gören yapı giderek yıpranmış ve bütünüyle çökme tehlikesi ile karşı karşıya.
Bu hafta içinde yayınlanan raporda Yetimhane hakkında şunlar belirtiliyor: "hem ada (Büyükada/ Prinkipo) peysajı içinde hem de denizden bakışta etkileyici bir görsellik sunmaktadır. Eşsiz sanatsal ve estetik değerinin yanı sıra yapı, yapıldığı dönemin teknik becerilerine ve mimari tasarımına önemli bir örnek teşkil eder. Yetimhanenin, adanın mitolojisi içinde önemli yeri vardır ve ada sakinlerinin ortak hafızasında, özellikle İstanbullu Rumların zihinlerinde özel bir yere sahiptir.“
Yapının "yeniden canlandırılması" gerektiğine işaret eden Europa Nostra raporu önümüzdeki süreci şöyle tarifliyor: "Bu projenin temel amacı, alanın geri kazanılması ve binaların güvenli bir hale getirilmesidir. Daha sonra, birkaç farklı kalıcı ve geçici kullanım biçimlerinin birleştirilmesi imkanı da sunan kompleks canlandırılacaktır. Esas amaç, tamamen orijinal durumuna geri getirmek değildir, yeni ve cazip kullanımlara adapte ederken, ayrıca son yıllarda geçirdiği bozulmaların izlerini mümkün olduğu ölçüde yok etmeden görünür kılmaktır."
Patrikhâne'nin de önerisiyle bugün burasının bulunduğu şehri tüm dünya ve gezegenle ilişkiye sokacak bir Bir Çevre Enstitüsü ve Diyalog Merkezi olması planlanıyor.
Dergi'de tam da bu noktada, yeni bir dönümün nasıl gerçekleşeceği ve bu dönemeçteki yönetişim ve iletişim ilkelerinin ne olması gerekliliğine değiniyoruz. Üstelik önümüzde bu sürece benzer hem iyi hem de kötü örnekler oldukça fazla. Korhan Gümüş ve Evrim Altuğ eşliğinde değerlendiriyoruz.
