İskender'i, İskender Savaşır'ı yitirdik. İnsanlığın ruhuna ve ruh hallerine duyduğu sonsuz merakıyla pek çok kişiye ilham olmuş, sonsuz çeşitlilikte çalışmalarıyla Türkiye'nin entelektüel hayatında müstakil bir konuma sahip, programcımız, dostumuz ve hocamız.
Geride bizlere pek çok radyo yayını bırakan İskender Bey'in (bunların tekrarları peyderpey yayında olacak), geniş ilgi alanını ifade etmek için, kurucusu olduğu Defter Dergisi'nin geçtiğimiz yıllarda dijital ortama aktarılan arşivine bir göz attık. Salt bu mecrada yayınlananlar bile, derli toplu ol(a)masa da ne kadar oylumlu bir külliyatın bize miras kaldığını gösterir nitelikte. Radyo faslına aşağıda devam edeceğiz ama şimdi Defter'de kalmış İskender Bey'in izlerine gelin bir beraber bakalım
Yazılar:
-Modernizmin Eşiği - 5. Sayı (Stendhal, Tolstoy, Hugo üzerinden bir modernizm soruşturması)
-Geçmiş ve Geçmişçilik Hakkında - 5. Sayı (Ahmet Oktay ve Orhan Koçak ile edebiyat ve şiir soruşturması. )
-Cézanne'ın Özgürlüğü - 5.sayı (Hegel - Merleau-Ponty - Monet ekseninde bir görüş/bakış açısı soruşturması)
-Nurdan Gürbilek ile birlikte “Hapishane Tanıklıkları” dosyası - 9. Sayı (Ertuğrul Kürkçü, Sezai Sarıoğlu, Veli Devecioğlu, Zihni Anadol ile nehir-söyleşmeler)
-Aynı 9. sayıda yer alan yine N. Gürbilek ile birlikte kaleme aldıkları Foucault'un Hapishanelerine Giriş yazısı
-Bir Kavram Olarak Alet Mantık ve Parti - 12. Sayı (Aydın Çubukçu ve Orhan Koçak ile siyaset soruşturması)
-Kasvet ve Arınma - 17. Sayı (İnci Eviner'in o dönem açtığı bir sergi ve resimlerin duygusu üzerinden sanat ve hakikat ilişkisinin eleştirisi)
-Güller - 19. Sayı (Kendi hayatından yola çıkan bir deneme - Ölümün boynu büküklüğünden, sevdadan, farelerden bahsediyor.)
-Modernleşme ve Modernizm - 23. Sayı ( BİLSAR'da verdiği bir seminerin yazıya dökülmüş hali (kendisi tarafından)
-Kişilik Yapıları Üzerine Bir Sınıflandırma Denemesi - 24. sayı
-Heiddeger Üzerine Üç Soru - 25. Sayı ( Oruç Aruoba ve Orhan Koçak ile söyleşi)
-Zaman ve Kimlik Üzerine bir Soru - 26. Sayı (Saffet Murat Tura ile Söyleşi)
-Yormak - 27. Sayı (Kelimenin etimolojisi üzerine deneme)
Çeviriler:
-Fawaz Trabulsi - Beyrut Şehri İçin bir Kılavuz - 5. Sayı (Granta Dergisi'nin 24 Mayıs 1988 sayısından çeviri)
-Thomas Kuhn - Bilimlerin Gelişmesinde Matematik ve Deneysel Gelenekler - 12.sayı
-Benedict Anderson - Ulusal Bilincin Kültürel Kökenleri - 13. Sayı (Milliyetçiliğin ortaya çıkışı vs. üzerinden muazzam kafa açıcı bir metin)
-Theodor W. Adorno & Lucien Goldman - Betimleme, Anlama ve Açıklama - 14. Sayı (Royaumont'da toplanan ikinci uluslararası edebiyat sosyolojisi kolokyumundan bir söyleşi)
-Julia Kristeva - Kadınların Zamanı - 21. sayı
-Martin Bailey - Vincent Van Gogh'un bir Küçük Hikayesi Bulundu - 23. Sayı (Hollanda'da bir çatı katında VVG tarafından yazılan bir hikayenin bulunması üzerine.)
-Franco Moretti - Hakikat Anı - 23. Sayı (Moretti'nin Signs Taken for Wonders adlı kitabından çevrilmiş (1988 - Verso)
-Walter Benjamin - Gershom Scholem - Üç Mektup - 26. Sayı
-Stephen Frosh - Toplumsal Bir Yaşantı Olarak Kimlik Bunalımı - 26. Sayı
-Julia Kristeva - Yabancı Için Tokkata ve Füg - 28. Sayı (Kristeva'nın Strangers to Ourselves kitabının ilk bölümü).
Görülebildiği gibi İskender Bey sürekli bakan, bakıp gördüğüne hemen ikna olmayan, her daim yeni sorular sorabilen bir merak üstadı. Belki bundan da daha önemlisi soruları ve bu sorulara mukabil geçici konaklar olan cevapları, insanlarla sürekli paylaşan; tam da bu yüzden entelektüel hayatımızda çok iz bırakmış bir dost. Onun bu entelektüel izini (hem kitaplarda hem de ruhumuzda bıraktığı bir iz bu) hakkıyla bir araya getirecek bir yayın (ya da yayınlar) umarız bir gün kotarılır.
Savaşır’ın radyodaki ilk ‘resmi’ yayını Ayşe Tütüncü ile 2001 yılında Açık Radyo’nun 13. Yayın Dönemi’nde başlattığı “Tünelin Ucundaki Ses” . “Müziğin ruhu, ruhun müziği” altbaşlığıyla bir yıl boyunca sürdürülen yayın, ardından Aslı Erdoğan’la “Karşıdan Sesler" ismini alır ve çeşitli formatlarda, insan ruhu üzerine çok yönlü bir sohbet olarak yıllarca sürer.
2008 İskender Bey'in Açık Dergi’de "Kelimelerin Anayurdu ve Tarihi" programını başlattığı tarih. Metis Yayınları'nda aynı isimli kitabının bir radyo yansısı olan bu yayın, kolektif olarak sürdürülür (Timuçin Binder, Ömer Aygün ve Zeynep Sayın’ın ismini anmak gerek). Çok yakın zamanda, programın tekrarı Açık Dergi'de olacak.
Ve tabi ki Mekanlar ve Çağlar İçinde Ses: İştar Gözaydın’la süren ve Bach külliyatının baştan sonra muhtelif yorumlarıyla dinletildiği bu yayında, Pazar sabahları İskender Bey'i İştar'ın olmadığı günlerde yedek programcı olarak duymuş olanlarınız eminiz çoktur. Hele ki İştar Hanım'ın 15 Temmuz sonrası haksız yere hapse konulduğu o kritik süreçte, İskender Bey'in cesaret ve metanetle ve yine kolektifçe sürdürdüğü yayınlar radyo tarihi için unutulmaz.
Devri daim olacak.
*bu metnin başlığı Savaşır'ın Defter'de yayınlanan Güller yazısından alıntıdır. **Defter derlemesi için Sıla Tanilli'ye teşekkür ederiz.
