Hasan Ersel

Son günlerde gündemde olan jenerik ilaç üretimi konusunda yaşanan karmaşa, hem Türkiye'nin, hem de küresel boyutta dünyanın çok temel bazı sorunlarının kaynağını anlamamız ve çözüm yolları üzerinde düşünmemiz için iyi bir örnek.

Büyüme ve Enflasyon rakamlarından yola çıkarak, 2004'ten 2005'e Türkiye'nin genel ekonomik durumu hakkında bir değerlendirme.

Hasan Ersel, yılın son günlerinde yaşanan Güney Asya felaketinden yola çıkarak, Açık Gazete için bütün yıl ve tüm dünya için bir değerlendirme yaptı: "Finans piyasalarını bir anlamda dünyaya hakim olmuş, çökmüş olan bencilliğin somut olarak yansıdığı bir yer olarak görüyorum."

Geçtiğimiz hafta hükümet 3 yıllık bir ekonomik program açıkladı. Program, Maastrich Kriterleri'ni temel alıyor, ama AB'nin 17 Aralık'ta alacağı müzakerelere başlama kararı ile bir bağlantısı yok.

Hasan Ersel, Merkez Bankası'nın Ekim raporunu değerlendirdi: "Özetle, raporun üzerinde durduğu nokta, mali disiplinin devamı konusu. Mali disiplinin kalitesini arttırmaya yönelik yapısal reformlara devam edilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Hasan Ersel, Açık Gazete için, Ekim ayı enflasyon rakamlarını değerlendirdi. Ayrıca borç, IMF ile ilişkiler gibi konular kapsamında Arjantin örneğini analiz etti: "Bütün bunlardan benim çıkardığım sonuç şu; bu borç işi çok tehlikeli."

AB Zirvesi öncesinde, 36 Airbus uçağının satın alınmasına ilişkin anlaşmanın imzalanması medyada tartışmalara neden oldu. Hasan Ersel, bu konudan yola çıkarak, tarihten ve dünyadan da örnekler vererek, savunma harcamalarının politik ve ekonomik dengesi üzerine bir değerlendirme yaptı.

Hasan Ersel, bütçe teklifini Açık Gazete için değerlendirdi: "Bu bütçe manasız bir bütçe değil, ama tutturulması zor bir bütçe ve nasıl sıkıştığımızı gösteriyor. Bütçede siyasi iktidarın arzu edilen yönde faaliyet göstermesini engelleyen nokta faiz yükü.

30 Eylül 2004 tarihinde, Irak'ın istila edilmesine gerekçe olarak gösterilen kitle imha silahlarının, ve hiçbir geçerli nedenin bulunamadığına dair, ABD silah denetçilerinin uzman kuruluşu olan Irak Araştırma Grubu tarafından bir rapor yayımlandı.

Hasan Ersel, Koç Üniversitesi öğretim üyesi İnsan Tunalı'nın İstihdam Durum Raporu başlıklı çalışmasından yola çıkarak, Türkiye'nin istihdam sorunu ile ilgili bir değerlendirme yaptı.

Hasan Ersel, geçen hafta açıklanan AB Komisyonu İlerleme Raporu'nu iktisadi açıdan değerlendirdi. Rapor son derece olumlu, fakat iktisadi açıdan önemli bir pürüz var, o da istihdam sorunu. Önümüzdeki süreçte bu soruna çözüm bulmak şart.

Bu yıl dünyada ekonomik büyüme son 30 yılın en hızlı büyümesi olarak kaydedildi. Ama IMF, petrol fiyatlarındaki artıştan dolayı gelecek yıl bunun 4.3'e düşeceğini tahmin ettiklerini açıkladı. Asıl önemli olan "sürdürülebilir büyüme".

Türkiye AB'yi ciddiye aldığını ifade ettiği zaman iktisadi kalkınma yolunu seçmiş oldu. Bu yolun kuralları da Kopenhag İktisadi Kriterleri ile çok net belirtilmiştir; Rekabetçi ekonominin ön koşullarını sağlamak ve bu çizgide derinleşmek şeklindedir.

Türkiye'de verimlilik artışı konusunda işler iyi gidiyor diye kabul etmeli miyiz yoksa biraz daha etraflı düşünmemiz gerekiyor mu? Verimliliği arttırıcı yollar bulmakta biraz daha aktif olmamız, bu niyette olan firmalara destek vermemiz gerekiyor.

Bağımsız Türkiye Komisyonu'nun raporu AB-Türkiye ilişkileri açısından önümüzdeki dönemi algılayabilmek için güzel bir başlangıç noktası oluşturuyor. Kısa ve berrak. Ama raporun dostça bakış açısı da önümüzdeki döneme baktığımızda işin zor olduğunu gösteriyor.

İşin iktisadi özüne dönülmediği takdirde, bu cari açık problemi ile baş edemeyiz. Bu probleme "İhracatımızı arttırmak için alınabilecek önlemler nedir, küresel ekonomiyle bütünleşmede başarılı olabilmek için nasıl bir sanayi yapısına ulaşmamız lazım?" gibi sorular çerçevesinde bakmamız gerekiyor.

Önce Standard & Poors sonra Fitch Türkiye'nin kredi notunu durağandan olumluya çevirdi.

11 Ağustos 2004 günü İran devlet televizyonu Şahab-3 füzesinin yeni bir denemesinin başarıyla gerçekleştirildiğini dünyaya duyurdu. Bu söz konusu füzenin ilk denemesi değil. Peki İran neden böyle bir denemeyi dünyaya duyurdu? Denemenin tarihine tekrar bakalım, 11 Ağustos 2004.

Uluslararası Enerji Ajansı bu yılbaşında petrol talebinin ne kadar artacağı konusunda tahminler yapmıştı, fakat şimdi bu tahminlerinde yanıldığını ifade eden yeni bir rapor yayınladı. Üstelik yanıldığını söylediği tahmin yılbaşındaki tahmin bile değil, Temmuz ayındaki gözden geçirilmiş tahmini!

Yükselen ekonomiler arasında cari açığı en fazla olan ülke Türkiye. Cari açık, kazandığımızdan fazla döviz harcıyoruz demek. Bu cari açığın sürdürülebilmesi için dış borç stokumuzun artmaması lazım.

Yılın ilk 6 ayına ilişkin fonksiyonel bütçe rakamları yayınlandı. Bu tür bir bilginin kamuoyuna verilmesi çok önemliydi. Açıklık ve şeffaflık açısından çok önemli bir gelişme. Rakamlara göre harcamaların %51'i Genel Kamu Hizmetleri için yapılmış, ama bu harcamaların %90'ı faiz ödemesi.

AB ile gümrük birliği içinde olmamız, AB'nin diğer ülkelere uyguladığı gümrük vergisi oranlarını kabul etmemiz anlamına geliyor. Bunların değiştirilmesine ilişkin karar sürecinde Türkiye yer almıyor. Dolayısıyla Türkiye oy hakkı olmayan bir klüpte yer almış oluyor.

Avusturya Başbakanı'nın sözünü ettiği birkaç sorun bundan sonra Türkiye'nin AB ile ilişkilerinde sık sık gündeme getirilecek gibi görünüyor: "Türkiye AB'ye üye olabilmek için çok gerekli bazı şartları sağlamıyor; 4 tane önemli sorunu var, nüfusu fazla, tarımdaki nüfusu fazla, satın alma gücü düşük,

Türkiye'nin ekonomik olarak büyümesi şart, fakat büyüme hızının aşırı artması olumsuz sonuçlar da getiriyor. Onun için dengeli, yani her yıl aynı oranda büyümek lazım, iktisat politikasının da buna yönelmesi gerekiyor.

AB ile görüşmeye başlamaya niyetliyiz de bitirmeye niyetli miyiz? Bu yolu seçmenin Türkiye'ye getiri ve götürüsünü iyice hesaplayıp mı yola çıkıyoruz? Ya görüşme takvimi verirlerse?

Refah Şilebi 23 Haziran 1941'de içerisinde çok sayıda deniz subayı, deniz eri, hava öğrencisi, hava subayı ve personeliyle Mersin'den İskenderiye'ye giderken, Kıbrıs açıklarında torpillenerek batırıldı. Neden ve kim tarafından batırıldığı konusunda rivayet muhtelif. Gerçekten ilginç bir hikâye.

Dünyadaki çeşitli sorunlara çözüm üretmek amacıyla bir araya gelen uzmanlar tarafından oluşturulan Kopenhag Konsensüsü'nün vardığı sonuç şöyle özetlenebilir: "Diğer boyutlarını bırakalım, sadece en başarılı boyut denilen mali boyutuna baktığımızda bile küreselleşmenin biçiminin değişmesi gerekiyor.

Avrupa Birliği üyeliği yönünde ilerleyebilmek için iktisadi açıdan neler yapmamız gerekiyor? Bunların toplumsal maliyeti ne?

Orta dönemi biçimlendirecek olan günlük piyasa işlemleri değildir, yapıdaki değişikliklerdir. Bu yıl içerisinde bu yapısal önlemler somutlaştırılmalı ki, Türkiye'nin orta dönemli yolu ortaya çıkmış olsun. Bu önlemleri de bizzat Türkiye ortaya koymalıdır, IMF olsa olsa görüş bildirebilir.

Petrol fiyatlarındaki artışın piyasada gelecek döneme ilişkin duyulan kaygılardan dolayı, spekülatif bir artış olduğu görüşü var. Spekülasyon durup dururken olmaz, bir bilgi veya bir korku olması lazım.