Erel: Kazanın Tek Nedeni Hız Olamaz

Sakarya'daki tren kazası öncesinde hızlandırılmış trenin kaza yapabileceği uyarılarında bulunan Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) İnşaat Mühendisliği bölümü Ulaştırma Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Aydın Erel bugün bir basın açıklaması yaparak, hız nedeniyle trenin raydan çıkmasının kazanın tek nedeni olamayacağını, demiryollarındaki gerekli bakım çalışmalarının yapılmamasının kazanın nedenleri arasında olduğunu söyledi.Erel, bilim insanlarının görüşleri ve kaza riski dikkate alınmadan hızlandırılmış tren seferlerine başlanıldığını vurguladı.Erel, "Kaza olacağını söylemiştim demek istemiyorum. Ancak yol ve taşıtların gerekli bakım çalışmaları yapılmadan, trenleri hızlandırmanın kaza riskini arttırdığı belliydi" diye konuştu.TMMOB üyeleri incelemelerde bulunacak Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği'ne (TMMOB) bağlı Makine Mühendisleri Odası'nın Taksim'deki binasında gerçekleşen basın toplantısına TMMOB yöneticileri ve İstanbul Barosu avukatları da katıldı.Toplantının yapıldığı salonda "İktidarı bilime saygılı olmaya davet ediyoruz" yazılı bir pankartın ve tren kazasını gösteren gazete haberleri asıldı.İstanbul Barosu Yönetim Kurulu üyesi Muammer Aydın, Sakarya ve Pamukova Savcılıklarına, kazanın sorumlularının bulunması ve gerekli tespitlerin yapılması için suç duyurusunda bulunduklarını söyledi.Aydın, kaza yerinde savcının başkanlığında bilirkişilerce tespit yapılmadan enkazın kaldırılmasının yanlış olduğunu ve delilleri yok ettiğini de ekledi.TMMOB İl koordinasyon kurulu sekreteri Meftun Gürdallar, "Deprem, İstanbul'da yaşanabilecek afet gibi konularda odamızın görüşlerini iktidar dikkate almıyor. Salt muhalefet etmek düzeyinde algılıyorlar. Biz yanlışları gösterebilmek, kamu çıkarlarını savunmak dışında bir amacımız yok" dedi.TMMOB yönetim kurulu üyesi Cemallettin Küçük, ise "Başbakanlık ve bakanlıklar bizden ve bilim çevrelerinden sürekli görüş alıyor. Ama bilime ve gereken teknik çalışmaları dikkate almadan karar veriyor. Bugüne kadar yaşana sel felaketlerine bakarsak, der yataklarına köprüler yapılmaya devam ediliyor" diye konuştu.Küçük "Bu nedenle binebilirsiniz bir risk yok diyen başbakan ve bakanları istifaya çağırıyoruz" dedi.Basın toplantısının ardından TMMOB ve İstanbul Barosu üyeleri kaza yerinde incelemelerde bulunmak üzere Sakarya'ya gitti.Erel: Kazanın tek nedeni hız olması ihtimali çok düşük Prof. Erel ise sorular üzerine TCDD'den kendisine bir teklif gelmeden, olay yerinde inceleme yapmayacağını, bunun nedeni hakkında da bir açıklama yapmak istemediğini söyledi. Prof. Erel, tren kazası konusunda yaptığı açıklamada şu bilgileri verdi:* Derayman, yani trenin raydan çıkarak devrilmesi, yalnızca taşıtın yetersiz olması, yalnızca yolun yetersiz olması, taşıt ve yolun birlikte yetersiz olması, işletmesel nedenler ve hıza bağlı olarak meydana gelir.* Yalnızca yüksek hız nedeniyle bazı durumlarda tren raydan çıkarabilir. Ancak yol bozuksa lokomotif geçtiği yerin çökmesi ve orta kısmın havaya kalkması trenin raydan çıkmasına neden olur. * Sakarya'daki kazada lokomotifin değil arkadaki vagonların raydan çıkması olayın yolun bozukluğuyla ilgili olduğunu akla getiriyor. Böyle bir durum için yüksek hız da gerekli değildir. Altyapı elastiki olmazsa üst yapı aşınır. Demiryolları için travers üreten Sivas fabrikasında üretim hataları olduğuna bizzat tanık oldum.* ABD' de 10 yılda meydana gelen yüksek hız nedeniyle raydan çıkma oranı çok azdır. Kazaların en büyük nedeni yol, taşıt ve işletme koşullarıdır.* Taşıtla yol, evli bir çift gibidir. İkisinin birbirime uyumu çok önemlidir. Taşıt ve yol birbirine uygun olmazsa trenin raydan çıkma olasılığı artar.* Taşıt ve yol uyumu deyince, o taşıtın kütlesi, süspansiyon sistemleri, amortisörleri ve tekerleklerini bulunduğu kısım yani dingil düzeninin yola uyumunu anlıyoruz. Yolun raylar, traversler ve balansı sağlayan elemanları, yani üstyapılar ile köprü, viyadük ve tünel olarak sayılabilecek altyapılarının kalitesi ve bakımlarının yapılması çok önemlidir."Demiryollarının altyapısı trenler için uygun değil" * Demiryollarının altyapısı 19.yüzyılın ikinci yarısında oluşturulmuş ve birkaç yer dışında iyileştirme çalışması yapılmamıştır. Sadece yüksek hız için makasların yenilenmesi çözüm değildir. Bakım ve yenileme çalışmalarının yapılmadığı demiryollarının alt ve üst yapısında çalışma yapılmaması sadece hızlandırılmış trenlerin değil, şu anki trenler için uygun değildir.* Yolun bakım koşulları da çok önemli. Bu yolların bakımını yapan yol bekçileri ve yol çavuşlarının her gün yolları kontrol ediyorlar ama bu konularda gerekli eğitimleri yoktur. Böyle bakılan bir yolda hızlandırılmamış tren de çalışmaz. Bugüne kadar kaza olmasa da yoldaki bakım onarım maliyetlerinin çok yüksek olduğunu göz önüne almalıyız.* Kazanın akşam saatlerinden olması nedeniyle rayların genleşmesi ihtimalini dikkate almıyorum. Bütün lokomotiflerde hız bandı vardır ve kaza öncesindeki hız tespit edilebilir. Olayın virajda gerçekleşmesi, hız nedeniyle vagonların raydan çıktığı ihtimalini akla getiriyor. Ancak, kazada yalnızca makinist değil, o taşıtın ve yolun bakımından sorumlu olanlar, bu bakım için gerekli çalışmanın yapılmasını sağlamayanlar sorumludur.* Bütün ulaştırma sistemlerinde kaza riski vardır, demiryolu bu riskin en az olduğu sistemdir. Hızlandırılmış trenler kalksa bile vardır. Yola ve taşıtlara ne kadar iyi bakarsanız bu riski düşürürsünüz. Kaza riskinin artmasından kaygılanmıştım. * TCDD'nin verdiği brifingde bütün makasların yüksek hızlı makaslarla değiştirildiği söylendi. Sadece makasların değiştirilmesi kazayı önlemez, makinistlere yapacakları hız konusunda bilgi verilmemesi, yolların bakımının yapılması, taşıt ve yol uyumunun sağlanması gerekirdi."TCDD uyarılarımı dikkate almadı" * Dün akşam yaptığımız TMMOB toplantısında demiryollarının nasıl iyileştirileceği ve hızlandırılmış trenin sağlıklı olarak nasıl çalıştırılacağı konusunda bir çalışma grubu toplantısından sonra bu üzücü haberi aldık.* 33 yıldır YTÜ'deyim. Uzmanlık konum demiryolu üst ve altyapısıdır. Profesörlük konum hangi yollarda hangi hızlarla güvenli hız yapılabilir bu konuda bir çalışmam var. Münih Teknik Üniversitesinde demiryolu konusunda çalışmalar yaptım.* TCDD çalışanlarına demiryolu konusundaki çağdaş teknoloji konusunda seminer veriyorum ancak gerekli görmedikleri için 4 yıldır bu seminerleri düzenlemiyorlar.* TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman, Aralık ayında yurtdışına bir seyahat yapmış ve hızlı trenlere binmiş, geldikten sonra 'onlar hız yapıyorsa biz niye yapamayalım' diyerek trenlerimizi hızlandırma emri vermiş.Ben bu sözlü emri TCDD'de çalışan öğrencilerimden öğrendim. Karaman'a telefon açtım bu işlerin bilgi, teknik ve bilim dahilinde yapılması gerektiğini söyledim, birlikte çalışalım dedim. Genel müdürlükten bir ses gelmedi ve hızlı trenler işletilmeye başlandı."Hızlandırılmış trene binmem demiştim" * Hızlandırılmış trenlerin sefere başlamasından sonra, TCCD genel müdürlüğünü arayarak, kaza riskinin arttığını ve yolun işletme maliyetlerinin iki katına yükseldiğini söyledim. Uyarılarım dikkate alınmayınca bir basın bildirisi hazırladım.* 5 Temmuz'da İstanbul'da yapılan 10. Dünya Ulaştırma Araştırmaları Konferansı'nda bildirimi dağıttım. Kendi kaygımı da Ulaştırma Bakanı'na ilettim, bu trenleri seferden kaldırın dedim. Konu medyada yankı uyandırınca 15 profesör ve öğretim üyesini 14 Temmuz'da toplantıya çağırıldık.* Meclis Bayındırlık, İmar, Ulaştırma ve Turizm Komisyonu Başkanı Adem Baştürk ile komisyon üyesi Mustafa Ilıcalı'nın da katıldığı toplantıda hızlandırılmış trenlerin sefere konmadan TCDD'nin yaptığı çalışmalar anlatıldı. Benim yayınladığım basın bildirisine bir yanıt niteliği taşıyan brifingde, gerekli etütlerin ve yenilemelerin yapılmadan hızlandırılmış trenin sefere konduğunu tekrarladım. Diğer öğretim üyeleri de bana katıldı.* TCDD genel müdürü bu işi hocalara bırakalım dedi ve hızlı trene binme önerisinde bulundu. Ben binmedim ama binen iki öğretim üyesinin makinist kabininde yaptıkları yolculukta yolların durumunun iyi olduğu yolundaki açıklamaları basına yansıdı. Ne yazık ki bu konudaki uyarılarımız dikkate alınmadı.* 33 yıldır bu demiryollarının iyileşmesini bekliyorum, onun için çalışmalar yapıyorum. Umarım gerekenler yapılır ve bundan sonra daha sağlıklı daha güvenli daha sağlıklı hızlı tren sefere konur. (ÖG)