Ahmet İnsel, Ufuk Turu’nda Kazakistan’daki protestoları inceledi, Myanmar ve Venezuela’daki gelişmeleri yorumladı.
Programa Kazakistan’daki son durumu aktararak başlayan Ahmet İnsel, sokakların sakinleştiğini, internet ve telefon bağlantılarının açılmaya başladığını iletirken bu duruma gelene kadar henüz resmi bir açıklama olmasa da en az 164 kişinin hayatının kaybettiğini ve 8000 kişinin gözaltına alındığını belirtti. Bu hareketin, hükümet görevlilerince darbe teşebbüsü, Putin tarafından ise “uluslararası terörizm saldırısı” olarak yorumlandığını ifade eden İnsel, büyük kısmını Rus askerlerinin oluşturduğu uluslararası Ortak Güvenlik Anlaşması Teşkilatı birliklerinin Kazakistan’a ulaştığını sözlerine ekledi.
Darbe teşebbüsü iddialarının detaylarına inen Ahmet İnsel, eski başbakan ve mevcut ulusal güvenlik komitesi başkanı olan Nazarbayev’in yakın adamı Masimov’un tutuklanması ve iki yardımcısının da görevden alınması gelişmelerine değinerek saray içi bir darbe girişiminin yabana atılacak bir iddia olmadığını dile getirdi. Bu görüşlerin yanında, Batı ve Orta Asya ülkelerinin rol oynadığı gibi çeşitli senaryoların da var olduğunu aktaran İnsel, bu iddialar ile Putin’in “uluslararası terör saldırısı” görüşünü destekleyecek hikayelerin yazılmaya çalışıldığının altını çizdi. Ayrıca protestoların Sovyetler Birliği’nden kalma bir isim olan ve 2019’a kadar yolsuzluk ve yağma rejimi ile ülkeyi yöneten Nazarbayev’e karşı oluşan bir tepki olduğunu düşünenlerin de bulunduğunu ekledi. Le Monde’un teyit ederek yayınladığı videolar üzerinden protestoların seyrini yorumlayan İnsel, 1 Ocak tarihinde tamamen gaz fiyatları ile ilgili talepler ile başlayan gösterilerin daha sonra diğer kentlere yayıldığını ve Nazarbayev’e karşı bir isyana dönüştüğünü ifade edip silahların da eklenmesi ile şiddetin başladığını bildirdi. Darbe sırasında hükümet lideri olup istifa eden Tokayev’in, darbenin ilk günlerde Nazarbayev’in başında olduğu güvenlik komitesinin liderliğine kendisinin geçeceğini iletmesine rağmen daha sonra bu konuda tekrar konuşmadığını aktaran İnsel, aynı zamanda Nazarbayev’in kendisi sessiz kalsa da sözcüsünün ifadelerine göre Tokayev’i desteklediğini belirtti.
Kazakistan’daki protestolar ile ilgili olarak Rusya-ABD arasında temsilciler seviyesinde görüşmelere başlandığını ve Rusya’nın “Kazakistan bizim iç işimiz” dediğini aktaran Ahmet İnsel, Kazakistan nüfusunun %40’ının Rus olduğunu ve Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra yönetimde Kazak yöneticilerin bulunmasına rağmen ülkeyi idare edenlerin Rus vatandaşları olarak bilindiğini ekledi. Bu görüşmelerde esas konunun Ukrayna sorunu olduğunun altını çizen İnsel, Rusya’nın Ukrayna sınırına 100 bin asker yerleştirdiğini hatırlatarak Rusya’nın “Nato, Rusya sınırının genişlemesini tehdit eden çabalara son vermelidir” şeklinde açık bir talebinin olduğunu vurguladı.
İnsel son olarak diktatörlüğe rağmen Orta Asya ülkeleri arasında en açık kültürel ve ticari ilişkilere sahip ülkelerden biri olan Kazakistan’ın Çin ve Türkiye ile yakın bağlantılar kurarak dengeleme politikası yürütmesinin Rusya’yı rahatsız ettiğini söyleyen gözlemcilerin ifadelerini aktardı.
Myanmar’da Ang San Su Çi’ye dört yıllık ceza
Kazakistan’dan sonra Myanmar’daki son gelişmeler ile Ufuk Turu’na devam eden Ahmet İnsel, Ang San Su Çi’ye yeni bir dört yıllık daha ceza verildiğini ve aynı zamanda 5-6 davanın da devam ettiğini bildirdi. Myanmar ordusundan kaçan askerler ve polis örgütüne bağlı polislerden oluşturduğu bir teşkilatlanmanın yanı sıra muhalefetin yurt dışında temelini attığı bir hükümetin de var olduğunu belirtti. Bu hükümetin diğer ülkeler tarafından tanınmasa da bir organizasyon içinde olduklarını iletirken etnik direniş hareketlerinin ulusal hükümetin desteği ile çatışmaları süreklileştirme eğilimin söz konusu olduğunu aktardı.
Veneuzuela’da Chavez’in ilk seçildiği eyalette muhalif aday seçildi
Venezuela ile Ufuk Turu’nu sonlandıran İnsel, yapılan eyalet seçimleri sonrası Barinas eyaletine değindi. Chavez’in ilk kez seçildiği ve sürekli Chavez ailesi bireyleri tarafından yönetilen bu eyaletin valiliğini muhalefet adayının kazandığını bildirdi. Fakat seçim konseyinin seçimleri iptal edip muhalefet adayının seçilme yetkisinin önüne geçildikten sonra tekrar yapılan seçimlerin ertesinde yine muhalefet adayının %56 oy aldığını iletti ve bu sonucun, bakanların ve Chavez’in desteklediği parti liderlerinin seçim kampanyalarına sürekli desteklerine rağmen gerçekleştiğini ekledi. Gözlemcilerin seçime ikinci kez itiraz edileceğini düşünmediklerini belirten İnsel, bu gelişmeyi diktatörlüklerde de bazen seçim ile başarının elde edilebileceğinin göstergesi olarak yorumladı.
(Program özetini hazırlayan gönüllümüz Koçer Karatepe'ye teşekkür ederiz.)
