Sadânüvis Kayıt Arşivi

Mandoline ve gitara olan ilgi yalnızca Rum gençleriyle sınırlı kalmaz. Levanten gençler, okullu Türk öğrenciler benzer tarzda mandolinata toplulukları kuruyorlardı. Birkaç fotoğraf vardır ki bu söylediklerimizi doğrular yöndeydi. Simgesi lir sazı olan ve altında MODA yazan bir topluluğun Kadıköy’de Moda semtinde kurulduğu anlaşılıyor. Farklı yaştan müzisyenler ellerinde telli çalgılarıyla poz vermişlerdir. Elinde değnek tutan bir şef, ayrıca üç gitar, bir lavta ve bir banço dan kurulu bir mandolinata topluluğudur. Modalı Levanten, Rum ve Ermeni müzisyenler olsalar gerektir. Bir başka fotoğraf ki, Üsküdar’da bildik bir evden çıkmadır ve orijinal fotoğraf arşivimdedir. Yine önünde nota sehpası, elinde bageti bir şef, iki keman, bir gitar ve dört mandolinli müzisyenin oluşturduğu bir topluluktur. Fotoğrafı aldığım rahmeti Semiha Hanım'ın söylediğine göre; sağdan ikinci mandolin taşıyan Ali Bey'dir.

Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.

Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.

Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.

İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.

Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.

11 hafta boyunca konuşuyoruz!

 

04 - Modalı Levanten, Rum ve Ermeni müzisyenler

06 Ocak 2024

İspanya da Cordaba kentinde yayınlanan yerel bir gazete; 28 Şubat 1886 günü bir haber duyurmaktadır. Estudiantina adındaki bu topluluk Bükreş konserini tamamlayıp İstanbul’a gitmiştir ve ardından İzmir’e geçeceklerdir. Orkestra dünya turnesi yapmakta büyük kent merkezlerinde büyük ilgi görmektedir. İspanyol öğrenciler Sultan II. Abdülhamid’in huzurunda konser vermek üzere İstanbul’dadır. Mandolin, gitar ve armonika estudiantina temel çalgılarıdır. Bu müzik ilhamını İtalyan gençlerin sevgililerine yaptıkları serenatlardan almaktadır.

İstanbullu Vassillis Sideris 1890'larda ilk kurduğu orkestraya Doğu Estudiantinası (öğrencileri) Estudiantina d’orient adını vermişti. Bir diğer konulan ismi de kurucusunun adını taşımaktadır ve Sideris Estudiantinası olarak geçmektedir. Folklorik kıyafetler giymiş topluluğa ait bir kartpostal topluluğun o dönemine ait tek belgedir. Doğu Estudiantinasının uzun ömürlü olmadığı anlaşılıyor. Sonra adı Politakyalılara çevrilmiş ve nihayet Estudiantina Symrnieki adını almıştır…

Müzikte yeni tınılar peşindeki Estudiantine toplulukların bir diğer eğilimi; yeni çalgıları müziklerinde kullanmaktır. Bir yerde bu özellik estudiantine anlayışının da çıkış noktasıdır. Atölye, okul anlamına gelen estudiantine sözcüğünün gereklerini yerine getirmeye çalışırlar. Sahne konserleri çoğaldıkça ve yaygınlaştıkça bu ihtiyaç daha da belirginleşecektir.

Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.

Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.

Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.

İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.

Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.

11 hafta boyunca konuşuyoruz!

 

02 - 1890’larda İstanbul’da Popüler Müzik: Estudiantina

30 Aralık 2023

20. Yüzyıl Yunan müziğinin büyük bir bölümü kökleri bakımından; bu topraklarda şekillenmiş bir müziktir. İlginç olan yanı budur.

İstanbul-Bizans müziği başta olmak üzere bu birikim mübadeleye kadar 3000 yılın ötesinde bir kültür birikiminden geliyordu. Buradan göçenlerin birlikte götürdükleri yalnız Bizans, Roma, Yunan değil Likya, Lydia, Karia, Bithinya, Pampiflya, Pontus ve Cappodokia gibi kültürlerin binlerce yıllık birikimiydi.

Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.

Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.

Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.

İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.

Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.

11 hafta boyunca konuşuyoruz!

 

01 - Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar

23 Aralık 2023