06 - Anadolu repertuarının gidişi
Anadolu’dan göçen müzisyenlerinin beraberinde götürdüğü repertuvarı gittikleri yerde kullanmalarından ve söyleyip çalmalarından daha doğal ne olabilir? Oralarda tutunmak, bilmedik-leri topraklarda yaşamak, karınlarını doyurmak gibi insanca çabalar içindeydiler.
Özgürce dağarlarındaki geleneksel birtakım havaları alıp düzenlemiş, yeni yazdıkları sözlerle sunmuşuyorlardı. Yeri gelince belki benim eserim bile demişlerdir. Kim kınayabilir, kim karşı çıkabilir? Güzel, hoşa gidecek bir ezgi bulunursa dayanamazlar. Aydın Zeybek'ini alıp üzerine söz yazmış, söylemişler. Kostas Roukunas’ın bir plağında meşhur "Plevne Marşı"nın Yunanca sözlü bir çeşitlemesine bile rastlarız. Leblebici Horhor’dan "Köroğlu" şarkısından alınma nameler meşhur "Kayıkçı" şarkısında kullanılmıştır… Marika Papagika meşhur “Çanakkale içinde aynalı çarşı” türküsünü Amerika’da plak yapmıştır.
Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.
Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.
Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.
İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.
Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.
11 hafta boyunca konuşuyoruz!
