05 - İnciri, zeytini, pamuğu, denizlerdeki balığıyla İonya
Anadolu bir diğer söyleyişle Küçük Asya; “Akdeniz’e uzanan bir kısrak başıysa” onun kaşı, gözü, yelesi, ağzı, burnu elbette Tunç Çağı’ndan beri adı Lidya olarak bilinip söylenen Gediz ve Menderes ovalarının denize doğru uzandığı coğrafya olmalıdır. Manisa, İzmir ve Aydın’nın verimli toprakları, iklimi, iklimin getirdiği her türlü değerleridir. İnciri, zeytini, pamuğu, denizlerdeki balığı ile buralarda yaşayan halkına sunduğu sonsuz olanaklarıyla çekim alanı, cazibe merkezidir.
İç kesimlerden denize doğru inilince coğrafya ve kültürü değişip, farklılaşır. Aydın ve İzmir sahillerinde başka bir medeniyetle karşılaşırız. Bu bölge İonya olarak anılır. İonya; bir zamanlar Lidya bir zaman da Pers egemenliği altında yaşamış. 12 büyük kentiyle döneminin önemli bir merkezidir. Efes, Milet, Myndos, Erythrae (Ildırı) Klazomenai (Urla) Phokaia (Foça) Smyrna (İzmir) Samos (Sisam) Lebedos (Seferihisar) yine aynı bölgedeki Teos şehirleri…
Mübadele ve Müzik: Mübadelenin yüzüncü yılında mübadil şarkıcılar, besteciler, çalgıcılar.
Bu seride Cemal Ünlü, mübadelenin 100. yılında müziğin mübadeleden nasıl etkilendiği, kültür adına yitirilen ve kazanılanları ele alıyor. Mübadil şarkıcılar, çalgıcılar ve besteciler üzerinden 1900’lerin başında İstanbul ve İzmir gibi merkezlerde, Batı müziği etkisiyle yepyeni bir müzik türünün varoluş öyküsünü işliyor.
Mübadele ile Yunan anakarasına göçen Anadolulu ve Trakyalı müzisyenler; rebetiko, rebetika, rembetiko, rembetika adlarıyla bilinir. 11 hafta boyunca çiftetelli, karşılama, sirto, kasabiko, zeybekiko gibi dans ritimlerinin kullanıldığı bu yeni kent müziğinin ortaya çıkış ve yaygınlaşma süreci anlatılıyor.
İlk dönemlerinde horlanan, küçük görülen, diktatör Metaksas döneminde yasaklanan bu müzik, 2017 yılında Unesco tarafından “somut olmayan kültür mirası” listesine alınmayı başardı.
Mübadelenin sosyal ve ekonomik açıdan her iki topluma getirdikleri ve götürdükleri üzerine değerlendirmeler sayıca çok olsa da kültürel açıdan değerlendirme pek yapılmıyor. Oysa Cemal Ünlü değerli soruları ele alıyor; örneğin mübadeleyle giden müzisyenler gitmemiş olsalar bu toprakların müziğine nasıl bir katkı yaparlardı? Cevap gidenlerin kimler olduğunu, gittikleri ülkede neler yaptıklarını anlayıp, kavramakta yatıyor.
11 hafta boyunca konuşuyoruz!
